تولید علم با رفع نیاز صنعت و جامعه به سرمایه تبدیل می‌شود/ نحوه انتخاب اساتید در فهرست 2 درصد برتر دانشمندان دنیا

به گزارش خبرنگار حوزه آموزشی و پژوهشی گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، دانشگاه آزاد اسلامی با داشتن ۴۰ درصد از سهم آموزش عالی کشور اقدامات مؤثری در حوزه علم و فناوری انجام داده و همیشه در مسیر اعتلای علم و پژوهش ایران اسلامی گام برداشته است.

این دانشگاه با داشتن واحدهای دانشگاهی مسئله‌محور و کارآمد، به تربیت دانشجویانی ایده‌پرداز، کارآفرین و با انگیزه می‌پردازد تا با دانش خود بتوانند علم را با تکنولوژی روز ارتقا دهند و در مسیر رشد پرشتاب علمی کشور مؤثر واقع شوند. همچنین اساتید نخبه و با تجربه‌ای در این دانشگاه وجود دارند که دارای مقالات پراستناد علمی و اختراع‌های مختلف هستند که هرکدام گنجینه‌ای برای دانشگاه آزاد اسلامی محسوب می‌شود.

در همین راستا با علی نیازی، معاون پژوهش و فناوری و استاد تمام شیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی به گفتگو نشسته‌ایم. قرار گرفتن در فهرست دو درصد برتر دانشمندان دنیا، انتشار ۱۸۰ مقاله ISI و علمی-پژوهشی در معتبر‌ترین نشریات بین‌المللی، ارائه بیش از ۳۰۰ مقاله در کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی و تألیف و ترجمه ۱۰ عنوان کتاب از جمله فعالیت‌های علمی و پژوهشی نیازی است. مشروح این گفتگو را در ادامه می‌خوانید.

دانشگاهیان می‌توانند با چاپ مقاله در مجلات بین‌المللی و تألیف کتاب به تولید علم کمک کنند

آنا: اساتید و دانشجویان چگونه می‌توانند به تولید علم کمک کنند؟

نیازی: تولید علم زیرمجموعه‌های مختلفی اعم از چاپ مقاله در مجلات و نشریات بین‌المللی معتبر، شرکت در کنفرانس‌های داخلی و بین‌المللی، تألیف کتاب و ترجمه دارد. تولید علم در واقع نتیجه و خروجی فعالیت‌های علمی است و علوم پایه یکی از مجموعه رشته‌هایی است که در زمینه تولید علم پیش‌قدم محسوب می‌شود.

دانشجویان مقطع کارشناسی با مباحث و تئوری‌های هر رشته آشنا می‌شوند و این مقطع یک دوره آموزشی محسوب می‌شود. اما در دوره کارشناسی ارشد قرار است دانشجویان با مقدمات تحقیق آشنا شوند و در واقع این مقطع، تمرینی برای تحقیق کردن است و منجر به تولید علم می‌شود. همچنین دانشجو در دوره دکتری باید دارای یک فلسفه و تِز باشد که در نهایت بتواند از آن رساله و دیدگاه جدید علمی خود دفاع کند. در حقیقت نتیجه کارهای تحقیقاتی‌ او به تولید علم ختم می‌شود.

تولید علم  این‌گونه نیست که فردی با عجله و مطالعات سطحی در دو ماه بتواند تولید علم خوبی داشته باشد. ما در دهه‌هایی زندگی می‌کنیم که علم با کیفیت برای جامعه نیاز است و علم یا پژوهش با کیفیت باید پشتوانه قوی داشته باشد. این پشتوانه مربوط به دوره‌های آموزشی و تئوری می‌شود که استاد و دانشجو باید به‌طور عمیق به آن بپردازند. وقتی این تئوری‌ها خوب در ذهن یک شخص حک شده باشد مطمئناً می‌تواند ایده‌های خوبی برای تحقیق خود ارائه کند و تولید علم خوبی داشته باشد.

برای مثال، وقتی یک نفر رمان خیلی خوبی می‌نویسد حتماً سالیان سال رمان‌های بسیاری را مطالعه کرده است. اینگونه نیست کسی بدون خواندن رمان و نداشتن تجربه بتواند یک رمان خوب بنویسد. برای تحقق تولید علم نیز ابتدا باید علم به‌خوبی فهمیده و درک شود تا ایده‌هایی که واقعاً مشکل‌گشا است را به علمی جدید تبدیل کرد.

نحوه انتخاب اساتید در فهرست 2 درصد برتر دانشمندان دنیا

آنا: چگونه اساتیدی مانند شما موفق‌ می‌شوند در فهرست ۲ درصد برتر دانشمندان دنیا قرار بگیرند؟ چه معیارهایی مدنظر داوران است؟

نیازی: گروهی از متخصصان در دانشگاه استنفورد بر اساس 6 شاخص و تعداد ارجاعات به یک مقاله، اساتید را ارزیابی می‌کنند. این متخصصان بررسی می‌کنند که هر محقق و دانشمند چه تعداد مقاله چاپ کرده‌اند، چه تعداد کار علمی انجام داده‌اند و چقدر این اقدامات علمی در رشته آنان تأثیرگذار بوده است. امکان دارد برخی از محققان، مقالات بسیاری چاپ کرده باشند اما جزو مقالات با کیفیت طبقه‌بندی نمی‌شود. چرا که ممکن است به این مقالات ارجاع‌دهی و رفرنس نشده باشد و از آن مقالات برای تولیدهای علمی بعدی استفاده نشده باشد.

این تیم تحقیقاتی دانشگاه استنفورد هر ساله بر اساس معیارهای علم‌سنجی، افرادی را که در رشته‌های خود تأثیرگذار هستند، تحت عنوان دانشمندان یک درصد و دو درصد، انتخاب می‌کنند. خوشبختانه 432 نفر از محققان کشور و بیش از 30 عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی در این تقسیم‌بندی قرار گرفته‌اند و باید به همه این عزیزان تبریک بگوییم که موجب افتخار جمهوری اسلامی ایران هستند.

تولید علم باید نیاز صنعت و جامعه را برطرف کند تا به سرمایه تبدیل شود

آنا: برای تشویق دانشجویان به سمت تولید علم و شرکت در جشنواره‌های علمی و پژوهشی ملی و بین‌المللی چه راهکارهایی وجود دارد؟

نیازی: نحوه درس خواندن دانشجویان فعلی نسبت به دانشجویان 10 یا 20 سال قبل تفاوت بسیاری دارد. دانشجویان دو دهه پیش وقتی به رشته‌ای علاقه داشتند، تمام وقت خود را صرف تحصیل می‌کردند و به آن هدفی هم که می‌خواستند، می‌رسیدند. ولی امروزه مقداری طرز تفکر دانشجویان تفاوت پیدا کرده و انتخاب رشته، بر اساس این است من چه رشته‌ای انتخاب کنم که بتوانم سریع‌تر به شغل مناسب‌تری دست پیدا کنم.

دانشجو در حال حاضر دنبال این است که ببیند چگونه می‌تواند علم خود را به پول و سرمایه تبدیل کند. برخی از دانشجویان بر اساس توانایی‌های خود تولید علم می‌کنند و امکان دارد آن تولید علم در کتابخانه‌های دانشگاه‌ها بایگانی شود. اما اگر این تولید علم نیاز صنعت و جامعه را برطرف کند، مطمئناً می‌تواند به یک سرمایه تبدیل شود.

ارتباط دانشگاه با صنعت و تحقق تولید علم باید با سیاست‌گذاری مسئولان دانشگاهی انجام شود تا تولیدهای علمی منجر به تجاری‌سازی و یک آورده برای دانشجویان و محققان شود.

مهم‌ترین تشویق دانشجو دیده شدن کار علمی اوست

آنا: رویکرد وزارت علوم را در خصوص حمایت کردن از دانشجویان نمونه کشوری چگونه ارزیابی می‌کنید؟ برخی دانشجویان قبلاً گلایه داشتند که جایزه ما را نداده‌اند.

نیازی: هیچ جایزه و پاداشی برای دانشجو مهم‌تر از این نیست که تحقیق و تولید علم او دیده شود. در نمایشگاه‌های مختلف هفته پژوهش، ترویج علم، نانو و...، شاهد حضور دانشجویانی هستیم که با شوق و اشتیاق، محصولی را که خود درست کرده‌اند به مسئولان و دانشگاهیان نشان می‌دهند.

معمولاً برای مراسم افتتاحیه و اختتامیه نمایشگاه‌ها، تعدادی از مسئولان می‌آیند اما فرصت لازم گذاشته نمی‌شود که کار علمی دانشجویان دیده شود و آنان کار خود را به‌نحو احسن نشان دهند. مهم‌ترین تشویق دانشجو این است که کار علمی او دیده شود. باید به کار دانشجو و محقق بها دهیم. همچنین چه جایزه و پاداشی بهتر از این است که آینده دانشجویان تضمین شود.

چه خوب است دانشجو بداند در هر رشته‌ای که درس می‌خواند، آینده شغلی تضمین شده‌ای دارد و این موضوع با تشویق و پاداش‌های هفته پژوهش و مناسبت‌های مختلف میسر نمی‌شود. باید برنامه‌ریزی مدونی در سطح کشور به وجود بیاید و دانشجوی هر رشته‌ای بداند پس از فارغ‌التحصیلی، شغل مناسبی دارد و بر اساس نیاز کشور، درس خود را می‌خواند.

دانشگاه آزاد اسلامی تجهیزات آزمایشگاهی منحصربه‌فردی دارد

آنا: دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان بزرگترین دانشگاه حضوری جهان و دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی به عنوان یکی از واحدهای پیشرو چه حمایتی از شما کرده‌اند؟ آیا بستر لازم برای شرکت دانشجویان و اساتید در مسابقات و همایش‌های علمی و انگیزه دادن به آنان از سوی مسئولان دانشگاه وجود دارد؟

نیازی: بنده از پرورش‌یافتگان دانشگاه آزاد اسلامی هستم و دوره کارشناسی را در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی تحصیل کردم. همچنین پس از تحصیل در مقطع ارشد و دکتری در دانشگاه دولتی، مجدداً جذب دانشگاه آزاد اسلامی شدم که این موضوع در واقع حمایت دانشگاه آزاد از بنده بوده است.

نزدیک 20 سال است در دانشگاه آزاد اسلامی مشغول به کار هستم و شاهد هستم که امکانات تحقیقاتی خوبی در دانشگاه آزاد به‌خصوص واحد تهران مرکزی و گروه شیمی آن وجود دارد که دانشجویان و اساتید می‌توانند از آن استفاده کنند. همچنین امکانات منحصربه‌فردی در این دانشگاه وجود دارد که هر محققی در سطح کشور شاید آرزو داشته باشد این تجهیزات آزمایشگاهی در اختیار او قرار بگیرد.

آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌هایی در دانشگاه آزاد اسلامی تدوین شده که از اعضای هیئت‌علمی‌ برای حضور در همایش‌ها و کنفرانس‌ها حمایت می‌شود. برای اینکه اعضای هیئت علمی را به  انجام کارهای پژوهشی بیشتر سوق دهیم باید تشویق‌ها 10 برابر شود و بتوانیم قدردان همه اساتیدی که در زمینه پژوهش کار مؤثری انجام می‌دهند، باشیم.

رشته شیمی یکی از رشته‌های تأثیرگذار در جهان است

آنا: با توجه به اینکه در حوزه شیمی متخصص هستید، درباره کاربردهای علم شیمی در زندگی بشر توضیح دهید. چطور می‌شود دانشجویان را به این رشته علاقه‌مند کرد؟

نیازی: تخصص بنده شیمی تجزیه، کِمومتریکس و شیمی‌سنجی است. کِمومتریکس یکی از رشته‌های میان‌رشته‌ای و روز دنیاست که کاربرد چند علم مانند ریاضی، آمار، گرافیک و کامپیوتر در شیمی را تحت این رشته تعریف می‌کنند.

رشته شیمی یکی از رشته‌های تأثیرگذار در همه کشورهای دنیاست. اگر کشور و دانشگاهی توسعه‌یافته و پیشرفته است، مطمئناً ارتباط مستقیمی با علوم پایه و رشته شیمی دارد. رشته شیمی را نمی‌توانیم مرزبندی کنیم و بگوییم که فقط در رشته‌های گرایش خود کاربرد دارد.

برای مثال، در ایام شیوع کرونا دیدیم که در صنایع شوینده و بهداشتی چقدر به علم شیمی نیاز بود. همچنین شیمی در صنایع غذایی، صنایع مواد شیمیایی، صنایع نفت و صنایع دارویی کاربرد دارد. خوشبختانه این رشته دانشگاهی متقاضیان خوبی دارد و امیدواریم دانشجویان رشته شیمی بتوانند در عرصه علم و فناوری خوش بدرخشند و ایران را به جایگاه بالایی در دنیا برسانند.

انتهای پیام/4118/