سهم دانش‌بنیان‌ها از عضویت ایران در «بریکس» چگونه خواهد بود؟

گروه اقتصاد خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ پانزدهمین اجلاس مشترک گروه بریکس هفته گذشته برگزار شد و گمانه‌زنی‌های زیادی مبنی بر بالا بودن احتمال موافقت عضویت ایران در این سازمان همکاری مشترک، وجود داشت. چند روز اخیر اکثر کارشناسان اقتصادی و فعالان تجاری به دنبال تبیین مزایا و منافع پیوستن ایران به جمع بریکس هستند. بدیهی است که حضور در مجامع مختلف بین‌المللی دارای ابعاد مثبت متعددی است؛ فقط باید از فرصت‌ها به شیوه‌ای استراتژیک بهره برد. حاضر بودن ایران در مجمع قدرت‌های نوظهور اقتصادی جهان و شناخته شدن به‌عنوان یکی از اعضای این جمع، می‌تواند دستاورد‌های توسعه‌ای مهمی چه در عرصه تجارت و چه تکنولوژی فناوری داشته باشد.

فناوری، یک ضلع توسعه است و ایران با تقویت بخش دانش‌بنیان خود تلاش کرده تا آن را فراهم کند. حاضرشدن بخش دانش‌بنیان در فعالیت‌های تجاری و صادرات خدمات فنی و مهندسی، نشان‌ از روند رو به رشد این بخش دارد.

برخی از کارشناسان عقیده دارند تولید فناورانه ایران، یک برگ برنده در میان قدرت‌های نوظهور اقتصادی جهان است؛ چراکه این کشور‌ها به دنبال دستیابی به هر نوع توسعه هستند. صادرات و تأمین نیاز‌های فنی و علمی کشورها، یک هدف صحیح و درآمدزاست؛ اما درواقع باید دید بریکس چطور به پیشرفت همه‌جانبه عرصه دانش‌بنیان در ایران و صنایع متصل به آن کمک خواهد کرد.

توانایی‌های ایران دیده شده

مسعود برهمن، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و آفریقا در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی آنا، به پیشرفت‌های تکنولوژیک ایران اشاره کرد و گفت: به دلیل توسعه‌ها و پیشرفت‌های مختلف رخ‌داده طی دهه‌های اخیر، ایران به‌عنوان یک اقتصاد نوظهور پذیرفته شده است. ایران توانسته در تمامی زمینه‌ها رشد جامعی داشته باشد و این اتفاقی است که از نگاه جهان پنهان نمی‌ماند. جهش مثبتی که در فعالیت‌های حوزه علم و فناوری و تولیدات دانش‌بنیان رخ داده، ایران را در مقام یک کشور تأمین‌کننده نیاز‌های فناورانه در منطقه شناسانده و این یک مزیت برای ماست.

وی ادامه داد: اتحادیه‌ها و سازمان‌های همکاری اقتصادی مختلف مانند بریکس به دنبال جذب و عضویت کشور‌های در حال توسعه و فناورانه در جمع خود هستند؛ بنابراین ایران از ظرفیت لازم برای عضویت و قرارگیری در جایگاه یک عضو مهم در این مجامع را دارد. رشد‌های صنعتی، تقویت زنجیره فعالیت‌های دانش‌بنیان و در نهایت توانایی پاسخگویی به نیاز کشور‌های در حال توسعه از توانایی‌های مهم ایران در برابر سایر کشور‌های عضو بریکس است.

دستاورد‌های بریکس برای ایران

برهمن، سرمایه‌گذاری را یک رکن مهم در توسعه دانست و در این‌باره توضیح داد: آمار‌های موجود نشان می‌دهد ایران چه در بحث تولید علم مانند انتشار مقالات و تقویت بخش دانشگاهی و چه در بحث صنعت مانند تولید فناورانه، در منطقه از بسیاری از کشور‌ها جلوتر است. مهم‌ترین مشکلی که باعث شده بخش دانش‌بنیان به‌رغم دارا بودن ظرفیت‌های مهم نتواند در عرصه تجارت بین‌المللی فعالیت گسترده داشته باشد، ضعف در ارائه است. ایران باید از فرصت هم‌افزایی در اتحادیه‌ها و مجامعی مانند شانگهای و بریکس استفاده کرده و توانایی خود را بیشتر در معرض دید همگان قرار دهد. در چنین شرایطی کشور‌ها و فعالان اقتصادی ترغیب به فعالیت‌های صنعتی دانش‌بنیان ایران شده و مسئله ورود سرمایه‌گذار خارجی نیز برطرف خواهد شد.

رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و آفریقا خاطرنشان کرد: ایران می‌تواند در حوزه تجارت دانش‌بنیان‌ها موفق عمل کند؛ اما باید زیرساخت‌های آن فراهم شود. برپایی نمایشگاه‌های دائمی بین‌المللی در مقاصد مختلف صادراتی، از جمله راهکار‌ها و استراتژی‌هاییست که می‌تواند به تجارت دانش‌بنیان‌ها رونق بخشد. در حال حاضر دولت در کشور‌های مختلفی همچون عراق، کنیا و چین نمایشگاه آی‌هیت برگزار کرده است. با برگزاری این دست نمایشگاه‌ها، توان و بنیه تجاری و فناوری محصولات و خدمات دانش‌بنیان‌ها، بیشتر معرفی خواهد شد. عضویت ایران در بریکس می‌تواند برپایی این نوع نمایشگاه‌ها را تسهیل و تسریع کند.

اهمیت تدوین استراتژی

کارشناسان اقتصادی بر این باورند تحقق تمامی رویکرد‌های مثبت موجود نسبت به عضویت در مجامع اقتصادی بین‌المللی مانند بریکس، مشروط به آن است که برنامه‌ریزی صحیح و اهداف اقتصادی مشخص داشته باشیم تا زمانی‌ که برای عضویت در سازمان‌های همکاری و یا اتحادیه‌های اقتصادی برنامه‌ای نداشته و فقط به‌عنوان یک مهره کمرنگ حاضر شویم، هیچ یک از خوش‌بینی‌ها به ثمر نخواهند نشست. بریکس می‌تواند جای خالی ویترین بخش دانش‌بنیان برای تقویت فعالیت‌های صادراتی را تأمین کند؛ به شرط آنکه لوازم ارائه ظرفیت‌ها، فراهم شود.