الزامات پیش‌روندگی سیاست خارجی ایران با هزینه‌های حداقلی/ از تمرکز بر کمیته «کومسک» تا توجه به ظرفیت‌های فرهنگی برون‌مرزی

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، سازمان همکاری اسلامی با دارا بودن ۵۷ عضو و گسترش در چهار قاره ظرفیت مناسبی را در اختیار کشورهای اسلامی قرار داده است که در جهت همبستگی اسلامی حرکت کنند و همکاری‌هایی در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به انجام رسانند.

هرچقدر که هم‌بستگی اسلامی و زمینه‌های مشورت و هماهنگی بین کشورهای عضو محقق شود اتخاذ یک سیاست خارجی مشترک از سوی کشورهای عضو امکان‌پذیرتر خواهد شد. موقعیت استراتژیک و ژئوپلیتیک کشورهای اسلامی عضو سازمان همکاری اسلامی بسیار حائز اهمیت است که می‌تواند این کشورها را به‌عنوان کنشگرانی مهم در دنیا مورد شناسایی قرار دهد. اما وابستگی‌های اعضای سازمان به قدرت‌های بزرگ و همچنین جنگ و درگیری‌های داخلی در میان برخی از اعضا سبب شده که استفاده از تمامی ظرفیت‌های سازمان همکاری اسلامی برای اعتلای کشورهای اسلامی مورد غفلت واقع شود.

این در حالی است که توجه به همکاری‌های اقتصادی و همچنین توجه به امور فرهنگی و اجتماعی می‌تواند زمینه‌های مناسبی را برای همگرایی سیاسی کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی فراهم کند. ایران با توجه به نقش بسیار مهمی که در تأسیس این سازمان داشته و همچنین به‌عنوان یک قدرت منطقه می‌تواند در زمینه همکاری‌های اقتصادی پیش‌قدم شود.

یکی از ظرفیت‌های سازمان همکاری اسلامی بخش اقتصادی آن است در این رابطه می‌توان به بانک توسعه اسلامی اشاره کرد که با هدف توسعه اقتصادی کشورهای اسلامی در سال ۱۹۷۵ به وجود آمد و در جهت سرمایه‌گذاری در طرح‌های زیربنایی کشورهای عضو و وام دادن به این کشورها برای طرح‌های تولیدی و توسعه تجارت خارجی آن‌ها کوشش‌هایی را به عمل رساند.

اعضای دائمی هیئت‌مدیره اجرایی بانک از بین کشورهایی هستند که بیشترین سهام را در بانک دارند که این اعضای دائمی با نفوذ و قدرت خود برای دادن وام به کشورهای دیگر بر تصمیم‌گیری‌های سیاسی آن‌ها نیز در سازمان همکاری اسلامی تأثیرگذار هستند.

ایران با سرمایه‌گذاری مناسب در بانک توسعه اسلامی می‌تواند نفوذ خود را در حوزه‌های اقتصادی گسترش دهد و در همین خصوص بر روندهای تصمیم‌گیری‌های سیاسی سازمان نیز مؤثر باشد. کمیته دائمی همکاری‌های اقتصادی و بازرگانی سازمان همکاری اسلامی موسم به کمیته «کومسک» یکی از کمیته‌های تخصصی سازمان است که در حقیقت مصوبات اقتصادی سران کشورهای اسلامی را پیگیری و اجرا می‌کند، ترتیبات لازم جهت تحکیم و تقویت همکاری اقتصادی فی‌مابین کشورهای اسلامی را ایجاد می‌کند و در اتخاذ یک موضع مشترک در خصوص موضوعات مهم اقتصادی مطرح در سطح بین‌المللی و منطقه‌ای مبادرت می‌ورزد.

ایران بدون شک با تشکیل کارگروهی قوی از کشورهای فعال و مؤثر در زمینه انرژی خصوصاً نفت و گاز می‌تواند از این بازار بالقوه و بزرگ به نحو ارزشمندی بهره ببرد و با تشکیل صندوق‌های ویژه موضوع سرمایه‌گذاری در ساخت و تولید تجهیزات موردنیاز صنعت نفت و آموزش نیروی انسانی را پیگیری کند.

همچنین تأسیس شرکت‌های فراملی با حضور کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی می‌تواند در تقسیم کار، تولید و ایجاد سهم در بازارهای جهانی مؤثر باشد که در نگاهی میان‌مدت می‌توان انتظار داشت سهم سازمان در امور سیاسی هم برجسته‌تر شود.

افزون بر این، اقدامات فرهنگی و اجتماعی ایران می‌تواند سبب شکل‌گیری گفتمان مثبت مردمان کشورهای اسلامی از ایران شوند که این امر در تلقی دولت‌ها از ایران مؤثر است. ذهنیت مثبت از ایران تسهیل‌کننده مراودات اقتصادی و سرمایه‌گذاری‌های تجاری است. شرکت‌های بزرگ با اعتماد بیشتری در پروژه‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند و درنهایت اقتصاد ایران و سایر کشورها بخصوص کشورهای منطقه در یک پروسه میان‌مدت در هم قفل می‌شود و با ایجاد مزیت‌های اقتصادی برای طرفین، سعی دو طرف بر اتخاذ سیاست خارجی همسو بوده و از تعارض دوری می‌کنند و اختلافات را به شکل مسالمت‌آمیز حل و مدیریت می‌کنند تا از منافع اقتصادی و ثروت بهره‌مند شوند.

به‌طورکلی می‌توان گفت کشورهای اسلامی عضو سازمان همکاری‌های اسلامی از ظرفیت‌های بالقوه جهت پیشبرد منافع خود و ارائه پژواکی واحد در خصوص ارزش‌های اسلامی و حمایت از منافع جهان اسلام برخوردارند. اما با وجود این ظرفیت‌های بالقوه ما شاهد نقش‌آفرینی این سازمان در جهت اهداف تصور شده برای آن نبوده‌ایم.

با شناخت عوامل هم‌گرایی و تقویت آن و همچنین شناخت عوامل واگرایی و مدیریت و حل آن می‌توان در جهت رسیدن به هم‌گرایی سیاسی نیز امیدوار بود. ایران به‌عنوان یک کشور تأثیرگذار در سازمان همکاری اسلامی می‌تواند از ظرفیت‌های این سازمان در جهت ایجاد هم‌گرایی سیاسی با سایر کشورهای اسلامی پیش‌قدم شود.

 توجه به ظرفیت‌های فرهنگی در ایجاد ذهنیت مثبت ملت‌ها و دولت‌های اسلامی در خصوص ایران مهم است چراکه پیش‌زمینه‌ای مهم برای ایجاد همکاری‌های اقتصادی و سیاسی پایدار تلقی می‌شود. ایران همچنین می‌تواند از ظرفیت‌های بالقوه سازمان در خصوص همکاری‌های اقتصادی استفاده کند. فعالیت مؤثر در بانک توسعه اسلامی و توجه به کمیته کومسک در این میان حائز اهمیت است.

با ایجاد هم‌گرایی اقتصادی با سایر کشورهای اسلامی عضو سازمان زمینه مناسب جهت ایجاد هم‌گرایی سیاسی فراهم خواهد شد و ایران می‌تواند سیاست خارجی مدنظر خود را با کمترین هزینه و در هماهنگی با سایر کشورها پیش ببرد و با توجه به شرایط خاص بین‌المللی و دشمنی‌ها و تعارضات دنیای غرب به رهبری آمریکا علیه ایران و جهان اسلام، سازمان همکاری‌های اسلامی می‌تواند به پژواکی واحد با قدرت بیشتری در مقابله با بی‌عدالتی‌ها و دشمنی‌ها صف‌آرایی کند.

*زهرا حسینی- پژوهشگر تحولات بین‌الملل

انتهای پیام/۴۱۰۶/