دانشگاه آزاد اسلامی نقش اجتماعی زنان را پررنگ کرد/ الزامات قرارگیری زنان در سطوح بالای مدیریتی

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، لاله‌ قلی‌پور- بررسی شاخص توسعه جنسیتی در ایران نشان می‌دهد، نرخ مشارکت زنان در سال‌های اخیر افزایش یافته است. به‌عنوان مثال در توانمندی سیاسی، رشد تعداد زنان در سمت‌های قانون‌گذاری، مقامات عالی‌رتبه، مدیران و متخصصان افزایش یافته در مبحث دستاوردهای آموزش نیز کیفیت و کمیت آموزش زنان ارتقا داشته است.

اگرچه وضعیت توسعه جنسیتی کشور در سال‌های گذشته روند رو به بهبودی داشته است اما با وضعیت مطلوب فاصله وجود دارد ازاین‌رو نیاز است به مقوله توازن جنسیتی و افزایش مشارکت زنان در سیاست‌گذاری کشور توجه شود.

فریبا محمودی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه با هدف مشخص کردن نقش این دانشگاه در تفاوت نگرش به مشارکت زنان و برای تدوین برنامه‌ریزی‌ها و تصمیم‌گیری‌های آینده، مقاله «نقش دانشگاه آزاد اسلامی در میزان مشارکت زنان از دیدگاه بانوان» را به رشته تحریر درآورده است.

مشارکت حقیقی زنان در عرصه‌های مختلف فعالیت‌های اجتماعی چگونه افزایش می‌یابد؟

نویسنده در مقدمه با اشاره به اینکه امروزه مشارکت روزافزون زنان در بیرون از خانه، باعث تقویت حس اعتمادبه‌نفس و استقلال و افزایش قدرت تصمیم‌گیری و برخورد مناسب با رویدادها و حوادث زندگی شده و اثر مطلوب بر روابط خانوادگی برجای گذارده است، عنوان می‌کند، «زن با کار و فعالیت اجتماعی قدرت خلاقیت، کارآیی و استقلال بیشتری می‌یابد زیرا زن در ازای دریافت وجه حاصل از فعالیت اجتماعی و همچنین تبادل اطلاعات، علم، آگاهی و تعامل اجتماعی، استقلال عمل بیشتری می‌یابد و بهتر می‌تواند در برابر مشکلات خانه و محیط کار تصمیم‌گیری و مداخله کند.»

این پژوهشگر می‌افزاید، «هر چه زنان بیشتر وارد عرصه اجتماعی شوند به همان نسبت از بحران هویت فردی و اجتماعی، افسردگی و انزوا گرایی در این قشر عظیم کاسته خواهد شد. بااین‌حال، میزان نقش و مشارکت زنان در جامعه به‌ویژه در زمینه‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی تا حد زیادی به برخورد و نگرش آن جامعه نسبت به این قشر بستگی دارد.»

بدیهی است درصورتی‌که به زن به‌عنوان نیروی فعال و سازنده نگریسته شود، حضور و مشارکت حقیقی زنان در عرصه‌های مختلف فعالیت‌ها افزایش می‌یابد به عقیده محمودی، «این امر در تحقق جامعه مدنی مؤثر است. با رشد و بالندگی جامعه بانوان کشور، تسریع فرآیند توسعه و محقق شدن عدالت اجتماعی ممکن می‌شود که تأثیر بسیاری در روند توسعه و افزایش کمی و کیفی نیروی انسانی آن جامعه گذاشته، بستر مناسب فعالیت آنان را در تمام صحنه‌ها فراهم می‌کند.»

ضرورت برقراری حمایت‌های لازم برای توسعه کارآفرینی و فعالیت‌های نوآورانه زنان

طی دهه‌های گذشته، سهم زنان تحصیل‌کرده در بین زنان فعال به‌سرعت رشد کرده است. در سال ۱۳۴۵، نسبت زنان و مردان دارای تحصیلات عالی در کل شاغلان زن و مرد به ترتیب ۱/۲ و ۱/۱ درصد بوده که این نسبت‌ها در سال ۱۳۷۵ به ترتیب ۷/۹ و ۲۲ درصد افزایش پیدا کرده است. این استاد دانشگاه در رابطه با این آمارها می‌گوید، «این مسئله نشان می‌دهد که عموماً در مشاغل مختلف زنانی استخدام می‌شوند که دارای تحصیلات و دانش بالاتری نسبت به مردان همکار خود باشند. در سال ۱۳۷۵، بیش از ۸۰ درصد زنان دارای آموزش عالی، فقط در بخش آموزش و بهداشت و عمدتاً در بخش عمومی اشتغال داشته‌اند. با بالا رفتن سطح سواد و تخصص و سن ازدواج در میان زنان، آنان به‌طور فرایندهای خواهان حضور در بازار کار، کسب استقلال و شخصیت اجتماعی هستند.»

بیشتر بخوانید:

• زنان باید در همه صحنه‌ها حضور یابند


• افزایش ۶۰ درصدی حضور بانوان ایرانی در آموزش عالی پس از انقلاب اسلامی


• زنان در رویدادهای دانشگاه‌های غربی مشارکت کمی دارند

«افزایش نرخ مشارکت زنان در بازار کار، در پی افزایش چشمگیر حضور زنان در مراکز آموزش عالی، با ساختار سنتی و انعطاف‌پذیر تولید در تناقض است. گروهی از کارفرمایان به توان علمی و مدیریتی زنان باور ندارند و گروهی دیگر حاضر به استفاده از زنان متخصص در محیط‌های کار مردانه نیستند.» به اعتقاد محمودی؛ تداوم این وضعیت به افزایش نرخ بیکاری در میان زنان تحصیل‌کرده منجر شده است.

اشتغال زنان، بار تکفّل خانواده را کاسته و درآمد سرانه را افزایش می‌دهد

در سال ۱۳۸۰ نرخ مشارکت مردان ۶۲ و نرخ مشارکت زنان ۱۲ درصد بوده درحالی‌که نرخ بیکاری زنان ۲۰ درصد و نرخ بیکاری مردان ۱۳ درصد بوده است. بر اساس پیش‌بینی‌های برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران، نرخ مشارکت زنان در بازار کار از ۹/۱ درصد در سال ۱۳۷۵ به ۱۵/۲ درصد در سال ۱۳۸۸ افزایش خواهد یافت. نویسنده مقاله، این موضوع را باعث ایجاد فشار زیادی بر بازار کار می‌داند و عنوان می‌کند، «در چنین شرایطی برای ایجاد فرصت شغلی کافی برای زنان باید سالانه ۲۳۲ هزار فرصت شغلی برای آنان خلق کرد که وظیفه بسیار دشواری است؛ درحالی‌که فرصت‌های شغلی جدید که توسط زنان اشغال‌شده، در برنامه اول سالانه ۱۰۰ هزار و در برنامه دوم سالانه ۷۱ هزار شغل بوده است.»

اهمیت مشارکت زنان و توجه به کارکردهای آن به حدی ضروری است که در سال‌های اخیر اکثر کارشناسان اجتماعی- اقتصادی رمز موفقیت یک جامعه و تسریع و تسهیل توسعه و رفاه اجتماعی در سطح یک جامعه را در مشارکت زنان در امور مختلف جامعه می‌دانند. محمودی مدعی است، «برخی از صاحب‌نظران جهان سوم آن‌چنان اهمیتی برای مشارکت قائل شده‌اند که توسعه را معادل با مشارکت می‌دانند و یا مشارکت را به معنای شرکت داوطلبانه و ارادی مردم در فرایند توسعه ذکر کرده‌اند.»

بین وجود دانشگاه آزاد اسلامی با مشارکت زنان رابطه معنادار قوی وجود دارد

هر چه زنان، تحصیلات عالی و تخصص داشته باشند و تخصص‌های لازم برای کسب مشاغل بالاتر را کسب کنند، شرایط بهتری در کشور ایجاد خواهد شد. در این راستا وجود دانشگاه‌ها، موهبتی برای این قشر تلقی می‌شود. بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر و به عقیده این پژوهشگر، «بین وجود دانشگاه آزاد اسلامی با تفاوت نگرش در مشارکت زنان رابطه مثبت و معنادار قوی وجود دارد.»

زن بهتر می‌تواند در برابر مشکلات خانه و محیط کار تصمیم‌گیری و مداخله کند

نویسنده در نتیجه خاطرنشان می‌کند، «در کتاب‌های درسی و رسانه‌های گروهی مختلف به‌ویژه تلویزیون، باید جایگاه واقعی زن موردتوجه واقع شود مدیریت و هدایت برنامه‌ها و پروژه‌های رشد و توسعه باید به زنان شایسته و متخصص و کارآمد واگذار شود. یکی از مسائلی که نیازمند بذل‌توجه مسئولان و مجریان امور زنان بوده، افزایش سلامت و تأمین اجتماعی زنان است.»

این پژوهشگر می‌افزاید، «این امر می‌تواند از طریق ارتقای فرهنگ و سواد تغذیه‌ای زنان و دختران، آموزش بهداشت و ارتقای آگاهی‌های سلامتی زنان و خانواده، فراهم آوردن امکان دسترسی زنان سرپرست خانوار و بد سرپرست به بیمه‌های خاص و مسکن ارزان قیمت و بهره‌مندی زنان از فضاهای فرهنگی و ورزشی به‌تناسب جنسیت محقق شود. باید مراکز فرهنگی، ورزشی و تفریحی اختصاصی زنان برای افزایش فعالیت آنان افزایش یابد و زمینه برای کسب مقام در مسابقات بین‌المللی فراهم شود. این مسئله نیازمند توجه مسئولان کشور با عنایت به مسائل شرعی دارد.»

یکی از شاخص‌های توسعه، میزان بار تکفّل است. محمودی دراین‌باره می‌گوید، «اشتغال زنان، بار تکفّل را کاسته و درآمد سرانه را افزایش می‌دهد. باید زمینه لازم را برای ارتقای زنان به سطوح بالای شغلی فراهم کرد.»

به اعتقاد نویسنده مقاله، «ایجاد فضای مناسب برای توسعه مشارکت اقتصادی زنان از طریق افزایش سهم دولت در ارائه تسهیلات مالی بلاعوض، وام‌های درازمدت و کم‌بهره به زنان، برقراری حمایت‌های لازم برای توسعه کارآفرینی و فعالیت‌های نوآورانه، زمینه‌سازی برای ایجاد پایداری و توسعه توانمندی تعاونی‌های زنان، اصلاح نظام پرداخت متناسب با میزان بهره‌وری و کیفیت خدمات افراد و نه بر مبنای جنسیت در تداوم برنامه خصوصی‌سازی و در چارچوب قانون اساسی امکان‌پذیر است.»

نتیجه این پژوهش حاکی از آن است که شاخص‌های گرایش به مشارکت فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در حد متوسط به بالاست. آزمون فرضیه‌های تحقیق نشان می‌دهد که همبستگی مثبت بین وجود دانشگاه آزاد اسلامی در تفاوت نگرش به مشارکت زنان، توسعه مشارکت اقتصادی، سیاسی و فرهنگی وجود دارد.

پیشنهادهایی در پایان از سوی این پژوهشگر ارائه شده است در این راستا باید شرایط تا حدودی برای مشارکت زنان در صحنه‌های مختلف توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی فراهم است که با توجه جدی‌تر دولت در این زمینه و آگاهی و حرکت خود زنان، این نیروی بالقوه به کار گرفته خواهد شد تا گامی در راستای توسعه برداشته شود.

انتهای پیام/۴۱۶۷/پ