چرا آغوشهای گرم برای بیشتر افراد حس خوبی دارند
پژوهشگران در حال بررسی این موضوعاند که دما چگونه بر نحوه ادراک ما از بدنمان اثر میگذارد و نشان میدهد تغییرات دماییِ پوست چگونه سیگنالهای «پوست با مغز» را شکل میدهند؛ سیگنالهایی که بنیان آگاهی بدنی هستند. این درک تازه میتواند به توسعه درمانهای مبتنی بر حواس در حوزه سلامت روان کمک کند و راه را برای طراحی اندامهای مصنوعیای هموار سازد که برای کاربران طبیعیتر احساس میشوند.
به گزارش «سایتکدیلی» (SciTechDaily)، دانشمندان بیش از پیش دریافتهاند که تغییرات دما تنها باعث احساس گرما یا سرما نمیشوند. پژوهش اخیر نشان میدهد که تغییرات گرما در سطح پوست بر میزان وضوحی که بدن خود را حس میکنیم تاثیر میگذارد و از این راه، بینش تازهای درباره سیگنالهای «پوست به مغز» فراهم میکند که به شکلگیری آگاهی بدنی کمک میکند.
با نزدیک شدن به زمستان، ممکن است متوجه شوید که انگشتان دست و پایتان در فضای باز به طور دردناکی سرد میشوند یا هنگامی که وارد یک اتاق گرم میشوید، احساس کنید صورتتان داغ میشود. در چنین لحظاتی که دمای محیط پیرامون تغییر میکند، افراد اغلب آگاهی بیشتری نسبت به بدن خود پیدا میکنند.
به طور سنتی، دمای بدن عمدتا بهعنوان یک فرایند فیزیولوژیک ساده در نظر گرفته شده است؛ اما یک مرور تازه منتشرشده در نشریه Trends in Cognitive Sciences این نگاه محدود را به چالش میکشد. این مقاله با تمرکز بر «ادراک دمایی» (thermoception) یعنی ادراک تغییرات دمای پوست؛ مانند آرامش یک آغوش گرم یا سوزش نسیم سرد نشان میدهد که این ادراک چگونه تجربه بدن بهعنوان چیزی «متعلق به خود» را شکل میدهد.
این مرور پژوهشی به قلم دکتر «لورا کروچیانلی»، مدرس روانشناسی در دانشگاه کویین مری لندن و پروفسور «جراردو سالواتو» از دانشگاه پاویا نوشته شده و دههها پژوهش در حوزههای علوم اعصاب، روانشناسی و تحقیقات بالینی را گرد هم میآورد. تجزیه و تحلیل آنها دما را وارد تصویر علمیِ خودآگاهی بدنی میکند و مسیری مهم و قبلا کمتر شناخته شده را شناسایی میکند که از طریق آن، بدن اطلاعات را به مغز ارسال میکند.
به گفته نویسندگان، پیوند میان ادراک دمایی و تنظیم دمای بدن اگرچه از بقا و آسایش جسمی پشتیبانی میکند؛ اما به نظر میرسد بر زندگی عاطفی، احساس هویت شخصی و جنبههایی از سلامت روان نیز اثر بگذارد.
حسی کهن با تاثیری عمیق بر روان
دکتر کروچیانلی میگوید: «دما یکی از کهنترین حواس ماست. گرما از نخستین نشانههای محافظت است؛ ما آن را در رحم، در مراقبتهای اولیه و هر زمان که کسی ما را در آغوش میگیرد تجربه میکنیم. گرما ما را زنده نگه میدارد؛ اما همزمان به ما کمک میکند خودمان را احساس کنیم. با مطالعه اینکه مغز چگونه گرما و سرما را تفسیر میکند، میتوانیم بهتر بفهمیم بدن چگونه ذهن را شکل میدهد».
اختلال در آگاهی بدنی یکی از ویژگیهای چندین اختلال در سلامت روان از جمله اختلالات خوردن، افسردگی، اضطراب و اختلالات مرتبط با تروماست. افراد مبتلا ممکن است احساس گسست یا بیگانگی از خود را تجربه کنند. شواهد بالینی حاصل از سکته مغزی، بیاشتهایی عصبی و اختلال هویت تمامیت بدن نشان میدهد که اختلال در ادراک دما میتواند همراه با اختلال در احساس مالکیت بدن رخ دهد.
دکتر سالواتو میگوید: «برای نمونه، اکنون از مطالعات تجربی میدانیم که سیگنالهای حرارتی نقشی بنیادین در شرایط بالینی دارند. افرادی که به علت سکته مغزی دچار اختلال در تنظیم و ادراک دما شدهاند، ممکن است به وضعیتهای پاتولوژیکی دچار شوند که طی آن بخشی از بدن خود را متعلق به خود نمیدانند».
از اندامهای مصنوعی تا سلامت روان
فراتر از آزمایشگاه، این یافتهها پیامدهای گستردهای دارند. درک نقش سیگنالهای حرارتی و گفتگوی «پوست با مغز» میتواند مسیرهای تازهای برای شناسایی سازوکارهای آسیبپذیری و توسعه مداخلات حسیمحور در سلامت روان بگشاید. برای مثال، این دانش میتواند به بهبود توانبخشی بیماران نورولوژیک، طراحی اندامهای مصنوعی با حس طبیعیتر و هدایت مداخلات سلامت روان کمک کند.
این مرور همچنین به پیامدهای بالقوه تغییرات اقلیمی و قرار گرفتن در معرض دماهای شدید بر آگاهی بدنی و شناخت اشاره میکند. دکتر کروچیانلی و دکتر سالواتو میافزایند: «با افزایش دماهای جهانی، درک اینکه گرما و سرما چگونه رابطه ما با خودمان را شکل میدهند، ممکن است به توضیح تغییرات خلقوخو، استرس و آگاهی بدنی در زندگی روزمره کمک کند».
پس چرا آغوشهای گرم حال ما را خوب میکنند؟
دکتر کروچیانلی توضیح میدهد: «وقتی یکدیگر را در آغوش میگیریم، ترکیب سیگنالهای لمسی و حرارتی حس مالکیت بدن را تقویت میکند و ما را بیشتر به احساس تجسمیافتهِ خودمان متصل میسازد. احساس لمس گرم روی پوست توانایی ما برای حس کردن خودمان از درون و شناسایی وجودمان را افزایش میدهد. ما حس میکنیم: این بدنِ من است و من در آن ریشه دارم».
به بیان علمیتر، تماس گرم میانفردی نوع خاصی از الیاف عصبی لمسی ــ موسوم به آورانهای لمسی C ــ و مسیرهای عصبی حساس به دما را فعال میکند. این مسیرها پیامهای حسی را به قشر جزیرهای مغز منتقل میکنند. این فرایند، پیامرسانی درونبدنی مرتبط با احساس ایمنی و تنظیم عاطفی را تقویت میکند. این ورودی حسی با ترشح اکسیتوسین و کاهش استرس فیزیولوژیک همراه است؛ امری که پیوند اجتماعی، افزایش آگاهی بدنی و در نهایت، بهزیستی را تقویت میکند.
به بیان دیگر، دکتر کروچیانلی میگوید: «لمس گرم به ما یادآوری میکند که به یکدیگر متصل هستیم، ارزشمندیم و بخشی از یک جهان اجتماعی به شمار میآییم. انسانها برای نزدیکی اجتماعی طراحی شدهاند و آغوش، برای لحظاتی مرز میان «خود» و «دیگری» را از میان برمیدارد».
انتهای پیام/
