تبیین مرجعیت علمی در اندیشه و گفتار مقام معظم رهبری

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، دستیابی به «مرجعیت علم و فناوری» در بیانات مقام معظم رهبری، اسناد بالادستی نظام و سیاست‌های کلان کشور در حوزه علم، فناوری و نوآوری به شکل‌های مختلف اشاره شده است.

مفهوم «مرجعیت علمی» نخستین بار در ۱۳۸۴ توسط مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) عنوان شد و طی چند سال اخیر این مفهوم در موقعیت‌های مختلف مورد تاکید ایشان بوده است. در سال‌های اخیر این مفهوم در اسناد بالادستی کشور ازجمله سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۲، سیاست‌های کلّی علم و فناوری، نقشه جامع علمی کشور، سند تحول دولت سیزدهم و … مورد توجه قرار گرفته است. علیرغم تلاش‌های انجام‌شده برای تبیین علمی و دقیق ابعاد مختلف مرجعیت علمی و همچنین ایجاد گفتمان علمی در سطح دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور، کماکان این مفهوم نیاز به پژوهش و تلاش‌های عالمانه بیشتر در سطح کشور دارد.

یکی از پژوهش‌هایی که در این باره انجام شده، مطالعه‌ای است با عنوان نقش رهبری در توسعه و فناوری: «تبیین مرجعیت علمی در اندیشه و گفتار مقام معظم رهبری» که در ادامه به شکل خلاصه به معرفی آن می‌پردازیم.

در این پژوهش آمده است: به نظر می‌رسد رسیدن به چنین جایگاهی بدون مداقّه کافی بر مفاهیم، ابعاد و کارکرد‌های آن، میسر نگردد؛ مضافاً ترم علمی «مرجعیت علمی» نخستین بار توسط مقام معظم رهبری در دیدار با دانشجویان و اساتید دانشگاه امام صادق (ع) در روز عید غدیر، ۲۹ دی ۱۳۸۴ مطرح گردید که دیدگاه‌ها و تعابیر متعددی را در پی داشت.

این پژوهش بیان می‌کند که برخی از این دیدگاه‌ها عطف به ماسبق بوده و مرجعیت علمی را واژه‌ای دانسته که مصداق‌های آن در ادوار مختلف تاریخ تمدن اسلامی- ایرانی اتفاق افتاده است. برخی دیگر مرجعیت علمی را ناظر به آینده پیشرفت‌های علم و فناوری در بیانات رهبری دانسته که مرجعیت علمی به‌گونه‌ای است که «دنیا از نظرات ما استفاده کند» و «جوینده دانش، طالب علم، مجبور باشد بیاید سراغ شما، سراغ کتاب شما» مدنظر است؛ بنابراین با این تعبیر مرجعیت علمی، ایجاد بنای مستقل علمی با استفاده از فرهنگ اسلامی- ایرانی است.

این پژوهش توضیح می‌دهد؛ نظر به اهمیت نقش اندیشه و گفتار رهبری در شکل‌گیری و توسعه «مرجعیت علمی». به عنوان یکی از موضوعات حائز اهمیت در نظام علم و فناوری کشور، این گزارش با رویکرد سیاست‌پژوهی و به‌کارگیری روش تحلیل مضمون به دنبال استخراج مدل مفهومی از مفاهیم، ابعاد و کارکرد‌های مرجعیت علمی بر مبنای بیانات ایشان در این خصوص طی حدود بیست سال گذشته است.

درنهایت اینکه این پژوهش متشکل از سه بخش تدوین شده است؛ در بخش نخست پیشینه مضمون مرجعیت علمی در بیانات مقام معظم رهبری مطرح شده و در بخش دوم روش‌شناسی تحلیل مضمون و گام‌های آن متناسب با موضوع پژوهش ارائه می‌شود. سپس در بخش سوم نتایج حاصل از تحلیل انجام شده به تفکیک گام‌های پژوهش و مدل مفهومی حاصل از آن گزارش می‌گردد.

متن کامل گزارش را اینجا بخوانید.