رسانه‌های اجتماعی با زندگی مردم چه کردند؟

به گزارش خبرنگار گروه پژوهش خبرگزاری آنا؛ گسترش چشمگیر فناوری‌های مربوط به ارتباطات الکترونیکی مانند شبکه‌های ماهواره‌ای و اینترنتی و تاثیر آن روی بسیاری از شئون اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی؛ جامعه را دستخوش تغییرات اساسی کرده است.

استفاده از فناوری‌های نوین ارتباطی به ویژه شبکه‌های اجتماعی در دهه‌های اخیر ما را وارد دوران و جامعه تازه‌ای کرده است.
شبکه‌های مجازی امروزه تمام جنبه‌های حیات بشر را تحت تاثیر قرارداده‌اند و عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را با انبوهی از فرصت‌ها و تهدید‌ها رو‌به‌رو ساخته است.

سرعت غیر قابل باور شبکه‌های اجتماعی و تاثیر نفوذ آن‌ها در زندگی مردم در این روز‌ها سبب شده تا بستری مناسب را برای برقراری ارتباط آن‌ها فراهم کند.

فراهم کردن بستری برای ایجاد صفحه شخصی و اشتراکگذاری عکس، متن و خصوص‌ترین لحظه‌های زندگی در آن‌ها سبب شده تا در یک چرخش ۳۶۰ درجه‌ای با رسانه‌های رسمی و سنتی؛ تعامل و تبادل در آن‌ها دو سویه و تعاملی شکل بگیرد.

نقش پررنگ شبکه‌های اجتماعی را نمی‌توان نادیده گرفت

در این خصوص یاور علیپور ملاباشی (استاد ارتباطات) معتقد است که شبکه‌های اجتماعی مجازی، نسل جدیدی از فضای روابط اجتماعی‌اند که با اینکه عمر خیلی زیادی ندارند، به خوبی توانسته‌اند جای خود را در زندگی مردم باز کنند. 
افراد بسیاری در سنین و گرو ه‌های اجتماعی متفاوت، در شبکه‌های اجتماعی مجازی کنار هم گرد می‌آیند و از این طریق، با وجود فاصله‌های بسیار دور از هم در دنیای واقعی، با هم ارتباط برقرار می‌کنند.

شبکه‌های اجتماعی، نقش پررنگی در دنیای امروز دارند که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت.

این شبکه‌ها بر ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی افراد تأثیرگذارند و به همین دلیل، در حال گسترش‌اند و در آینده، به مراتب نقش بیشتر و مهم‌تری را در زندگی بازی خواهند کرد

رسانه‌های اجتماعی؛ بخش جدایی ناپذیر زندگی مردم

باید گفت که رسانه‌های اجتماعی در سال‌های اخیر در زندگی آنلاین و آفلاین کاربران اینترنتی، آنچنان تأثیرگذاربوده‌اند که شکل‌های ارتباطات اجتماعی نیز از این رسانه‌های جدید تأثیر پذیرفته‌اند. 

امروزه رسانه‌های اجتماعی به بخش جدایی ناپذیر زندگی بسیاری از مردم تبدیل شده‌اند و بعضی از شبکه‌های اجتماعی با سرویس‌هایی که ارائه می‌دهند و با کاربری‌هایی که دارند، خود به یک رسانه خبری تبدیل شده و اثرات عمیقی را بر وقایع مختلف دنیای واقعی گذاشته‌اند؛ به خصو ص بر زندگی افرادی که در آن عضوند.

شبکه‌های اجتماعی از سویی به عنوان یکی از گونه‌های رسانه‌های اجتماعی، امکانات تعاملی قابل توجهی برای کاربران اینترنتی فراهم کرده و در افزایش مشارکت شهروندا ن در برخی فرایند‌ها مؤثرند و از سوی دیگر، با آسیب‌های گسترده‌ای در حوزه‌هایی همچون: حریم خصوصی، کپی رایت، اعتیاد مجازی، سوء استفاده از کودکان، دزدی اطلاعات و هویت و مواردی این چنینی مواجهند. 

با ایجاد شبکه‌های اجتماعی مجازی، شکل جدیدی از زندگی در فضای مجازی شکل گرفته و روابط میان افراد در شکل سنتی آن، فرق کرده و تأثیر غیر قابل انکاری بر روابط اجتماعی برجای گذاشته است.

شبکه‌های اجتماعی، یکی از پرطرفدارین رسانه‌ها با مخاطب بسیار به خصوص در قشر جوان می‌باشند.

ویژگی‌های تعاملی و فراهم کردن زمینه برای ایجاد روابط اجتماعی، از دلایل مورد استقبال واقع شدن شبکه‌های اجتماعی‌اند. این شبکه‌ها با قابلیت‌هایی که در اختیار کاربران خود قرار می‌دهند، به یکی از اولویت‌های اول کاربران اینترنت تبدیل شده‌اند.

تغییر سبک زندگی به واسطه پیدایش فن آوری‌های نوین ارتباطی

به گفته هادی الطافی (جامعه شناس)؛ سبک زندگی و مکانیسم‌های حاکم بر شکل گیری وحفظ آن به واسطه پیدایش ورود فن آوری نوین ارتباطی یعنی اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مجازی در حال دگرگونی است.

این دگرگونی به این معنا است که این فناوری‌ها قادرند، نقش بسزائی را در تغییر شیوه و سبک زندگی ایفا کنند.

بی‌تردید یکی از الزامات؛ درک تحولات ایجاد شده در سبک زندگی که ناشی از گسترش سایت‌های شبکه‌های اجتماعی و استقبال روزافزون از آنهاست، تحلیل تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر سبک زندگی است.

این مهم با توجه به اقبال خانواده به عضویت در این سایت‌ها و نیز وجود دیدگاه‌های مثبت و منفی به عضویت در این شبکه‌ها اهمیت دو چندانی می‌یابد.

رسانه‌های اجتماعی محبوب‌ترین بخش فضای مجازی

باید گفت که امروزه، رسانه‌های اجتماعی محبوب‌ترین بخش‌های فضای مجازی برای استفاده عموم هستند. از کودکان و نوجوانان گرفته تا مادر بزرگ‌ها، مدارس، شرکت‌های دولتی، انجمن‌های خیریه، برند‌های تجاری و … سعی می‌کنند در رسانه‌های اجتماعی حضور پیدا کرده و ضمن تولید محتوا برای خود، مخاطبان ثابتی دست و پا کنند. دلایل و نیاز‌های متنوع کاربران، روز به روز بر رشد و دامنه گسترش رسانه‌های اجتماعی می‌افزاید.

کاربران گوناگون در سطوح مختلف سنی، تحصیلی، فرهنگی و با جنسیت، نژاد و زبان‌های متفاوت بر حسب علائق، اهداف، دلایل و نیاز‌های خود، طیف وسیعی از محتوا را تولید و یا بازنشر می‌کنند.

در نتیجه استفاده و وابستگی به رسانه‌های اجتماعی، رشدی روز افزون داشته و در زندگی کاربر جایگاه مشخصی را پیدا خواهد کرد و پس از مدتی جزئی از سبک زندگی فردی و جمعی افراد جامعه خواهد شد.

رابطه میان عضویت و حضور در شبکه‌های اجتماعی پرسش جدی پژوهشگران

الطافی معتقد است که جذابیت شبکه‌های اجتماعی مجازی از یک سو و سهولت فعالیت در این دسته از جوامع از سوی دیگر، سبب می‌شود تا رابطه میان عضویت و حضور در شبکه‌های اجتماعی مجازی و تغییرات سبک زندگی کارکنان سازمان‌های عضو به عنوان یک پرسش جدی برای پژوهشگران عرصه فرهنگ و ارتباطات مطرح شود.

مفهوم سبک زندگی که امروزه به یکی از مفاهیم بنیادین در تحلیل‌های اجتماعی تبدیل شده، یکی از حوزه‌های جدید و مهم مطالعاتی محسوب می‌شود که در سال‌های اخیر توجه عده قابل ملاحظه‌ای از پژوهشگران را به خود جلب کرده است.

تاثیر ناخودآگاه شبکه‌های اجتماعی در سبک زندگی کاربران 

در پایان باید گفت که امروزه شبکه‌های اجتماعی بر حسب هدف و موضوع فعالیت راه‌اندازی می‌شوند و امکانات متنوعی علاوه بر امکانات عمومی مانند اضافه کردن دوستان، به اشتراک‌گذاری متن، تصویر و فایل‌های چندرسانه‌ای و سیستم ارسال پیام در اختیار کاربران قرار می‌دهند. 

امکانات و ویژگی‌هایی نظیر خبرخوان، بازی‌های آنلاین، تماشای فیلم، ارتباط با سایر رسانه‌ها، ارتباط با دستگاه‌های قابل حمل نظیر موبایل و تبلت و نظایر اینها، کاربران این شبکه‌ها را از مراجعه به چندین سایت باز داشته و احتیاجات و نیازمندی‌های اطلاعاتی، ارتباطی و تفریحی مختلف آنها را پوشش می‌دهد.

نتیجه آنکه گرایش به شبکه‌های اجتماعی با توجه به دامنه و تنوع فعالیت‌ها افزایش یافته و به صورت ناخودآگاه در سبک زندگی کاربران تأثیر می‌گذارد.

شبکه‌های اجتماعی، تغییرات بنیادینی را در سبک زندگی، فرهنگ جوامع مختلف، ادبیات افراد جامعه، پوشش آنها و همچنین روابط با جنس مخالف گذاشته‌اند. کاربران شبکه‌های اجتماعی از این شبکه‌ها برای بیان رویداد‌های زندگی خود، خاطرات، موقعیت اجتماعی و ... استفاده می‌کنند و یا از طریق به اشتراک گذاشتن افکار و عقایدشان با دیگران به گفت‌و‌گو می‌پردازند و بدین ترتیب احساسات گوناگون خود را به گونه‌ای تخلیه می‌کنند.

 شبکه‌های اجتماعی و سبک زندگی

در یک پژوهش مشخص شده است که میان عضویت در شبکه‌های اجتماعی و تغییر سبک زندگی رابطه مستقیمی وجود دارد. به عنوان مثال جایگاه فعالیت کاربران در شبکه‌های اجتماعی رابطه مستقیمی با انجام ندادن تکالیف درسی، کاهش مطالعه، افزایش حضور در فضای مجازی و عدم ارتباط با افراد خانواده دارد. همچنین، نتایج این پژوهش نشان داد، سبک زندگی مجازی و عضویت در شبکه‌های اجتماعی بر نحوه آرایش پروفایل، نحوه انتشار تصاویر و سبک بیان افراد تأثیر دارد.

شبکه‌های اجتماعی تأثیرات دیگری از جمله تغییر سبک ازدواج، از بین رفتن قبح ارتباط با جنس مخالف، دوستی‌ها و رواج ازدواج اینترنتی دارند تا جایی که درصد قابل توجهی از افراد اذعان کردند که به دنبال یافتن شریکی از جنس مخالف در فضای مجازی هستند.
همچنین، در خصوص انگیزه مردان برای عضویت در شبکه‌های اجتماعی سرگرمی، مشارکت در بحث‌های گروهی، ابراز عقیده، آشنایی با دوستان جدید، برقراری ارتباط با جنس مخالف و دعوت دیگران برای عضویت، بالاترین فراوانی را داشت.

در مورد زنان نیز سرگرمی، کسب درآمد، طرح مباحث شغلی و حرفه‌ای، مشارکت در بحث‌های گروهی، ابراز عقیده، کسب اطلاعات و دانش در مورد موضوعات مختلف و کسب اخبار جدید مطرح شده است؛ لذا شبکه‌های اجتماعی و ابزار‌های ارتباطی مانند سایر دستاورد‌های فناوری، دارای فواید بی‌شماری در زمینه‌های گوناگون، از جمله، در ارتقای آموزش، پژوهش و اطلاع‌رسانی است، ولی در عین حال، آسیب‌ها و مشکلات متعددی را نیز به‌همراه دارد.

 پس در این باره نیز باید همانند سایر محصولات تمدن جدید، از همان قاعده کلی پیروی کنیم و به‌جای نفی و منع، تلاش خود را بر استفاده عاقلانه و آسیب‌شناسانه از این دستاورد ارزشمند متمرکز سازیم.

یعنی با فرهنگ‌سازی و ترویج کاربرد‌های مثبت و آگاه‌سازی و هشدار نسبت به کاربرد‌های منفی این شبکه‌ها، فرصت‌های آن را افزایش داده و تهدید‌های آن را کاهش دهیم. همان کاری که باید در مواجهه با سینما، رادیو، تلویزیون، ویدئو، تلفن، اتومبیل، ماهواره و سایر محصولات تمدن غرب از ابتدا انجام می‌شد و سرسخت‌ترین مخالفان این ابزار‌ها نیز نهایتاً به آن، روی آوردند.