تدوین نقشه راه هوشمندسازی سازمان امور دانشجویان با حکمرانی مبتنی بر داده

به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا،  مصطفی صالحی مدیرکل دفتر توسعه فناوری اطلاعات، امنیت و هوشمندسازی سازمان امور دانشجویان ضمن تبریک و بزرگداشت روز فناوری اطلاعات، مصادف با زادروز پدر علم داده‌ورزی (انفورماتیک)، محمدبن موسی خوارزمی، گفت: افزایش روزافزون حجم داده و تغییرات شتابان محیطی، در کنار ضرورت ایجاد ارتباط مستمر با محیط پیچیده و پویا، نیازمند مدیریت هوشمندانه دانش جهت کسب و توزیع دانش، سازماندهی و تحلیل و تفسیر مناسب آن‌ها است. موضوعی که به مدیران کمک می‌کند تا با تحلیل اطلاعات حاصل از داده‌ها، تصمیمات سنجیده‌تری را اتخاذ کرده و سازمان خود را جهت تقویت و رشد با محیط سازگار کنند.

مدیرکل دفتر توسعه فناوری اطلاعات، امنیت و هوشمندسازی تصریح کرد: هرچند تعاریف مختلفی برای سازمان هوشمند وجود دارد، اما این عنوان در اغلب تعاریف، برای سازمان‌هایی به کار می‌رود که دانش‌محور و فناوری‌محور بوده، به صورت پویا با شیوه‌های جدید سازمانی تطبیق پیدا می‌کنند، یادگیرنده هستند و در ایجاد و بهره‌برداری از فرصت‌ها و فناوری‌ها چابک هستند. در واقع سازمان‌های هوشمند، مانند یک موجود زنده هستند که از راه تطبیق با محیط، یادگیری و رشد، قابلیت بازسازی و بهبود مکرر خود و توانایی پیشبینی تغییرات و یادگیری سریع را دارند.

وی افزود: چرخه هوشمندسازی شامل بازتعریف خدمات، اصلاح فرآیندها، اصلاح قوانین و مقررات و همچنین باز معماری سازمان است. همچنین از جمله الزامات هوشمندسازی، حکمرانی داده‌محور است که حکمرانی مبتنی بر تحلیل داده است. این نوع حکمرانی در اداره سازمان، خردورز بوده و کیفیت تصمیم‌گیری و کیفیت اجرای تصمیم‌ها بالاتر است. هر قدر که داده‌ها در سطح عمیق‌تری کاوش شوند، ارزش آن‌ها برای سازمان در ارائه خرد و بینش و در نتیجه تصمیم‌گیری حرفه‌ای‌تر بیشتر خواهد شد و از سطح توصیف ساده وضع موجود به سطح پیش‌بینی و تجویز راه‌حل حرکت می‌کند.


دکتر صالحی اظهار کرد: سازمان امور دانشجویان، به عنوان بازوی اجرایی امور مرتبط با دانشجویان و دانش‌آموختگان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، با ایجاد زیرساخت‌ها، سامانه‌ها و سرویس‌های متعدد، گام‌های مؤثری را راستای جمع‌آوری و انسجام‌دهی به داده‌های خود برداشته است که این مهم پیش‌نیاز تبدیل شدن به یک سازمان هوشمند و فناور است.

وی افزود: با عنایت به تلاش‌های صورت گرفته، سازمان داده‌های ارزشمندی در ارتباط با حوزه دانشجویی گردآوری کرده است. هرچند تنوع و جامعیت این داده‌ها توان عملیاتی این سازمان را هم در عرصه ارائه خدمات و هم در راستای اجرای ماموریت‌های خود افزایش می‌دهد؛ با این حال، اثربخشی این داده‌ها زمانی بیشتر خواهد بود که داده‌های موجود به درستی دسته‌بندی، برچسب‌گذاری و مرتب شده و با افزایش کیفیت داده‌ها، فعالیت‌های تحلیلی بر روی آن‌ها انجام شود. اجرای صحیح این فرایندها، باعث می‌شود که کلان داده موجود که در نگاه اول داده‌هایی خام هستند، اطلاعات مفیدی را در اختیار قرار دهند که به افزایش هوشمندی سازمان کمک می‌کند و قابلیت پیش‌بینی، تصمیم‌گیری و اقدام هوشمندانه را ایجاد می‌کند و سازمان را داده محور می‌کند.

دکتر صالحی با بیان اینکه برای هوشمندسازی مبتنی بر داده، ابتدا لازم است درک درستی از نیاز مربوطه وجود داشته باشد، خاطرنشان کرد: به‌عبارتی، ضروری است بدانیم که با داده موردنظر چه کاری می‌خواهیم انجام دهیم و تحلیل این داده پاسخ چه سوالی را مشخص خواهد کرد. برای مثال، چگونه می‌توان از این داده‌ها برای بهبود خدمات به ذینفعان (به ویژه دانشجویان و دانش‌آموختگان) استفاده کرد؟ چگونه می‌توان از داده‌های موجود برای سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌های اصلی سازمان استفاده کرد؟ چگونه می‌توان با بهره‌گیری از ابزار‌های مدرن و هوشمند مانند چت‌بات‌ها، خدمات ارائه شده را با کیفیت بهتر و به صورت خودکار ارائه کرد؟ پس از آن، داده‌های مرتبط با آن نیاز شناسایی شده و برای پردازش لازم آماده می‌شود. سپس، مدل‌سازی و تحلیل روی آن‌ها صورت می‌گیرد و خروجی تحلیل پس از انجام ارزیابی لازم و در صورت قابل قبول بودن، عملیاتی می‌شود.

مدیرکل دفتر توسعه فناوری اطلاعات، امنیت و هوشمندسازی بیان کرد: در بخش تحلیل و مدل‌سازی که مغز هوشمندسازی است، پس از جمع‌آوری و پالایش داده، مدل‌سازی و تحلیل با الگوریتم‌های هوش مصنوعی و داده‌کاوی صورت می‌گیرد. شایان ذکر است که قبل از شروع فرایند هوشمندسازی در سازمان، لازم است بررسی وضعیت فعلی سازمان برای سنجش سطح آمادگی آن برای هوشمندسازی

و استفاده از هوش مصنوعی از منظر محورهایی، چون راهبرد، افراد، اخلاق، داده، فرآیند و زیرساخت (فناوری، بستر‌ها و ابزار‌های مدلسازی و تحلیل داده) صورت پذیرد و متناسب با آن برنامه¬ عملیاتی برای هوشمندسازی طراحی شود.

دکتر صالحی ادامه داد: بر همین اساس، تدوین نقشه‌راه هوشمندسازی و بکارگیری هوش مصنوعی در راستای حکمرانی مبتنی بر داده در سازمان امور دانشجویان در حال انجام است. نقشه راه مزبور علاوه بر تبیین مفهوم و مسیر هوشمندسازی سازمان، برنامه‌های لازم برای هوشمندسازی موضوعات مرتبط با حوزه دانشجویی همچون تصمیم‌گیری و ارائه خدمات مدرن به دانشجویان داخلی و بین المللی، پایش وضعیت سلامت جسم و روان دانشجویان و پیشگیری و مقابله با جعل اسناد و مدارک، را در بر می¬گیرد.

وی در پایان بیان کرد: در همین راستا راهبرد‌های مختلفی همچون ۱) یکپارچه سازی خدمات دیجیتال حول نیاز‌های ذینفعان (به ویژه دانشجویان و دانش‌آموختگان)، ۲) تقویت قابلیت همکاری و تعامل بین دستگاهی، ۳) تقویت سازوکار رهبری و مدیریت تحول دیجیتال در سازمان، ۴) مشارکت ذینفعان در توسعه و بهبود خدمات دیجیتالی ۵) استفاده موثر از داده‌ها، زیرساخت‌ها و خدمات پایه، ۶) استفاده از فناوری‌های جدید و تقویت چرخه نوآوری، ۷) ارتقاء امنیت زیرساخت‌ها و خدمات و حفاظت از داده‌ها و حریم خصوصی کاربران مد نظر قرار گرفته است.