وقتی نظام آموزش نیازمند بازنگری اساسی است؛
مأموریت نجات آموزش عالی در پیچ تعارض‌ها/ صنعت منهای دانشگاه، صف فارغ‌التحصیلان بیکار را طولانی‌تر می‌کند
سه حلقه کارآفرین شدن دانشگاه‌ها، بازنگری سرفصل‌ها و فارغ‌التحصیلانی بر اساس نیاز جامعه، معضل بیکاری را کاهش می‌دهد اما اگر اقدامات اساسی صورت نگیرد شاهد خروجی نامناسب دانشگاه‌ها و افزایش آمار بیکاری خواهیم بود.
گروه دانشگاه خبرگزاری آنا - فاطمه بحیرائی؛ زمانی شعار داده می‌شد که باید به سراغ تکنسین‌پروری و کارآفرین شدن دانشگاه‌ها برویم، اما درحال حاضر بحث دانشگاه‌های ما بر روی تحصیلات تکمیلی است. چه‌کسی چنین قوانینی را گذاشته، آن‌هم با کدام کار مطالعاتی؟ وقتی مردم ما اصلاً اعتقادی برای مراجعه به روانشناس ندارند چرا ما باید این‌همه فارغ‌التحصیل روانشناسی داشته باشیم؟ بر اساس نظر کارشناسان حتی برخی رشته‌های دانشگاهی همچون زبان و ادبیات فارسی هرساله ظرفیت مازاد دارند و متقاضی برای ادامه تحصیل در این رشته وجود ندارد.
سؤال دیگر اینکه چه تعداد از فارغ‌التحصیلان دانشگاه، منطبق بر سند توسعه چشم‌انداز ۲۰ ساله کشور آموزش دیده‌اند؟ این سند باید آینده ما را نشان دهد یعنی جوانی که امروز جذب رشته‌ای می‌شود باید مطابق با آن سند بداند که می‌تواند کارآمد باشد، نه اینکه این‌همه جوان وارد دانشگاه شده، با برخی کیفیت‌های پایین آموزشی مدرک بگیرند و روانه جامعه شوند. چرا فرصت زندگی از تعدادی از دانشجویان گرفته می‌شود آن‌هم با کیفیت پایین آموزشی؟ چرا هرساله دغدغه جذب نخبگان مطرح می‌شود؟ این تعداد ورودی داریم اما باید خروجی آن‌ها را هم نگاه کنیم. باید نتیجه سیستم ما، تربیت نیروهایی باشد که نخبه‌هایش بدانند اشتباه نیامده‌اند و راهشان را عوض نکنند.
در رابطه با این امر نیاز مبرمی به بازنگری و تغییر سرفصل‌های درسی احساس می‌شود تا ورود به حوزه اشتغال‌زایی هموار شود و دانشجویان این آگاهی را داشته باشند با تحصیل در هر رشته‌ای نباید انتظار آینده شغلی داشته باشند و نیاز است در رشته‌هایی ادامه تحصیل دهند که نیاز جامعه است.
این موضوع می‌تواند گامی مهم در کارآفرین شدن دانشگاه‌ها باشد و موجب می‌شود دانشجو بعد از تحصیلات آکادمیک دیگر دغدغه سابقه کار و مهارت‌آموزی را نداشته باشد چراکه با وجود این بازنگری، آموزش‌ها به‌صورت عملی به دانشجو ارائه می‌شود و شاهد تغییرات چشم‌گیر و خروجی‌های مطلوبی خواهیم بود.
ارتباط تغییر سرفصل‌های درسی با کارآفرین شدن دانشگاه‌ها
امانقلیچ شادمهر، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی در رابطه با تاثیر تغییر سرفصل‌های درسی بر کارآفرین شدن دانشگاه‌ها، به خبرنگار آنا می‌گوید «تغییر سرفصل‌های درسی صد درصد در کارآفرین شدن دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی موثر است چراکه آموزش‌های بی‌کیفیت و بی‌محتوا معضل بیکاری را برای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی به همراه دارد، دانشجویان با ورود به برخی دانشگاه‌ها، با کیفیت آموزشی بسیار پایین مواجه شده و این موضوع می‌تواند در نهایت موجب عدم بهره‌مندی مناسب آن‌ها از جامعه شود.»
شادمهر با اشاره به اینکه قانونی برای اجرای بازنگری در سرفصل‌های درسی وجود ندارد، بیان می‌کند «سیاست‌گذاری و تغییر فصول درسی وظیفه شورای عالی انقلاب فرهنگی است که باید در این زمینه اقدامی انجام شود و سیاست‌گذاران در اجرایی‌شدن آن مصمم باشند. این امر مهم موجب کارآفرینی و تحول‌آفرینی در امر آموزش عالی خواهد شد.»
مهدی گودرزی، رئیس مرکز کارآفرینی و هدایت شغلی دانشگاه علامه طباطبائی نیز در رابطه با لزوم تغییر سرفصل‌های درسی تأکید دارد «تا زمانی‌که بحث انعطاف‌پذیری، فرهنگ کارآفرینی و ترویج آن در بین اعضای هیئت‌های علمی و کارکنان دانشگاه جا نیفتد تحولی رخ نمی‌دهد، باید کارآموزی در تمام رشته‌های تحصیلی جدی گرفته شود اما برخی رشته‌های علوم انسانی در دوره کارشناسی کارورزی نداشته و تجربه عملی این دانشجویان برای ورود به بازار کار کم است.» ۷۰ درصد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در رشته‌های غیر مرتبط وارد صنعت می‌شوند
از طرفی شالچی طوسی، معاون مرکز نوآوری دانشگاه بین‌المللی اهل بیت (ع) به خبرنگار آنا می‌گوید «در مقاطع کارشناسی کمتر از ۳۰ درصد، کارشناسی ارشد کمتر از ۲۰ درصد و دوره دکتری کمتر از ۵۰ درصد فارغ‌التحصیلان در رشته مرتبط اشتغال دارند. در کل ۷۰ درصد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در رشته‌های غیر مرتبط وارد صنعت می‌شوند، اما این درصد با افزایش مقطع تحصیلی به‌طور کمی کاهش پیدا می‌کند.»
بیشتر بخوانید:
ارائه سرفصل‌های درسی باید مبتنی بر نیاز جامعه و صنایع باشد
پژوهش‌های علمی به اشتغال جوانان گره خورده است
سرفصل دروس دانشگاهی منطبق با نیازهای بازار و صنعت نیست
صنعت رغبتی به دانشگاه نشان نمی‌دهد
حسین بختیاری، مدیر کل برنامه‌ریزی و توسعه آموزشی دانشگاه امام صادق (ع) درباره لزوم تغییر سرفصل‌های درسی به این نکته اشاره می‌کند که «مقوله‌ای که در بازنگری سرفصل‌ها باید به آن توجه شود این است که، واحد کارآموزی و کارورزی در همه رشته‌ها تعریف شده و دانشجو برای پاس کردن این واحدها ملزم به حضور در صنعت یا شرکت باشد. عموم رشته‌ها این ظرفیت را دارند، و این امر موجب برقراری ارتباط با جامعه، صنعت، حاکمیت، دستگاه‌های اجرایی و سازمان‌ها می‌شود.»
بختیاری اضافه می‌کند «یکی از راهکارهای اصلی، اصلاح این قیف برعکس، است؛ یعنی اینطور نباشد کسی‌که وارد دانشگاه می‌شود حتما بتواند مدرک بگیرد و فارغ‌التحصیل آن دانشگاه باشد. مدرک در جامعه امروزی شاخصی برای عالم شدن است، اما در عمل این گونه نیست و نمی‌توان با تولید انبوه، عالم‌پروری کرد بلکه مقوله‌ای همچون مدرک‌گرایی افزایش پیدا می‌کند.»
با وجود اینکه مقام معظم رهبری بارها در رابطه با لزوم توجه صنعت به دانشگاهیان و پژوهش‌های دانشگاهی تأکید کرده و معتقد هستند نیاز عمده کشور از این طریق رفع می‌شود اما عبدالله معتمدی، سرپرست دانشگاه علامه طباطبائی با خبرنگار آنا از بی‌رغبتی صنعت برای همکاری با دانشگاه سخن می‌گوید و اضافه می‌کند «یکی از مشکلات ما در دانشگاه و صنعت این است که بین این دو نهاد فاصله وجود دارد. این موضوع به این دلیل است که صنعت ما عمدتاً وارداتی بوده و مبتنی‌بر تحقیقات و مطالعات بومی نیست. دانشگاه‌های ما نیز ساختارشان به‌گونه‌ای است که نیاز کمتری احساس کرده‌اند تا به سمت صنعت بروند، از آن طرف با بی‌رغبتی صنعت، این فاصله روزبه‌روز بیشتر می‌شود. این امر باید به‌طور متقابل اتفاق بیفتد یعنی هم دانشگاه توانمندی خودش را برای حل مشکلات صنعت ارتقا دهد و هم صنعت واحدهای تحقیقاتی خودش را در دانشگاه‌ها مستقر کند تا از این طریق ارتباط متقابلی ایجاد شود.»
دولت باید گام جدی در راستای اصلاح سرفصل دروس بردارد
وی در ادامه تأکید می‌کند «در صورتی‌که بی‌توجهی به دانشجویان منجر به القای حس مغفول ماندن در آن‌ها می‌شود و برای زندگی بهتر و شرایط شغلی مطلوب‌تر به خروج از کشور ترغیب می‌شوند. در حالی‌که مطالعات نشان می‌دهد، کسانی‌که مدت طولانی‌تری در خارج از کشور فعالیت می‌کنند در مقایسه با مهندسی که ۱۰ سال در ایران کار کرده ثروت کمتری دارد. سهم ما از تولید ناخالص ملی و با استفاده از برنامه ششم توسعه، باید به ۳ درصد می‌رسید؛ اما در حال حاضر سهم ما از تولید ناخالص، زیر نیم درصد است که باید گام‌های مهمی در دولت و از طریق وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برداشته شود.
احمدی‌سنگری، عضو کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی نیز در رابطه با رسیدن به سهم ۳ درصدی از تولید ناخالص پژوهشی، به آنا می‌گوید «در وهله اول دولت باید در این زمینه پیشنهاد ارائه دهد تا این امر در کمیسیون نیز بررسی شود. اگر دولت و مجلس با همکاری یکدیگر به نقطه مطلوبی در این زمینه برسند، کمک شایانی برای اشتغال جوانان و مباحث اقتصادی کشور است.» سهم ما از تولید ناخالص، زیر نیم درصد است که باید گام‌های مهمی در دولت و از طریق وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برداشته شود.
البته باید به این نکته اشاره کرد؛ تصوراینکه اگر تنها سرفصل‌ها تغییر کنند به نتیجه مطلوب می‌رسیم، کاملا اشتباه است چراکه سرفصل‌ها یک بخش مهم از آموزش، پژوهش و یادگیری دانشجو هستند اما تنها بخش آن نیست. برای رشد پژوهش‌ها و مقالات دانشجویان علاوه‌بر سرفصل‌ها که مسیر رشد دانشجو را ترسیم می‌کند باید سایر ارکان نظام آموزشی شامل استاد و همچنین منابع چاپی و الکترونیکی نیز به درستی هدایت شوند.
در صورتی‌که همه ارکان نظام آموزشی متوازن و هم‌افزا فعالیت کنند، قطعاً رشد دانشجو در عرصه‌های مختلف از جمله در عرصه پژوهشی نیز محقق می‌شود. اگر اساتید دانشگاهی که رکن اصلی و همراه خوبی برای اجرای سرفصل‌های درسی هستند در این زمینه جدیت داشته باشند و مبتنی بر سرفصل‌های کاربردی، از دانشجو پژوهش‌ها، طرح‌ها، پروژه‌ها و مقالات را البته به‌صورت منطقی مطالبه کنند تأثیرات آن بر توان پژوهشی دانشجویان نیز مشهود خواهد بود و با حمایت از آن‌ها قطعاً شاهد خروجی از دانشگاه‌ها هستیم که به رفع دغدغه‌های جامعه کمک خواهد کرد.
انتهای پیام/۱۰۴/
انتهای پیام/
