دکتر طهرانچی در نشست بررسی معضلات و آسیب‌های اجتماعی استان خراسان جنوبی:
دانشگاه آزاد اسلامی با اجرای برنامه تحول و تعالی به دنبال قرین کردن علم و عمل است/ راه‌اندازی دانشکده‌های موضوع‌محور برای حل مسئله استانها
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بر راه‌اندازی دانشکده‌های موضوع‌محور برای حل مسئله در استانها تأکید کرد.
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا از روابط عمومی دانشگاه آزاد اسلامی، دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی که به استان خراسان جنوبی سفر کرده، سه‌شنبه شب(۳ اسفندماه) در نشست بررسی معضلات و آسیب‌های اجتماعی این استان که با حضور اعضای هیئت‌علمی گروه‌های روانشناسی، مشاوره، علوم تربیتی و علوم اجتماعی واحد بیرجند برگزار شد، حضور یافت.
دکتر طهرانچی در این نشست با تبریک ایام ماه رجب، گفت: دانشگاه آزاد اسلامی برنامه ویژه‌ای را تحت عنوان امامت و مهدویت از سیزدهم رجب تا نیمه شعبان تدارک دیده که قرار است موضوعات مختلف در قالب جشنواره علمی، فرهنگی و ادبی در دانشگاه آزاد اسلامی واحدهای سراسر کشور برگزار شود.
وی در ادامه با اشاره به موضوع «دانشگاه، برنامه تحول و تعالی و چالش‌های ملی» اظهار کرد: دانشگاه آزاد اسلامی اقدام به تدوین و تصویب برنامه پنج‌ساله تحول و تعالی کرده که در قالب این برنامه، سند آمایش هر استان نیز تهیه و تنظیم شده است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به سه ابزاری که برای کسب علم در اختیار انسان قرار گرفته است، گفت: بر اساس آیات قرآن کریم؛ خداوند نعمتی را تحت عنوان سمع، ابصار و افئده به انسان عطا فرموده است. به این نعمات در پنج آیه شریفه قرآن کریم اشاره شده که در چهار مورد آن قید شکرگزاری این نعمت‌های الهی آمده است، چراکه شکر کردن از حالات عملی بشر است و علم و عمل جهت‌دار باید در کنار یکدیگر قرار گیرد. خداوند می‌فرماید "اگر به آیات الله تسلیم نشویم و با آن مبارزه کنیم، هیچ‌گاه از علم، تمدن ایجاد نخواهد شد."
دکتر طهرانچی به حکمت ۳۶۶ نهج‌البلاغه در باب تثبیت علم با به‌کارگیری آن در حل مسئله اشاره کرد و گفت: امیرالمؤمنین (ع) می‌فرماید «علم و عمل پیوندی نزدیک دارند و مقرون هم هستند و کسی که دانست، باید به آن عمل کند، چراکه علم، عمل را فرامی‌خواند و اگر پاسخش داده نشود، کوچ می‌کند.» ما در دانشگاه باید از این حکمت نهج‌البلاغه تأسی بگیریم. اگر درسی که می‌دهیم با عمل همراه نباشد، دانشجو از دانشگاه روی برمی‌گرداند. مصداق این حکمت را می‌توان در رشته‌های علوم پزشکی و پرستاری دید که این رشته‌ها به دلیل اینکه مقرون به عمل هستند، موفق بوده‌اند، اما در بسیاری از رشته‌های دیگر صندلی‌های دانشگاه‌ها خالی مانده است.
عالمی که به علم خود عمل نمی‌کند باعث رویگردانی جامعه از دانشگاه می‌شود
وی خاطرنشان کرد: حضرت علی(ع) می‌فرماید «آنچه مردم را به تحصیل دانش بی‌رغبت کرده، این است که می‌بینند کمتر عالمی است که به علم خود عمل می‌کند.» وقتی دانشجو می‌بیند که استاد روانشناسی، مشاوره و علوم تربیتی خودش دچار مشکلات خانوادگی است، به این نتیجه می‌رسد که علم آن‌ها به عمل نیامده است، بنابراین اگر استاد حرف علمی بزند و در عمل علم نداشته باشد، مردم هم از دانشگاه روی برگردانده و استقبالی از علم‌آموزی نمی‌کنند. امام خمینی(ره) تأکید داشتند که «ما اگر دانشگاهمان اداره نشود، کارمان زار است! تمام مسائل به دست دانشگاه است، یعنی این دو تا قطبِ دانشگاه و روحانی همه مقدرات مملکت در مشت این‌هاست. اگر دانشگاه را ما سست بگیریم و از دست ما برود، همه‌چیزمان از دستمان رفته است.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: مقام معظم رهبری نیز با بیان اینکه دانشگاه یکی از مراکز مهم تربیت قوه عاقله کشور است، بر این موضوع تأکید کرده‌اند که «یکی از مراکز مهم تربیت قوّه عاقله کشور، دانشگاه است و هیچ کشوری بدون وجود یک قوّه عاقله، قابل اداره و قابل پیشرفت نیست. ببینید، این دو مقدّمه یک نتیجه می‌دهد و آن این است که یک دانشگاه خوب برای کشور حیاتی است. خب، اساتید در دانشگاه نقش فوق‌العاده‌ای دارند؛ یعنی در این فرایند ساختن و پرورش دادن قوّه عاقله برای اداره کشور، استاد یک نقش ویژه‌ای دارد؛ بنابراین جایگاه استادان، بسیار مهم، بسیار عزیز و حسّاس است؛ جایگاه حسّاسی است. اگر دانشگاه بخواهد این نقش را -نقش ایجاد و پرورش قوّه عاقله کشور را- درست ایفا کند، یک الزاماتی دارد که باید به این الزامات حتماً توجّه کند. من سه مورد از این الزامات را اینجا یادداشت کرده‌ام که حالا مختصراً درباره هرکدام صحبت می‌کنم. یکی عبارت است از درگیر شدن با مسائل کشور؛ یعنی دانشگاه خودش را از مسائل کشور جدا نداند و مسائل کشور، چالش‌های کشور برای دانشگاه، مسائل واقعی و حقیقی و اصلی باشد.»
دکتر طهرانچی با بیان اینکه امام راحل دانشگاه را قوه متفکر ملت و مقام معظم رهبری مرکز مهم قوه عاقله عنوان کرده‌اند، گفت: در آیات شریفه قرآن که به سمع، ابصار و افئده اشاره شده، سمع را می‌توان آنجایی دید که علم را می‌آموزیم و افئده نیز مربوط به فکر و نظریه‌پردازی است، اما ابصار چیست؟ رکن تمدنی قرن دوم هجری بر اساس ابصار شکل گرفت، چراکه تا پیش از آن، یونانی‌ها به سمع و افئده توجه داشتند، اما ابصار نداشتند.
وی افزود: خداوند برای فعل ابصار از واژه «یُدرک و تُدرک» استفاده می‌کند که به معنای درک و رسیدن است و در جای دیگر نیز برای غرق شدن از آن استفاده شده است. در این نگاه، آدم عالم مسئله‌سازی نمی‌کند، بلکه به دنبال مسئله‌یابی است و با محیط پیرامونی خود عجین می‌شود.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی به تفاوت‌های «دانش»، «ابصار» و «کاربست» اشاره کرد و گفت: دانش دارای مراحلی ازجمله گزاره‌ها، اهداف، روش‌شناسی، نظریه‌ها، مکاتب و پارادایم است، اما ابصار متشکل از شناخت نیازها، ساحت‌ها، لایه‌ها، مؤلفه‌ها و رابطه‌هاست که به مبانی ختم می‌شود. این در حالی است که کاربست شامل سیاست‌گذاری، مدیریت، نظام، فناوری، ابزار، قالب‌ها و درنهایت مداخله است.
دکتر طهرانچی خاطرنشان کرد: ابصار تنها شنیدن نیست بلکه رفتن، رسیدن و در موقعیت قرار گرفتن است. از این رو سؤالی که مطرح می‌شود، این است که آیا رابطه دانشگاه با مسئله و چالش‌ها از این جنس است؟ آیا دانشگاه آزاد اسلامی استان خراسان جنوبی برای مسائل این استان فکر کرده است؟
عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: واقعیت این است که دانشگاه سه بعد دارد که یک بعد آن مربوط به دانش است که از سمع و افئده به دست می‌آید و بعد دیگر آن توجه به محیط پیرامونی است که اساتید دانشگاه باید به آن وارد شده و نیازها را ببینند. همچنین مکاتب مختلف، نگاه‌های متفاوتی به انسان دارند و به همین دلیل است که ما بر علوم انسانی اسلامی تأکید داریم و معتقدیم رشته‌های روانشناسی، مشاوره و... باید مبتنی بر درک انسان باشد، چراکه اگر علم مقرون به عمل نشود، چیزی اتفاق می‌افتد که اکنون به آن محکوم شده و می‌بینیم مردم از دانشگاه روی برگردانده‌اند.
وی با اشاره به مسیر توسعه علم و فناوری، تأکید کرد: آموزش باید برمبنای فراگیری، پژوهش برمبنای مشاهده و نظریه‌پردازی برمبنای تعقل باشد. لازم است دانشگاه به این نکته توجه ویژه داشته باشد.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه «تربیت نیروی انسانی»، «حل مسئله»، «تعالی فردی و اجتماعی، گفتمان عمومی» و «تولید داده و برون‌دادهای دانشی» چهار کارکرد دانشگاه است، تصریح کرد: دانشگاه‌های ما صرفاً به تولید داده و برون‌دادهای دانشی توجه داشته و عملاً کاری به حل مسئله نداشته‌اند، در حالی که طبق فرمایش حضرت علی(ع) علم باید مقرون به عمل باشد.
انتظار جامعه از دانشگاه، تربیت قوه عاقله و توجه به نیازها
دکتر طهرانچی ادامه داد: انتظار جامعه از دانشگاه، تربیت قوه عاقله و توجه به نیازها، معلق نبودن سازمان دانشگاه، مدیریت دانش و تبدیل دانش ضمنی به مستند، تحقیق و تألیف مبتنی بر نیاز جامعه و درنهایت حل مسئله است؛ همان‌طور که مسئله اصلی دانشگاه‌های غرب در چهارصد سال گذشته موضوع توسعه بوده است، اما آیا دانشگاه‌های ما به مسئله توسعه استانها توجه داشته‌اند؟ دانشگاه نباید ترجمه غرب باشد، بلکه باید بر اساس تحقیق و تألیف مبتنی بر نیاز کشور و جامعه حرکت کند.
عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و اجرا را سه لایه دانشگاه عنوان کرد و افزود: لایه سیاست‌گذاری باید از چالش شروع شود و دانشگاهی که چالش‌نگر نباشد، علم معلق دارد. از این رو تا زمانی که آمایش استان را تدوین نکرده‌ایم، نمی‌توانیم بر اساس چالش‌ها سیاست‌گذاری کرده و برای حل مسائل نقش‌آفرینی کنیم.واقعیت این است که چالش در اتاق بسته شناسایی نمی‌شود، بلکه باید به دنبال چالش‌های واقعی استان و شهر باشیم.
وی ادامه داد: برای حل مسئله در دانشگاه، باید در ابتدا هسته فکری ایجاد کرد و با تشکیل کانون دانشگاه و جامعه، به تعاملات حل مسئله رسید و از طریق تدوین برنامه علمی و راه‌اندازی دانشکده‌های موضوعی، به پاسخگویی برای حل مسائل دست یابیم.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به تأکید این دانشگاه بر حضوری شدن کلاس‌های آموزشی، اظهار داشت: در گذشته، هسته بنیادین جامعه خانواده بود، اما مدرنیته محیط‌های میانی در جامعه به وجود آورد که یکی از آن‌ها دانشگاه است که چهار محیط آموزشی، رفاقتی، زندگی و کار را در خود جای داده است. اینکه اصرار داریم دانشگاه‌ها به‌صورت حضوری برگزار شود، بدین دلیل است که فضای تعلیم و تربیت را از دست ندهیم؛ چراکه غرب در فضای مجازی به دنبال این است که از زاویه محیط رفاقتی ورود کرده و علاوه بر این محیط، محیط آموزشی و زندگی را به تسخیر درآورد.
دکتر طهرانچی با طرح این پرسش که آیا دانشگاه تأثیرپذیر است یا تأثیرگذار؟ گفت: تعریف ما از دانشگاه، محیطی است که تربیت قوه عاقله را هدف قرار داده و فرهنگ و علم دو بال آن است؛ دانشگاهی که بر مسائل اقتصادی، اجتماعی و فناوری در محیط ملی نگاه می‌کند و در محیط بین‌المللی نیز به دنبال تمدن‌سازی، الهام‌بخشی و مرجعیت‌آفرینی است، چنین دانشگاهی تلاش دارد با جریان ملی دانش به جریان جهانی متصل شود. دانشگاه آزاد اسلامی با این تعریف، اقدام به تدوین برنامه تحول و تعالی کرده و برای آن یک نظام در نظر گرفته که سند آمایش یک بخش آن است و بخش دوم مربوط به محیط‌شناسی می‌شود.
عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی تأکید کرد: معتقدیم دستورالعمل‌های یکپارچه برای مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی که در همه استانها و شهرها حضور فعال دارد، مناسب نیست. از این رو؛ برنامه استانها را بر اساس آمایش تدوین کرده‌ایم.
وی با بیان اینکه آمایش شامل دو بخش بیرونی و درونی است، گفت: آمایش بیرونی که دانشگاه آزاد اسلامی انجام می‌دهد، مربوط به مسائل اقتصادی، اجتماعی و فناوری و در بخش آمایش درونی نیز شامل مسائل اداری، آموزشی، فرهنگی و پژوهشی است. بر اساس تأکید رهبر معظم انقلاب که فرموده‌اند «چالش‌های کشور برای دانشگاه باید مسائل واقعی، حقیقی و اصلی باشد»، دانشگاه آزاد اسلامی به دنبال تدوین سندهای آمایشی «اقتصادی - اجتماعی»، «فرهنگی - اجتماعی» و «فناوری» است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: منظور از علوم اجتماعی، رشته‌هایی مانند جامعه‌شناسی، مدیریت فرهنگی، مشاوره، روانشناسی، مددکاری اجتماعی، حقوق و... است که این رشته‌ها باید در قالب دانشکده‌های موضوعی به چالش‌ها و معضلات اجتماعی مانند خودکشی، اعتیاد، همسرآزاری، سرقت، نزاع دسته‌جمعی و فردی، طلاق و... بپردازد. آیا بین این معضلات و دانشگاه باید دیواری وجود داشته باشد یا اینکه دانشگاه باید درگیر مسائل واقعی شود؟
دانشگاه باید معضلات اجتماعی را آسیب‌شناسی کند
دکتر طهرانچی با بیان اینکه دانشگاه نتوانسته مسائل جوانان و مردم را حل کند، تصریح کرد: رسالت دانشگاه در کاهش معضلات اجتماعی کجاست؟ پاسخ این است که دانشگاه‌های ما نگاه یک‌بعدی داشته‌اند به طوری که تنها علم را آموزش داده و به افئده و کاربست توجه نداشته‌اند. دانشگاه باید معضلات اجتماعی را آسیب‌شناسی کرده و با تشکیل هسته‌های فکری، چالش‌ها را به دست آورده و برای رفع آن‌ها بسته مداخله‌ای تهیه کند. به همین دلیل این جلسه برای تبیین برنامه تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی تشکیل شده و اینکه بگوییم چرا به دنبال آمایش هستیم.
وی با اشاره به اینکه سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی دارای سه محور «پرورش‌گر قوه عاقله و توسعه‌دهنده فضای انقلابی»، «سرآمد و پاسخگو» و «کارآمد و پایدار» است، گفت: دانشگاه آزاد اسلامی می‌خواهد با اجرای این برنامه، علم و عمل را قرین کند و این مهم محقق نخواهد شد مگر اینکه به دانشگاهی کارآمد و پایدار تبدیل شویم. در این مسیر، اگر درست‌اندیش و درست‌کار باشیم، خداوند گشایش ایجاد می‌کند.
دکتر طهرانچی تأکید کرد: ماحصل سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی این است که به گونه‌ای عمل کنیم که تاکنون عمل نکرده‌ایم. واقعیت این است که دانشگاه آزاد اسلامی تک‌بعدی بوده و با این سند می‌خواهیم تبدیل به دانشگاهی سه‌بعدی شویم.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی «ارتقای کیفیت و کارآمدی دوره‌های تحصیلی» و «ارتقای تربیت اخلاقی، هویتی و فرهنگی» را دو هدف دانشگاه پرورش‌گر قوه عاقله دانست و افزود: بر اساس برنامه تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی؛ این دانشگاه با ارتقای «پاسخگویی و قابلیت حل مسئله»، «توسعه فناوری، نوآوری و کارآفرینی»، «ارتقای جایگاه بین‌المللی و الهام‌بخشی» و «پیشرفت علمی مرجعیت‌ساز و تمدن‌آفرین»، به دنبال ایجاد دانشگاهی سرآمد و پاسخگوست.
کاربردی شدن رشته‌های تحصیلی
وی با اشاره به اهداف محور دانشگاه کارآمد و پایدار گفت: «ارتقای کاربردی بودن رشته‌های تحصیلی بر اساس انطباق رشته محل‌ها بر نیازهای آمایشی»، «ارتقای روزآمدی رشته‌های تحصیلی و محتواهای آموزشی»، «افزایش کیفیت و اثربخشی فرآیند آموزش مبتنی بر پرورش انواع استعدادها» و «نهادینه‌سازی قدرت ابتکار، خلاقیت و رویکرد حل مسئله در فرآیند آموزشی» از مهم‌ترین اهداف دانشگاه آزاد اسلامی در تبدیل شدن به دانشگاه کارآمد و پایدار است. از این رو متناسب‌سازی و تعادل‌بخشی به دوره‌های تحصیلی و حجم آموزش نظری، عملی و مهارتی به تناسب اهداف رشته تحصیلی و ماهیت دروس، مورد توجه قرار گرفته و به دنبال برقراری ارتباط تعاملی و مستمر با صنایع و سازمان‌های محلی هستیم.
دکتر طهرانچی با تأکید بر لزوم تسریع تدوین سند آمایش دانشگاه آزاد اسلامی استان خراسان جنوبی، تصریح کرد: تا زمانی که سند آمایش استان آماده نشود، می‌توان برنامه‌های آن را تدوین کرد؛ چراکه معتقدیم هر یک از استانها ویژگی‌های خاص خود را دارد و نمی‌توانیم برنامه‌ای که برای برنج‌کاران شمال یا خرماکاران جنوب نوشته‌ایم را در خراسان جنوبی اجرا کنیم.
عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی با انتقاد از تغییر نظام آموزشی از استاد شاگردی و شاگردپروری به محیط کاری، گفت: متأسفانه با قوانین ارتقا و دستورالعمل‌های غلط، اساتید از محیط آموزش به محیط کار سوق داده شده‌اند و از دانشجویان فاصله گرفته‌اند. دانشگاه آزاد اسلامی در سند تحول و تعالی، به دنبال بازگشت اساتید به محیط آموزشی و شاگردپروری است.
ایجاد دانشکده‌های موضوعی در واحدهای دانشگاهی
وی ایجاد دانشکده‌های موضوع‌محور در مقابل دانشکده‌های دانشی را از دیگر برنامه‌های دانشگاه آزاد اسلامی برشمرد و افزود: رویکرد کنونی دانشکده‌های موضوعی به گونه‌ای است که تعامل و ارتباط با بیرون و کاربست ندارند؛ بنابراین دانشگاه آزاد اسلامی برای رفع این مشکل، به دنبال راه‌اندازی دانشکده‌های موضوع‌محور است که در آن همه گروه‌های آموزشی برای حل مسئله گردهم بیایند و به‌صورت سه‌بعدی به مسائل نگاه کنیم، چراکه مسائل و چالش‌ها روز به روز در حال پیچیده‌تر و چندوجهی شدن هستند و برای حل آن‌ها نیازمند چنین دانشکده‌هایی هستیم. این هدف تحت عنوان «بازآرایی ساختار نظام آموزشی با تأکید بر حوزه‌های دانشی میان‌رشته‌ای و ایجاد دانشکده‌های موضوع‌محور و فناوری و گروه‌های دانش‌محور درون آن‌ها» پیگیری می‌شود، بنابراین دیگر رشته‌ای مانند روانشناسی در دانشکده علوم انسانی تعریف نمی‌شود، بلکه در عنوان کاربست موضوعی قرار می‌گیرد تا بتواند حل مسئله کند.
دکتر طهرانچی با بیان اینکه دانشگاه آزاد اسلامی چهل سال اول خود را گذرانده است، گفت: در قرآن کریم دو رویکرد در این خصوص وجود دارد که یک رویکرد اشاره به آن دارد که انسان دچار لهو و لعب، زینت و تفاخر می‌شود و رویکرد دیگر این است که انسان در چهل سالگی شاکر نعمات است و از خداوند می‌خواهد به چیزی که رضای اوست، موفق دارد و برای فرزندانش دعا می‌کند. در مورد دانشگاه آزاد اسلامی نیز انقلاب اسلامی و مردم مانند والدین و جوانان و دانشجویان مانند فرزندان آن هستند. این نگاهی است که شکر نعمت بجای می‌آورد، رضایت حضرت حق را طلب می‌کند و به دنبال اصلاح امور است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: این دانشگاه در چهل سالگی خود، در پی رضایت حضرت حق و امیدآفرینی و ایجاد دلبستگی در جوانان بوده و به دنبال تربیت دانشجویانی است که با اعتماد به این سرزمین، فریب دشمنان را نخورند، بنابراین همه تلاش ما این است که دانشگاه را وقف جوانان کنیم و انشاءالله در رویداد ملی گام دوم دانشگاه آزاد اسلامی که اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ برگزار می‌شود، بتوانیم با مشارکت همه استانها توانمندی‌ها و اهداف دانشگاه آزاد اسلامی را به‌خوبی در معرض نمایش قرار دهیم.
دکتر طهرانچی در پایان با اشاره به تأسیس مؤسسه فرهنگی هنری امامت و مهدویت و راه‌اندازی دبیرخانه مهدویت در دانشگاه آزاد اسلامی، گفت: خوشبختانه برنامه‌های متنوع و اثرگذاری برای ایام ۱۳رجب تا ۱۵ شعبان در نظر گرفته شده که یکی از این برنامه‌ها، برگزاری جشنواره در استان خراسان جنوبی است و دانشگاه آزاد اسلامی باید نفوذ خود را در میان مردم و جوانان افزایش دهد.
انتهای پیام/۴۰۴۰/
انتهای پیام/
