امکان سنجی توسعۀ گردشگری فرهنگی در بافت سنتی شهر آمل

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا،  امروزه گردشگری به عنوان یکی از مهم‌ترین و پویاترین فعالیت‌ها محسوب می‌گردد و این صنعت به واقعیتی اجتماعی و فعالیت عظیم اقتصادی بدل شده است. در این میان گردشگری تاریخی- فرهنگی علاوه بر برخورداری از امکانات درآمدزایی، اشتغال‌زاست و اشاعۀ فرهنگ و حفظ و احیای آن را نیز به دنبال خواهد داشت.

 مجتبی صفری (استادیار گروه باستان شناسی دانشکده میراث فرهنگی، صنایع دستی، گردشگری، دانشگاه مازندران) و همکارانش در پژوهش  به واکاوی ظرفیت‌های مهم حوزۀ توسعۀ گردشگری تاریخی- فرهنگی شهر آمل شامل بنا‌های تاریخی، عملکرد مدیریتی، زیرساخت‌های گردشگری و میزان وفارداری و حمایت گردشگران از گردشگری میراث پرداخته‌اند.

این پژوهش با هدف امکان سنجی توسعۀ گردشگری فرهنگی در بافت سنتی شهر آمل انجام شده است.  

در این پژوهش آمده است: ازآنجایی‌که شهر آمل دارای بافت تاریخی- فرهنگی است، ضرورت توجه به گردشگری تاریخی- فرهنگی در این منطقه احساس می‌شود. بافت تاریخی شهر آمل شرایط مناسبی را برای توجه به گردشگری تاریخی- فرهنگی فراهم کرده است؛ بنابراین رونق گردشگری تاریخی- فرهنگی به توجه و رسیدگی بافت‌های تاریخی شهر آمل بستگی دارد.

این پژوهش بیان می‌کند که توجه به ظرفیت‌های گردشگری در بافت تاریخی شهر آمل یکی از عوامل تحرک گردشگری و رونق اقتصادی برای این منطقه است و جاذبه‌های تاریخی آن باعث جذب گردشگران به این  شهر می‌شود، اما جذب مطلوب گردشگران با مدیریت و برنامه‌ریزی میراث فرهنگی شهر آمل می‌تواند موجب پویایی هرچه بیشتر اقتصاد مبتنی بر گردشگری میراث فرهنگی شود؛ بنابراین ضرورت جذب گردشگران در بافت قدیم شهر آمل عاملی کلیدی محسوب می‌شود.  

داده‌های پژوهش از طریق پرسشنامۀ محقق ساخته گردآوری شده است. حجم نمونه طبق فرمول کوکران ۴۰۰ نفر برآورد شده  که محقق موفق به گردآوری ۳۰۰ پرسش نامۀ کامل شده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌های پرسشنامه از نرمافزار SPSS استفاده شده است.

این مطالعه بر این نکته تاکید دارد که ویژگی‌های شهر آمل حاکی از آن است که دسترسی گردشگران به بافت قدیم شهر آمل به راحتی امکان‌پذیر است، اما تابلو‌های راهنمای گردشگران برای دسترسی به
اماکن تاریخی در سطح این شهر وجود ندارد و به- درستی نصب نشدهاند و این مسأله موجب سردرگمی گردشگران و در نهایت نارضایتی آنان خواهد شد.

پژوهشگران بر اساس نتایج به دست آمده پیشنهاد‌هایی ارائه کرده‌اند که می‌تواند یکی از محور‌های عمده برنامه‌ریزی آینده مدیران در جهت بهبود ظرفیت‌های گردشگری بافت قدیم شهر آمل و توسعۀ
گردشگری آن باشد. اهم این پیشنهاد‌ها عبارتند از:

• جذب حمایت‌های مادی و معنوی مردم و شریک کردن همه جانبه آنها در زمینه حفظ و احیای بنا‌های تاریخی؛
• مرمت و احیای بنا‌های تاریخی خصوصا ً خانه‌های قاجاری و رسیدگی به موزه‌های شهر آمل؛
• استفاده از خانه‌های تاریخی به عنوان مراکز هنری، تولیدات صنایع دستی و موزۀ مردم شناسی شهر؛
• نظارت بر عملکرد گردشگران و جلوگیری از اقدامات غیر اخالقی در رابطه با تخریب آثار تاریخی؛
• استفاده از امکانات تبلیغی همچون فضا‌های مجازی و دیجیتالی برای معرفی سیمای گردشگری تاریخی- فرهنگی شهر آمل؛
• ایجاد طرح‌های آشنایی گردشگران با فرهنگ مردم آمل و بنا‌های تاریخی آن؛
• افزایش اطالعات تاریخی به گردشگران با کمک بروشور و پخش آنها در ورودی و خروجی شهر آمل؛
• گذاشتن تابلو‌های راهنمای اماکن و جاذبه-‌های تاریخی- فرهنگی در تمامی سطح شهر بهخصوص خیابان‌های اصلی؛
• ایجاد فضای سبز و سرویس بهداشتی برای استراحت موقت گردشگران و لذت بردن از این مکان‌ها؛
• حمایت از تولیدکنندگان صنایع دستی شهر آمل؛
• گسترش مراکز خرید صنایع دستی برای گردشگران با فراهم کردن امکانات الزم در این راستا برای مردم بومی و بالابردن رونق اقتصادی.  

 در این پژوهش نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده‌ها حاکی از آن است که رابطۀ معناداری میان ظرفیت بنا‌های تاریخی- فرهنگی موجود در بافت قدیم، عملکرد مدیریتی، زیرساخت‌های شهری و توسعۀ گردشگری فرهنگی شهر آمل وجود دارد.

همچنین ارزیابی هر یک از متغیر‌های مستقل و وابسته پژوهش نشان می‌دهد که گردشگران از ظرفیت بنا‌های تاریخی رضایت دارند و از آن حمایت می‌کنند؛ اما از عملکرد مدیریتی و زیرساخت‌های گردشگری شهر آمل ناراضی هستند.

در این راستا با استفاده از امکانات تبلیغی برای معرفی سیمای گردشگری تاریخی- فرهنگی شهر آمل و جذب حمایت‌های مادی و معنوی مردم و شریککردن همهجانبۀ آنها در زمینۀ حفظ و احیای بنا‌های تاریخی و همچنین مرمت و احیای بنا‌های تاریخی خصوصا‌های قاجاری و رسیدگی به موزه‌های شهر آمل میتواند در توسعۀ گردشگری فرهنگی شهر خانه آمل مؤثر باشد.