بررسی بودجه حوزه آموزش عالی، تحقیقات و فناوری
به گزارش خبرگزاری آنا، بر اساس محاسبات سهم اعتبارات پژوهش و فناوری از تولید ناخالص داخلی ۰/۲۶ درصد به دست آمد. در بخش دستگاهی کل اعتبارات وزارت عتف و دانشگاه‌ها و مؤسسات وابسته به آن در لایحه بودجه ۱۴۰۳ بالغ بر ۱۰۷ همت پیش بینی شد که نسبت به قانون بودجه سال ۱۴۰۳ حدود ۳۸ درصد رشد داشته است. وزارت بهداشت برای برنامه‌های آموزشی و پژوهشی خود حدود ۶۱ همت اعتبار پیش بینی کرده است که سهمی حدود ۱۰/۷۳درصد از کل ۵۷۰ همت اعتبار خود را به این بخش اختصاص داده است. همچنین برای سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و مجموعه‌های وابسته به آن و جهاد دانشگاهی به ترتیب ۱۰.۳ همت و ۲.۶ همت اعتبار در نظر گرفته شده است.
در این راستا مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با عنوان «بررسی بخش دوم لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ کل کشور (۲۱): حوزه آموزش عالی، تحقیقات و فناوری» آورده که اعتبارات فصل آموزش عالی در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ بالغ بر ۱۵۲ همت بود که در مقایسه با قانون بودجه سال ۱۴۰۳ (۹۴ همت) حدود ۶۲ درصد رشد کرده است.
در ادامه این گزارش ذکر شده که سهم بخش آموزش عالی از مصارف بودجه عمومی دولت حدود ۸۲/۲ درصد برآورد شد. بر اساس محاسبات سهم اعتبارات پژوهش و فناوری از تولید ناخالص داخلی ۲۶/۰ درصد به دست آمد. در بخش دستگاهی کل اعتبارات وزارت عتف و دانشگاه‌ها و مؤسسات وابسته به آن در لایحه بودجه ۱۴۰۳ بالغ بر ۱۰۷ همت پیش‌بینی شد که نسبت به قانون بودجه سال ۱۴۰۳ حدود ۳۸ درصد رشد داشته است.
در این گزارش تصریح شده که وزارت بهداشت برای برنامه‌های آموزشی و پژوهشی خود حدود ۶۱ همت اعتبار پیش بینی کرده است که سهمی حدود ۷۳/۱۰ درصد از کل ۵۷۰ همت اعتبار خود را به این بخش اختصاص داده است. همچنین برای سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و مجموعه‌های وابسته به آن و جهاد دانشگاهی به ترتیب ۱۰.۳ همت و ۲.۶ همت اعتبار در نظر گرفته شده است.
در بخش دیگری از این گزارش بیان شده که مقایسه ارقام بودجه‌ای با احکام فصل ۲۰ برنامه هفتم پیشرفت، حاکی از کم‌توجهی جدی دولت به اجرای برنامه هفتم در این بخش است. عدم توزیع بودجه دانشگاه‌ها مبتنی‌بر الگوی موضوع بند «الف» ماده (۹۶) و فاصله بسیار زیاد سهم ۲ درصدی اعتبارات پژوهش و فناوری (موضوع جدول ماده (۹۳)) با اعتبارات پیش بینی شده برای این موضوع از نقاط ضعف لایحه بودجه است و توجه به اجرای آمایش آموزش‌عالی و تمرکز بر برنامه‌های پژوهشی معطوف به رفع نیاز‌ها و مسائل کشور از نقاط قوت لایحه است.
در ادامه گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس به نقاط ضعف لایحه بودجه در حوزه آموزش عالی پرداخته شده و آمده که عدم اجرای حکم بند «الف» ماده (۹۶) قانون برنامه هفتم پیشرفت با موضوع تعیین و توزیع اعتبارات دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی مبتنی‌بر الگو با شاخص‌های عملکردی، در صورتی که آیین‌نامه اجرایی آن در تاریخ ۲۵/۰۹/۱۴۰۳ تصویب و ابلاغ شده است، یعنی از ضعف‌ها است.
در توضیح این ضعف بیان شده که همین عامل موجب شده است که عمده‌ی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی بالاتر و پایین‌تر از محاسبات مدل اعتبار دریافت کنند. چنین وضعیتی زمینه را برای بودجه‌ریزی مبتنی‌بر چانه‌زنی و اعمال سلیقه و عدم شفافیت فراهم کرده است.
عدم اجرای ردیف ۱۷جدول شماره ۲۱ ماده (۹۳) قانون برنامه هفتم پیشرفت با موضوع تحقق سهم ۲ درصدی اعتبارات پژوهش و فناوری از تولید ناخالص داخلی (GDP) طی پنج سال، توضیح اینکه نسبت اعتبارات پژوهش و فناوری به تولید ناخالص داخلی در لایحه بودجه ۲۶صدم درصد (۲۶/۰%) است که با هدفگذاری ۲ درصدی قانون برنامه هفتم فاصله بسیار دارد. هم یکی دیگر از ضعف‌ها است.
در این گزارش عدم پیش‌بینی اعتبار مورد نیاز جهت اجرای ردیف‌های ۱-۵-۸-۹-۱۰-۱۱-۱۵ جدول شماره ۲۱ ماده (۹۳) و بند «ب» ماده (۹۴)، تبصره «۲» ماده (۹۵) و بند «پ» ماده (۹۷) برنامه هفتم پیشرفت در موضوعاتی همچون کمک به حق ثبت مقالات علمی در مجلات علمی معتبر، استقرار نظام‌های آموزشی برنامه‌محور، حمایت از ارتقای کیفی مقالات و سطح استاندارد نشریات نمایه‌شده در پایگاه‌های استنادی بین‌المللی، حق اشتراک پایگاه‌های علمی بین‌المللی و... هم از دیگر ضعف‌ها است.
کم‌توجهی به مؤسسات پژوهشی فعال در حوزه علوم پایه و تحقیقات بنیادی با وجود تأکید تبصره «۲» بند «الف» ماده (۹۷) قانون برنامه هفتم پیشرفت و بند۳-۱سیاست‌های کلی علم و فناوری بر توسعه و ارتقاء این بخش‌ها هم در این گزارش به عنوان ضعف عنوان شده است.
در ادامه این گزارش توضیح داده شده که سهم برنامه‌های آموزشی، پژوهشی و فناوری وزارت بهداشت از کل اعتبارات این وزارتخانه حدود ۷۳/۱۰ درصد است که به نسبت سال‌های گذشته حداقل یک درصد دچار افت شده است. شایان توجه است که کل اعتبارات وزارت بهداشت در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ بالغ بر ۵۷۰ همت پیش‌بینی شده است
در گزارش دفتر مطالعات آموزش و فرهنگ یک ضعف دیگر هم مطرح شده و آمده که عدم توجه به موضوع یارانه تغذیه دانشجویی در جدول ۱-۱۴ برخلاف رویه سنوات گذشته و حذف وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از فهرست دستگاه‌های مندرج در جدول ۱۲ در موضوع برنامه‌های اجرایی هم‌افزایی و ارتقای فعالیت‌های و تولیدات فرهنگی از دیگر نقاط ضعف لایحه به شمار می‌رود.
در این گزارش مرکز پژوهش‌ها پیشنهاداتی هم عنوان کرده است. در همین زمینه ذکر شده که با هدف حمایت از توسعه زیرساخت پارک‌های علم و فناوری جهت حمایت بیشتر از شرکت‌های دانش بنیان و فناور مستقر در پارک‌ها، پیشنهاد می‌شود عبارت «۵۰ درصد سهم افزایش سرمایه صندوق نوآوری و شکوفایی و ۱۰ درصد جهت اجرای طرح‌های فناورانه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری» به ردیف ۲۴-۵۳۰۰۰۰ جدول ۹ برآورد اعتبارات ردیف‌های متفرقه بعد از عبارت «اعتبارات اجرای بند «پ» ماده (۹۹) قانون برنامه هفتم پیشرفت» الحاق شود.در این گزارش بیان شده که جهت حمایت از توسعه پژوهش‌های کاربردی و حل مسئله، پیشنهاد می‌شود عبارت «صندوق شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری (با سهم ۵۰ درصدی)» به ردیف ۱ بخش الف جدول ۱۴-۱ بعد از عبارت «حمایت از صندوق توسعه صنایع دریایی» الحاق شود.
انتهای پیام/
