دولت جدید باید با توجه به منطقه‌گرایی با کشورهای همسایه ارتباط برقرار کند

غلامرضا خواجه‌سروی در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه سیاست داخلی گروه سیاسی خبرگزاری آنا، با تاکید بر اهمیت ارتباط با کشورهای همسایه اظهار کرد: در شرایطی که به علت غفلت ایران از گسترش همکاری‌ها و نفوذ در جمهوری‌های منطقه آسیای میانه و به‌خصوص جمهوری آذربایجان، شاهد نقش‌آفرینی ترکیه و رژیم صهیونیستی در کشورهای همسایه و تلاش آن‌ها برای کنترل مسیرهای ترانزیتی انتقال گاز، برق، انرژی و غیره هستیم، ضروری است جمهوری اسلامی حضور فعالانه‌تری در جمهوری‌های آذربایجان، ترکمنستان، تاجیکستان، ازبکستان، قرقیزستان و قزاقستان داشته باشد.

وی افزود: در این کشورها فرصت‌های فراوانی برای تبادلات اقتصادی و بازرگانی وجود دارد که تاکنون از آن‌ها غفلت شده است؛  این در حالی است که کشورهای یادشده از قرون سوم تا ششم قبل از میلاد تحت تأثیر فرهنگ ایرانی بوده‌اند.

وی با اشاره به زمینه‌های مشترک همکاری و نیازهای کشورهای آسیای میانه به ایران گفت: پیوندهای تاریخی مستحکم، زبان و ادبیات مشترک، اعیاد ملی و مذهبی و دین مشترک می‌تواند به شکل‌گیری اهداف همسو و همکاری ایران با این کشورها منجر شود. به دنبال سقوط شوروی و با توجه به وابستگی اقتصادی و غذایی شدید کشورهای آسیای میانه به آن، ایران با توجه به منابع طبیعی، زیرساخت‌های اقتصادی، موقعیت جغرافیایی و منابع غنی معدنی و انرژی گزینه‌ای مناسب برای تأمین نیازهای این کشورها بود.

خواجه‌سروی ادامه داد: از سوی دیگر کشورهای آسیای مرکزی به آب‌های آزاد دسترسی ندارند و در جغرافیایی بسته محصور هستند؛  لذا ایران می‌تواند با تکمیل خطوط ریلی و جاده‌ای خود به انتقال تولیدات و منابع انرژی و نفت و گاز این کشورها به بازارهای بین‌المللی کمک کند و غفلت از این امر به نفع ترکیه و روسیه تمام خواهد شد. این پنج کشور دارای بازارهای مصرفی مناسبی برای محصولات صنعتی و کشاورزی ایران نیز هستند و لذا ایرانیان باید برای سرمایه‌گذاری بیشتر در این کشورها بکوشند؛ اما سطح تجارت ایران با کشورهای یادشده پایین است و آن‌ها مقصد اصلی صادرات کالاهای ایرانی نبوده‌اند.

وی ادامه داد: از سوی دیگر بی‌تحرکی ایران در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی در آسیای میانه، باعث تهدید منافع امنیتی ایران نیز شده و می‌تواند باعث افزایش تهدیدات تروریستی، فعالیت بیشتر گروه‌های رادیکال و افراطی تندرو، درگیری‌های قومی، قاچاق مواد مخدر و غیره نیز شود.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به ضرورت استفاده از ظرفیت‌های سازمان شانگهای و اکو گفت: برای حل این مشکلات ضروری است ایران و کشورهای آسیای مرکزی برای تأمین نظم منطقه‌ای و افزایش همکاری‌های اقتصادی تلاش کنند. غفلت ایران باعث شده روسیه و چین در قالب سازمان همکاری شانگهای کشورهای آسیای میانه را تحت نفوذ خود بگیرند و از سوی دیگر ایران علیرغم حضور در این سازمان مشارکت و فعالیت پررنگی در آن نداشته است؛ ایران در سازمان اکو که با ابتکار خودش، ترکیه و پاکستان تأسیس‌شده نیز چندان فعال نیست.

وی افزود: بی‌تحرکی دستگاه سیاست خارجی ایران باعث شده ترکیه و پاکستان در پیوند با رقبایی همچون رژیم صهیونیستی (در مورد ترکیه) و عربستان (در مورد پاکستان) مطامع این کشورها را دنبال کنند؛ ایران باید تلاش کند سازمان اکو را از رکود خارج کند و همکاری‌های سیاسی و اقتصادی با پاکستان و ترکیه را افزایش دهد. با توجه به حضور کشورهای آسیای میانه در اکو ایران باید از این ظرفیت برای افزایش نفوذ اقتصادی و امنیتی خود در آسیای میانه استفاده کند و با استفاده از امکانات و ظرفیت‌های اقتصادی خود این کشورها را از تنگناهای اقتصادی و جغرافیایی خارج کند.

معاون اسبق فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم با بیان اهمیت پرهیز از برخورد یکسان با کشورهای منطقه اذعان کرد: طبیعی است که کشورهای آسیای مرکزی، با توجه به ملاحظات داخلی و جایگاه بین‌المللی، رویکردهای مختلفی را در پیش گیرند؛ بنابراین، نمی‌توان از همه آن‌ها انتظار داشت شبیه هم رفتار کنند.

وی با تاکید بر لزوم شناسایی نقاط مشترک با همسایگان بیان کرد: ایران برای گسترش روابط با کشورهای این منطقه باید نقاط مشترک را به‌درستی شناسایی کند، برای مثال درحالی‌که علایق تاریخی و فرهنگی ایران را به تاجیکستان پیوند می‌زند، عامل پیوند ایران با قزاقستان ملاحظات استراتژیک و مسائل دریای خزر است. در کنار این‌ها می‌توان از مسائل اقتصادی و انرژی به‌عنوان فصل مشترک روابط ایران با ترکمنستان یاد کرد.

خواجه‌سروی با بیان اهمیت رقابت با سایر کشورها در فعالیت در منطقه تصریح کرد: در حال حاضر، آمریکا با تأکید بر ملاحظات امنیتی، ترکیه با تمرکز بر مسائل زبانی و قومی، روسیه با تکیه بر پیوندهای سیاسی و تاریخی، و عربستان با توسل به مسائل مذهبی به‌شدت در منطقه آسیای مرکزی فعالیت می‌کنند. طبیعی است که ایران باید در نظر داشته باشد که برای تعمیق همکاری با کشورهای این منطقه باید حضور رقبا را در نظر داشته باشد و فعالیت خود را تشدید کند.

وی ادامه داد: ایران در حال حاضر، با بعضی کشورهای منطقه، به‌ویژه تاجیکستان، به لحاظ تاریخی از پتانسیل همگرایی بالایی برخوردار است اما در مورد سایر کشورهای منطقه‌ای این‌گونه نیست و بهتر است بر جوانب کارکردی مانند اقتصاد، نظم منطقه‌ای و... تمرکز کند.

انتهای پیام/