حضور تاثیرگذار بانوان در «انقلاب مشروطه» و عصر «انقلاب اسلامی»

به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری آنا، جمعه ۲۳دی ماه ۱۴۰۱ ویژه برنامه‌ «پاسداشت مادر شعر انقلاب بانو سیمین دخت وحیدی با نگرشی بر پیشرفت‌های کمی و کیفی شعر بانوان» در گروه هندیران با مدیریت علیرضا قزوه، سخنرانی نغمه مستشار نظامی و اجرای سید مسعود علوی با حضور ادیبان، پژوهشگران، خوشنویسان، و دیگر هنرمندان داخلی و خارجی برگزار شد.

در ابتدای برنامه نغمه مستشار نظامی به ایراد سخنرانی پرداخت و ضمن تبریک روز مادر و میلاد حضرت فاطمه (س) ابراز داشت: گرامی میداریم مقام والای مادر شعر انقلاب «سیمین دخت وحیدی» را، ایشان به حق، حق مادری و استادی به گردن همه‌ ما دارند، به شخصه بسیار از ایشان آموخته‌ام، علاوه بر مفاهیم ادبی و مضامین شعری و حضور شایسته در زمان و مواقع مختلف از جمله در زمان جنگ و در جبهه‌ها در کنگره‌های شعر دفاع مقدس و فراهم آوردن فرصتی برای شعر خوانی بانوان، می‌شود بیان داشت که اولین جلسات شعر خوانی زنان و در واقع محافل بانوان در منزل این عزیز برگزار می‌شد و همه شاعران خانم خاطرات خوبی از این محافل و از محضر ایشان دارند، حالا هم که در سن کهولت هستند همچون گذشته حق استادی ایشان را بر گردن خود احساس می‌کنیم.

وی بیان داشت: خانم وحیدی استاد همه ما هستند و علاوه بر آن چیزی که ما از شعر از وی آموختیم، تواضع، فروتنی، مهربانی، و حق مادری که همیشه بر گردن همه ما داشته‌اند، آموختنی هست، و اینکه هرگز با وجود اینکه تنها زنی بودند که در طول این همه سال استوار ایستادند به عنوان بانوی پیشکسوت شعر انقلاب هرگز دچار غرور نشدند و همیشه تواضع و مهربانی ایشان شامل حال ما بوده و هست و در جلسات شعر خوانی نیمه رمضان همیشه سال‌های اخیر که برنامه برگزار میشد و حضور داشتند فرصت خود را در اختیار جوان‌تر‌ها می‌گذاشتند و می‌فرمودند که دخترانمان شعر بخوانند، این‌ها همه درس‌هایی هست که ما از خانم سیمین دخت وحیدی گرفتیم.

مستشار نظامی با تاکید بر اینکه مقوله‌ شعر زنان هم مقوله‌ای است که خوب است این روز‌ها به آن بپردازیم، چرا که بدون تردید پیشرفت‌هایی که شعر زنان در چهل سال اخیر داشته قابل انکار و قابل کتمان نیست، اظهار داشت: در طول تاریخ ادبیات فارسی آنگونه که در کتاب تاریخ شعر زنان آمده تا پیش از انقلاب اسلامی هشت هزار شاعر مرد شاعر در تاریخ ادبیات ثبت و شناخته شدند، اما دراین میان به شهادت آمار تنها چهار صد شاعر زن شناخته شده اند که از بین آنها هم می‌توان به تک ستاره‌هایی مثل پروین اعتصامی اشاره کرد که همپای مردان شعر سروده‌اند، از دیگر شاعران زن تک بیت‌ها و ابیات کمی به جای مانده است، آیا اصلا زنان شعر می‌گفتند و آیا شعر زنان در آن زمان مفهوم و هویتی نداشته، آنگونه که حالا از تواریخ و از سابقه‌ فرهنگی ما بر می‌آید، بانوان ایران زمین همیشه بانوان فرهیخته‌ای بوده‌اند، هرچند بعضی وقت‌ها فرصت تحصیل نداشتند، اما لالای‌هایی مادران ما نشان دهنده این است که زنان ایران همیشه متفکرو اهل ادب و فرهنگ بوده‌اند، فرزندانشان را با قرآن و نهج البلاغه و حافظ و سعدی آشنا می‌کردند، پس بی‌شک بانوانی هم داشته‌ایم که شعر می‌سرودند، خیلی از مادر بزرگان ما، مادر‌های ما، شعر می‌نوشتند، اما فرصت اجتماعی و جایگاه اجتماعی به ایشان داده نمی‌شد که این اشعار را ارائه کنند یا بتوانند به صورت مکتوب ثبت نمایند، پس ساختار تاریخی فرهنگی، هر دوره به عنوان بستر تولید اثر میتواند به پویایی ادبیات آن دوره مشخصاً کمک بکند و خوشبختانه در این چهل سال اخیر این فرصت فراهم آمده که خانم‌ها بتوانند با حفظ هویت مادرانه، همسرانه و جایگاه اجتماعی خود اشعار و سروده هایشان را ارائه نمایند.

وی با تاکید بر اینکه زنان توانستند مفاهیم عالی را در شعر خود بگنجانند افزود: مفاهیمی که بیانشان گاه از عهده یک شاعر مرد شاید خارج بود، بیان مفاهیم حس خواهری، حس مادری، حس به عنوان یک دختر و بیان احساسات، از زبان یک زن بر می‌آید در اشعار خانم‌های معاصر خوشبختانه تجلی شایسته‌ای داشته و ارزشمند است

وی گفت: همچنین در نسل ما چهره‌های شاخص شعر بانوان هم مثل سرکار خانم سیمین دخت وحیدی، طاهره صفار زاده، سپیده کاشانی به عنوان پیشکسوتان حضور داشتند که در واقع راهگشا بودند و فرصت را برای حضور خانم ها‌ی شاعر در عرصه ادبیات فراهم کردند و در سال‌های اخیر هم می‌بینم که دختران و زنان زیادی در حیطه‌ ادبیات مشغول فعالیت هستند و در محافل ادبی حضور دارند و در جشنواره‌ها به عنوان دبیر و داور جشنواره‌های شعری نام بانوان دیده می‌شود همچنین جزو برگزیدگان جوایز معتبر ادبی از جمله کتاب سال و جشنواره فجر نام خانم‌های شاعر را می‌بینیم، که آثارشان هم به تجدید چاپ می‌رسد و این نشان دهنده ایسنت که شعر زنان به حمد الله در دوران ما بسیار پویا و موفق است.

بر اساس این گزارش، رضا اسماعیلی شاعر و پژوهشگر در ادامه برنامه و در قالب مقاله‌ای بیان داشت: با بررسی تاریخ هزار ساله ادبیات پارسی، به سهولت می‌توان دریافت که زنان در عرصه شعر و شاعری، همواره حضوری حاشیه‌ای و منفعلانه داشته اند. حضور کمرنگ زنان ادیب و هنرمند در تاریخ ادبیات ایران بیش‌تر ریشه‌های فرهنگی - اجتماعی دارد، تا دلایل فردی و جنسیتی، که شناختن و پرداختن به آن‌ها فرصتی فراخ‌تر می‌طلبد و در این مقوله و مقال قابل تبیین و بررسی نیست. ولی به یقین می‌توان گفت که در دو مقطع تاریخی «انقلاب مشروطه» و عصر «انقلاب اسلامی» زنان در عرصه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حضوری تاثیرگذار و قابل تامل داشته‌اند، که این حضور جدی و برجسته، منجر به تثبیت و تقویت جایگاه آنان در ادبیات معاصر ایران شده است.

وی افزود: انقلاب با شکوه اسلامی که باعث ایجاد تپش و تکانه‌های اساسی در حیات سیاسی - اجتماعی ایران شد، برای بانوان جامعه ایرانی نیز این فرصت را فراهم کرد که بی نیاز از توسل به جاذبه‌های جنسیتی و فارغ از گزاره‌ها و آموزه‌های فمینیستی، در هیئت و هویتی انسانی به حیات اجتماعی خود ادامه بدهند.

به گفته اسماعیلی، معمار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (قدس سره الشریف)، به عنوان مجتهدی آگاه و روشن اندیش، به بازتعریف نقش و جایگاه زن در جامعه از منظر دین و آیین پرداخت و راه را برای حضور تاریخ ساز زنان که نیمی از پیکره جامعه اسلامی هستند، فراهم کرد. بازخوانی فراز‌هایی از رهنمود‌های راهگشای آن عبد صالح خدا که عالِمی عامل و اسلام شناسی بصیر بود، در خصوص نقش زن در جامعه موید این نکته است که بانوان در انقلاب اسلامی همچون حضرت فاطمه زهرا (س) و زینب کبری (س) می‌توانند همدوش و همرکاب مردان نقشی سرنوشت ساز داشته باشند: «شما رهبران نهضت هستید، بانوان رهبران نهضت ما هستند، ما دنباله رو آن‌ها هستیم، من شما را به رهبری قبول دارم و خدمت‌گزار شماییم... از دامن زن، مرد به معراج می‌رود.»

دبیر جشنواره شعر فجر خاطرنشان کرد: در عرصه شعر و ادبیات بعد از انقلاب نیز حضور بانوان شاعر و نویسنده، حضوری قابل تامل و شوق برانگیز است. با یک مرور اجمالی می‌توانیم بانوان شاعر بسیاری را نام ببریم که در عصر انقلاب بالیده و امروز نام خود را به عنوان یک چهره ممتاز و شاخص در صحیفه ادبیات انقلاب اسلامی به ثبت رسانده اند. از جمله این بانوان شاعر می‌توان از زنده یاد سپیده کاشانی و سیمیندخت وحیدی نام برد. دو بانوی شاعری که با خلق و آفرینش آثاری بدیع و قابل ستایش، در ذهن و زبان نسل انقلاب ماندگار شده اند. نام سیمیندخت وحیدى - غزل بانوی شعر انقلاب - با خاطرات و خطرات نسل انقلاب گره خورده است. بانوی شاعری که نام بلندش ما را به روز‌های پر تپشِ ایثار و شهادت، و خون و خطر و حماسه می‌برد.

فاطمه نانی‌زاد دیگر شاعر حاضر در این نشست نیز بیان داشت: سیمین دخت وحیدی که مادر شعر انقلاب می‌خوانیمش از بانوان تاثیرگزار در ادبیات انقلاب اسلامی ایران است او که با قدم و قلمش در راه تحقق آرمان‌های والا و بالای انقلاب اسلامی از هیچ تلاشی فروگزار نکرده الگوی شایسته و ارزشمندی برای بانوانی ست که در لین عرصه فعال و پر تلاشند.

این شاعر تصریح کرد: یکی از زیباترین درس‌هایی که از ایشان آموختم ایثار و از خودگذشتگی ست، بار‌ها با وجود آنکه در بسیاری از برنامه‌های مهم و ارزشمند فرصت خواندن آثار باشکوه خود را داشتند این موقعیت را در اختیار جوان تر‌ها گذاشتند.

در ادامه شاعران اشعار خود را به بانو سیمین دخت وحیدی تقدیم کردند .