افت دروس عملی در دوران کرونا/ چرا تمهیدات لازم برای بازگشایی کلاس‌ها اندیشیده نمی‌شود؟

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، زهره محمدی؛ حوزه آموزش عالی را می‌توان یکی از متأثرترین حوزه‌ها از بحران همه‌گیری ویروس کووید-۱۹ دانست. چراکه جمعیت زیادی را در کل دنیا با اختلال در وضعیت آموزشی مواجه کرده است. این بحران علاوه‌بر پیامدهای آموزشی، موجب اختلالاتی در سایر ابعاد عملکردی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها نظیر پژوهش، کسب درآمد و تعاملات اجتماعی به عنوان یکی از زیرسیستم‌های اصلی نظام آموزش عالی شده است.

از اسفند ۹۸ که به‌طور رسمی همه‌گیری ویروس کرونا در ایران اعلام و دانشگاه‌ها تعطیل شد، دانشجویان و عموم جامعه تصور می‌کردند این وضعیت تا خرداد ۹۹ تمام می‌شود و می‌توانند فعالیت‌های خود را از سر گیرند. ازاین‌رو تمامی خوابگاه‌های دانشجویی تخلیه شدند و فعالیت‌ها به صورت مجازی ادامه پیدا کرد. حتی دسترسی به استادان نیز مدتی قطع شد و فراهم کردن شرایط برگزاری کلاس‌ها در دانشگاه‌ها تا اواسط اردیبهشت به طول انجامید.

در این بازه زیرساخت‌های لازم برای برگزاری کلاس‌های مجازی ایجاد شد تا دانشجویان بیش از این از فضای آموزشی فاصله نگیرند. اما دانشگاهیان با مشکلات متعددی در سامانه‌های مجازی مواجه بودند به همین منظور سعی داشتند تا با ابتکار عمل، علاوه بر استمرار فعالیت‌ها و خدمات خود به شیوه جدید، در زمینه کنترل این بحران نیز وارد عمل شوند.

از اواخر شهریور ۱۴۰۰ و با ورود محموله‌های واکسن به کشور، تعداد زیادی از دانشجویان برای دریافت واکسن اقدام کردند و این روند باعث کاهش آمار مبتلایان و مرگ و میر ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا شد. تغییر رنگ شهرهای کشور از قرمز به آبی، موجب شد دولت و متصدیان آموزش در کشور به این نتیجه برسند که نسبت به بازگشایی هر چه سریع‌تر دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی اقدام کنند.

بر اساس آمارهای ارائه شده از سوی وزارت بهداشت تا ۲۹ آبان ماه سال جاری، ۶۱ درصد استادان و کارکنان دانشگاه‌های دولتی یک نوبت واکسن و ۴۹ درصد از آنان دو نوبت واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند. ۹۱ درصد استادان و کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی یک نوبت واکسن و ۸۲ درصد از این گروه دو نوبت واکسن زده‌اند. این امر نشان‌دهنده استقبال دانشجویان از واکسیناسیون سراسری برای مقابله با ویروس کرونا است.

حال باید دید چرا با وجود بازگشایی بسیاری از مراکز فرهنگی، اقتصادی و غیره، هنوز نسبت به بازگشایی دانشگاه‌ها اقدام عملی جدی و هماهنگ از سوی دولت و مراکز آموزش عالی صورت نگرفته است؟ چرا دانشجویان کمپین‌هایی تشکیل داده‌اند و مخالف حضوری شدن دانشگاه‌ها و امتحانات هستند؟

دلیلی برای حمایت از کمپین آموزش غیرحضوری وجود ندارد

علی آهنون‌منش، رئیس اتحادیه دانشگاه‌های غیرانتفاعی معتقد است: «در شرایط موجود، دانشجویان مکلف به تزریق هر دو دُز واکسن، و حتی دُز سوم هستند، از این رو دلیلی برای حمایت از کمپین آموزش غیرحضوری وجود ندارد مگر اینکه در شهری شرایط قرمز اعلام شود و تشخیص ستاد مقابله با کرونا برگزاری کلاس‌ها به‌صورت غیرحضوری باشد.»

آهون‌منش ادامه می دهد: «۱۲۰ سال پیش که ویروس آنفولانزا وارد کشور شد، در حمله اول ۱۰۰ میلیون کشته به دنبال داشت و تا به امروز نه تنها این ویروس از بین نرفت بلکه مردم شرایط زندگی خود را با بیماری تطبیق دادند. بنابراین جامعه درباره ویروس کرونا هم باید این روند را مدنظر قرار دهد.»

وی در ادامه می گوید: «بر اساس اعلام دولت، ۵۰ میلیون دز واکسن ذخیره در کشور وجود دارد و عذری برای عدم تزریق واکسن نیست، بنابراین اگر دانشجویان در انتظار حذف کامل کرونا هستند این اتفاق نخواهد افتاد، بلکه ما باید خود را با شرایط ایجاد شده توسط این بیماری تطبیق دهیم و با آن مبارزه کنیم.»
بازدهی و کیفیت دروس عملی و آزمایشگاهی رشته‌های علوم پایه در آموزش مجازی افت کرده است

قشر دانشجوی کشور حق برخورداری از آموزش مجازی و حضوری را به طور همزمان دارند

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام‌نور در واکنش به کمپین دانشجویان در «فارس من» و سایت «کارزار» مبنی بر ادامه آموزش‌های مجازی می‌گوید: «با ورود کرونا شبکه آموزش مجازی در ایران و بسیاری از کشورهای دنیا رشد چشمگیری داشت، در این راستا دانشجویان آگاه شدند که با استفاده از این فضا وقت کمتری نسبت به آموزش‌های حضوری صرف خواهند کرد. اما نکته حائز اهمیت در این شرایط دور شدن از فضای تعاملات اجتماعی و در کنار هم بودن دانشجویان است.»

محمدهادی امین‌ناجی ادامه می‌دهد: «برای تقویت تعاملات اجتماعی بعد از واکسیناسیون جمعی و احراز شرایط مطلوب باید زمینه آموزش حضوری احیا شده و تحصیل در مراکز آموزش عالی کشور به روال قبل برگردد. با ترکیب آموزش‌ها به‌صورت مجازی و حضوری علاوه‌بر کاهش هزینه‌ها از مزیت صرفه‌جویی در اوقات هم می‌توان استفاده کرد. دروس نظری در فضای آموزش مجازی به شرط تعامل دو طرفه کماکان قابل تدریس بوده اما دروس عملی و آزمایشگاهی در فضای مخصوص به خود باید تدریس شود.»

احمد نادری، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی معتقد است: «بازگشایی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی با فراگیری واکسیناسیون در جامعه مطرح شده و بحث‌های بسیاری در کمیسیون آموزش در این خصوص بوده است. آموزش حضوری به‌علت تعامل دانشجویان و اساتید مزایای خاص خود را دارد و بیش از این نمی‌توان کلاس‌ها را به‌صورت غیرحضوری برگزار کرد. دانشگاه‌ها در این بازه ۲ ساله باید تمهیداتی برای زیرساخت‌ها و امکانات رفاهی خوابگاه پیش‌بینی می‌کردند که با حضوری شدن کلاس‌ها آمادگی لازم را داشته باشند، همچنین وزارت علوم نیز در اسرع وقت برای بازگشایی به مراکز آموزشی یاری برساند.»

بیشتر بخوانید:

• دانشجویان در برزخ چگونگی برگزاری امتحانات



• خواستار دسترسی دانشگاه‌ها به اطلاعات واکسیناسیون دانشجویان هستیم




• چرایی ضرورت بازگشت به آموزش حضوری در دانشگاه‌ها/ آموزش ترکیبی در دستور کار قرار می‌گیرد

افت تحصیلی دانشجویان ناشی از اثر منفی آموزش مجازی

در رابطه با تاثیرات منفی کرونا می‌توان به مختل شدن برنامه روزانه دانشجویان همچون خواب و بیداری، درس خواندن، فعالیت‌های اجتماعی و افزایش آسیب‌های ناشی از دوری از اجتماع و دانشگاه اشاره کرد. سوالی که این روزها ذهن بسیاری از جامعه‌شناسان را به خود مشغول کرده این است که آیا جهان پس از کرونا، جهان متفاوتی خواهد بود و آیا شاهد تغییراتی از نظر فرهنگی هستیم؟ فرهنگ، مقوله‌ای است که در طول سالیان سال در بستر یک جامعه ایجاد می‌شود و تغییرات آن نیز به نسبت مقوله‌های دیگر اجتماعی، اندک و کند است و سال‌ها زمان می‌برد تا جامعه‌ای، رفتاری را که از خود بروز می‌دهد، تغییر دهد.

روح و روان دانشجویان با دوری از فضای دانشگاه دچار اختلالاتی شده است. برای مثال، رابطه‌های دوستانه دانشجویان با یکدیگر، دوری از استادان و انجمن‌های دانشگاهی، افت انگیزه تحصیلی و پیشرفت در دانشگاه‌ها و فرسودگی تحصیلی از عواقب آموزش‌های مجازی بود. دانشجویانی که مجازی آموزش دیده‌اند با دانشجویان دیگر تفاوت‌هایی دارند و مهارت‌ها را یادنگرفته‌اند و نیاز به آموزش دارند؛ بنابراین باید آموزش مسیر شغلی آن‌ها را جدی گرفته و برای حفظ انگیزه، فرسودگی و مشکلات حل نشده، مشاوره‌های فردی و گروهی دریافت کنند.

فرهنگ دانشگاهی نیز مجموعه رفتارهایی است که در محیط دانشگاه و در بستر ارتباطات و تعاملات اجتماعی شکل می‌گیرد و دانشجو در طول دوران تحصیل خود، در کنار آموزش‌هایی که در کلاس‌های درس دریافت می‌کند، آموزش‌های بسیار دیگری را از طریق همین تعاملات و در بستر فرهنگ دانشگاهی می‌آموزد که چه بسا ارزشمندتر و ضروری‌تر از تئوری‌های علمی نگاشته شده در کتاب‌ها باشد. انسان موجودی اجتماعی بوده که به ارتباطات اجتماعی، در محیط‌های مختلف نیازمند است و این ارتباطات و آنچه در پی آن روی می‌دهد، مقدمه‌ای برای آموختن سبک زندگی در انسان اجتماعی است.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب با اشاره به روند افزایشی واکسیناسیون در ماه‌های اخیر، می‌گوید: «با افزایش جمعیت واکسینه شده و بازگشت به فضای حقیقی آموزش، امیدواریم افت تحصیلی دانشجویان رفع شود.»

چگینی در ادامه با بیان اینکه بسیاری از دروس عملی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در حال برگزاری است، معتقد است: «کلاس‌های عملی با شکستن تعداد دانشجویان در گروه‌های چند نفره برگزار می‌شود البته براساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته احتمال بازگشایی قطعی دانشگاه تا اواسط دی‌ماه وجود دارد.»

افت بازدهی عملی رشته های علوم پایه با آموزش مجازی

عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق با اشاره به اینکه رکن اصلی بعضی رشته‌ها، آزمایشگاه است و نمی‌توان آن‌ها را به‌صورت آنلاین برگزار کرد، می گوید: «بازدهی و کیفیت دروس عملی و آزمایشگاهی رشته‌های علوم پایه در آموزش مجازی افت کرده است.» اگر دانشجویان در انتظار حذف کامل کرونا هستند این اتفاق نخواهد افتاد، بلکه ما باید خود را با شرایط ایجاد شده توسط این بیماری تطبیق دهیم و با آن مبارزه کنیم

شهرزاد عبدالمحمدی ادامه می‌دهد: «بازدهی و کیفیت آموزشی در طول این دو سال مخصوصاً مباحث آزمایشگاهی افت کرده و نمی‌توانیم منکر آن شویم. به خصوص دانشجویانی که برای پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و دکتری به قسمت عملی کارشان رسیده بودند، سنوات تحصیلی تنها شامل حال بعضی از آن‌ها شد.»

عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق بابیان اینکه در مقاطعی به دلیل رعایت پروتکل‌ها، دانشجویان به‌صورت نوبتی وارد آزمایشگاه می‌شدند و ناگزیر باید به‌صورت چرخشی ثبت‌نام می‌کردند، اظهار کرد: «کار در آزمایشگاه شیمی توقف‌پذیر نیست؛ یعنی اینکه نمی‌توانند امروز واکنش را بگذارند و بگویند سه روز دیگر نوبت من است و آن موقع به واکنش سر بزنند زیرا ممکن است آن واکنش کاملاً خراب شود.»

دانشجویان به عنوان مسئولین آینده کشور در زمان دانشجویی به تمرین حل مسائل و مشکلات کشور می‌پردازند. در چنین شرایطی با توجه به سردی ناشی از شیوع ویروس کرونا که در فعالیت‌های دانشجویان ایجاد شده، همکاری و همراهی دولت و مسئولین می‌تواند به مرور با بازگشایی دانشگاه‌ها از بین برود و عامل انگیزشی برای دانشجویان شود تا بتوانند سطح فعالیت‌های خود را حتی نسبت به زمان پیش از شیوع ویروس ارتقاء دهند.

انتهای پیام/