«ساها» یکساله شد؛ گامی فراتر از ارتقای کیفیت پژوهش و تحقیق

در این راستا سامانه آزمایشگاه های همکار آزاد دانشگاه آزاد اسلامی «ساها» با هدف ارتقای شبکه آزمایشگاهی راه­‌اندازی شده و وجهی از فعالیت دانشگاهی است که با اعتبار فراملی دانشگاه­‌ها در جهان امروز در هم ­تنیده و گامی فراتر از ارتقای کیفیت فعالیت‌­های پژوهشی و فرایندهای تحقیقاتی محسوب می‌شود.

آن هنگام که دانشگاه پا به عرصه واقعیت گذاشته، از عرصه نظریه ­پردازی وارد وادی عمل شده و آموخته­‌ها را برای بهینه ­سازی زندگی به کار گیرد، ساها متولد می­ شود.

ساها در دانشگاه آزاد اسلامی به کودکی نوپا می ­ماند که آرزوهای زیادی در سر می ­پرورد. این آروزها، هرچند در ابتدای راه، فرایند رشد ساها را شتابان کرده و انگیزه ­ای وافر برای دستیابی به قله­‌های پیشرفت پیش رو نهاده است، اما نباید باعث غفلت از صعب و طولانی بودن راه و لغزش­‌گاه­‌‌های مسیر شود که می­‌تواند ساها را برای همیشه به بایگانی‌­ها سپارد و تکوینش را متوقف کند.

این مجموعه آزمایشگاهی به هم پیوسته که اکنون ظرفیت‌­های بالقوه آن مورد شناسایی قرار گرفته است و می‌رود تبدیل به مجموعه پیشرفته ارائه­ دهنده خدمات کارگاهی و آزمایشگاهی شود، در همین ابتدای راه با مشکلات فراوانی روبروست. یکی از برجسته­‌ترین این مشکلات، ضعف گسترده ساختاری و عدم تطابق آن با ماموریت‌­هاست.

ساختار آزمایشگاه­‌های دانشگاه آزاد اسلامی بر اساس نظامی آموزشی بنیاد نهاده شده که چرخش آن به سوی یک نظام آزمایشگاهی و کارگاهی حرفه‌­ای و مشتری‌­مدار، نیازمند بازنگری اساسی در تجهیزات، امکانات و منابع انسانی ارائه ­دهنده خدمات و به طور کلی فرهنگ­سازی است، هر چند کاربری برخی از تجهیزات این شرایط را فراهم می­‌آورد که توامان در زمینه های آموزشی و در بسترهای حرفه­‌ای مورد استفاده قرار گیرد، اما با اندکی تأمل نیز می‌توان دریافت، تبدیل یک مرکز صرفا آموزش‌­محور به مجموعه­‌ای که قصد رقابت با همه نهادهای عملیاتی خود را دارد تا چه اندازه دشوار است. ضمن آنکه باید توجه داشت، منابع انسانی که برای فعالیت آموزشی تربیت شده‌اندبرای آغاز یک فرایند حرفه­‌ای، نیازمند باز آموزی­‌اند.

ساها در چنین شرایطی، مخاطرات پرشمار این مسیر را پذیرفته است و به شیوه­ای هدفمند، عملیاتی و به دور از هرگونه شعارزدگی راهبردهای خود را بر اساس برنامه‌های زمان­‌بندی­ شده پیش می‌­راند و هم­زمان تلاش می‌کند تا از یک سو با افزایش و ساماندهی تجهیزات عملیاتی و حرفه‌­ای، توانمندی ابزاری را محقق سازد و از سوی دیگر با بازآموزی و توانمندسازی نیروی انسانی، پرسنل حرفه‌­ای این حوزه را تأمین کند. بنابراین باید با نگاهی واقع‌­بینانه به این مجموعه نگریست، شتاب برای دستیابی به آرمان‌شهر دانشگاهی، می­‌تواند این طفل نوپا را در آغاز راه متوقف و ساها را نیز تبدیل به پرونده­‌ای در بایگانی‌­های راکد کند.

باید برای پیشرفت به ساها فرصت داد و واقعیت‌­های آن را همان گونه که هست دید و با ارج نهادن بر حرکت بطئی آن، فردای بهتر را نه در فردا، که در سررسید منطقی زمان مورد نیاز آن محقق کرد. هر چند ساها آنچنان که امروز پیش می‌­رود، قطعا در آینده نزدیک هم بسیار بهتر از انتظار کارشناسان تکوین می‌یابد. بنابراین مهم است که ساها را با سنخ‌آرمانی و مدل‌­های ذهنی اشتباه نگیریم.

بی­گمان ساها، یک نهاد دانشگاهی پسینی است که نهاده­‌های دانش‌محور رویای دستیابی به چنین آرمانی را در سر می‌پرورند و رسیدن به این مرحله نشان از بلوغ دانشگاه آزاد اسلامی است و به یقین می‌توان گفت هدف‌گذاری کلان دانشگاه در دهه چهارم عمرش که ارتقای کیفیت دانش و دستاوردهای دانش بنیان است، از طریق سازوکارها و فرایندهای جاری در بطن ساها تحقق خواهد یافت.

دانشگاه آزاد اسلامی بزرگترین منبع تجهیزاتی و خدماتی همراه با نیروی انسانی متخصص و کارآمد در سطح کشور و منطقه بوده و دارای گستردگی و پراکندگی وسیعی در جای جای میهن اسلامی است. در سال‌­های اخیر این امکانات عظیم ساختاری و تجهیزاتی با نگاه عالمانه و دید هوشمندانه و مدیریتی دکتر میرزاده، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی و با یاری گرفتن از اندیشه‌های والای رئیس هیات موسس و هیات امنای دانشگاه، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و همراهی و مساعدت‌های دکتر واشقانی فراهانی در حوزه شبکه‌­سازی آزمایشگاهی و کارگاهی این ذخایر و سرمایه‌های عظیم در پناه توجه حضرت احدیت جلوه­‌گر شده است.

با توجه به پراکنش وسیع جغرافیایی واحدهای دانشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی و توانمندی عظیم این خانواده بزرگ، دانشگاه این پتانسیل را دارد که تسهیلات و امکانات لازم را برای پژوهشگران در اقصی نقاط کشور در راستای تحقق اهداف کلان کشور فراهم کند.

به منظور هویت­‌بخشی و اطلاع­‌رسانی جامع در خصوص توانمندی‌­های واحدهای دانشگاهی هر استان در زمینه آزمایشگاه­‌ها و کارگاه­‌ها، تدوین کتابچه­‌های استانی در دستور کار اداره کل توسعه و پشتیبانی شبکه­‌های آزمایشگاهی و تحقیقاتی قرا گرفته است.

توجه به حفظ صرفه و صلاح دانشگاه در سرلوحه برنامه­‌های این سامانه در سراسر کشور قرار دارد.

از جمله برنامه­‌هایی که در این مدت کوتاه از طریق سامانه ساها پیاده‌­سازی و اجرایی شد، اقدام برای توانمندسازی کارکنان آزمایشگاه­‌ها و کارگاه­‌ها از طریق برگزاری دوره­‌های آموزشی تخصصی کوتاه ­مدت در سراسر کشور، تعریف یک نظام جامع تعرفه در ازای ارائه خدمات آزمایشگاهی و کارگاهی در کنار بازنگری بخشنامه حق فنی کارکنان آزمایشگاه­‌ها پس از سیزده سال (که موجب افزایش کارایی و اثربخشی ایشان و ایجاد انگیزه و کسب رضایت‌مندی شغلی شده است)، راه‌اندازی پورتال ساها برای برقراری و فراهم آوردن یک نظام جامع آماری دقیق و روزآمد از امکانات، تجهیزات، نیروی انسانی و فضای کالبدی آزمایشگاهی و کارگاهی واحدها در کنار ایجاد امکان خرید اینترنتی خدمات با اختصاص یک درگاه پرداخت برخط که سبب فراهم شدن شرایطی برای سهولت برقراری یک ارتباط مجازی موفق بین هسته مرکزی دانشگاه با کاربران و درخواست کنندگان خدمت در قریب به 400 واحد و مرکز آموزشی و پژوهشی در سطح کشور است و موجب برقراری یک نظام عادلانه در ارائه خدمات، هماهنگی و یکدستی در ارائه اطلاعات، تعریف تعرفه­‌ها و بروز رسانی اطلاعات و آمار، توزیع مناسب و صحیح تجهیزات در واحدها و تدوین و جمع آوری اطلاعات و معرفی دستگاه­‌های پیشرفته در قالب هشت عنوان کتابچه با عنوان راهنمای ساها در حوزه تجهیزات پزشکی و غیرپزشکی است.

امید است سامانه ساها در آینده‌ای نزدیک علاوه بر پوشش سراسری آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی با اتصال به آزمایشگاه‌های پیشرفته دیگر در کشور و منطقه جنوب غرب آسیا علاوه بر تامین نیازهای آموزشی و تحقیقاتی جامعه علمی، موجبات افزایش درآمدهای دانشگاه از منابع غیرشهریه‌ای را فراهم آورد، این امر می‌تواند نقطه عطفی در تسریع فرایند حرکت از دانشگاهی آموزش محور به سمت دانشگاه کارآفرین و مهارت محور باشد و بستر مناسبی برای رفع نیازهای پژوهشگران دانشگاه، صنعت، جامعه و دولت فراهم آورد.

*مدیرکل توسعه و پشتیبانی شبکه‌های آزمایشگاهی و تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی