کاهش شدید دانشجویان بین‌المللی در آمریکا و کانادا به دلیل سیاست‌های محدودکننده

به گزارش خبرگزاری آنا، در نظرسنجی جهانی پذیرش دانشجو (GEBS) سال جاری، دانشگاه‌های آمریکایی کاهش ۶ درصدی در پذیرش دانشجویان بین‌المللی کارشناسی گزارش کردند که کاملاً رشد ۶ درصدی سال ۲۰۲۴ را خنثی کرده است.

در سطح کارشناسی ارشد، بزرگ‌ترین گروه از دانشجویان بین‌المللی در آمریکا، کاهش ۱۹ درصدی گزارش شده توسط ۲۰۱ دانشگاه آمریکایی، بیش از سه برابر کاهش سال گذشته بود.

وضعیت کانادا هم بدتر است. پس از کاهش ۲۷ درصدی در پذیرش دانشجویان کارشناسی در سال گذشته، دانشگاه‌های کانادایی امسال کاهش بیشتری معادل ۳۶ درصد را گزارش کرده‌اند؛ یعنی از سال ۲۰۲۳ تاکنون، کاهش تجمعی ۵۳ درصدی در این سطح ثبت شده است. همچنین، پذیرش دانشجویان بین‌المللی در مقاطع تحصیلات تکمیلی ۳۵ درصد کاهش یافته که پس از کاهش ۳۰ درصدی سال قبل، بسیار نگران‌کننده است.

کارا اسکیکنه، مسئول ارتباطات و رهبری فکری در «استادی‌پورتالز»، به «خبرگزاری جهانی دانشگاهی» (University World News) گفت:  
۹۰ درصد از موسسات کانادایی و ۸۵ درصد از موسسات آمریکایی به ما گفته‌اند که سیاست‌های محدودکننده دولت و مشکلات ویزا، پذیرش دانشجویان بین‌المللی را کاهش داده و سایه‌ای از عدم اطمینان بر آینده سال آینده فرود آورده است.

در مورد ایالات متحده، عامل دیگری هم وجود دارد: ترس دانشجویان بین‌المللی. از زمانی که دونالد ترامپ در ژانویه دوباره به کاخ سفید بازگشت، ماه‌هاست خبرهایی از دستگیری افراد دارنده ویزا — از جمله دانشجویان بین‌المللی — به دلایل امنیتی در رسانه‌ها پخش می‌شود و این موضوع فضایی از ترس و نگرانی ایجاد کرده است.

این نظرسنجی (GEBS) بر اساس پاسخ‌های ۴۶۱ دانشگاه در ۶۳ کشور جهان انجام شده است. دوره پاسخ‌گویی از ۶ تا ۲۴ اکتبر ۲۰۲۵ بوده و داده‌ها مربوط به ترم تحصیلی ژانویه تا مارس ۲۰۲۶ است.

این پژوهش با همکاری سازمان NAFSA (انجمن آموزش بین‌المللی آمریکا در واشنگتن)، آزمون آکسفورد انگلیسی، و شرکت هلندی «استادی‌پورتالز» انجام شده و از سوی انجمن بین‌المللی آموزش کانادا، انجمن اروپایی آموزش بین‌المللی، انجمن آسیا-اقیانوسیه برای آموزش بین‌المللی و بخش بین‌المللی دانشگاه‌های بریتانیا نیز حمایت شده است.

چهره متفاوت اروپا

در مقابل روند نزولی آمریکا و کانادا، وضعیت اروپا متفاوت است. در بریتانیا، رشد ۳ درصدی در پذیرش دانشجویان بین‌المللی کارشناسی، اگرچه کاهش ۴ درصدی سال گذشته را کاملاً جبران نکرده، اما نشان‌دهنده روند مثبتی است. در سطح کارشناسی ارشد، این بهبود چشمگیرتر است: پس از کاهش ۱۷ درصدی سال گذشته، امسال رشد ۳ درصدی گزارش شده است.

در سطح کارشناسی در سراسر اروپا، رشد تنها ۱ درصد بوده (در مقابل ۲ درصد سال گذشته)، اما در مقاطع تحصیلات تکمیلی، رشد ۵ درصدی (در مقابل ۲ درصد سال قبل) گزارش شده است.

اسکیکنه افزود: تغییرات پذیرش در اروپا داستانی پویا را روایت می‌کند. برخی کشورها مانند فرانسه و ایتالیا افزایش پذیرش گزارش کرده‌اند، اما بسیاری از دانشگاه‌های بلژیک کاهش را تجربه کرده‌اند. موانع ویزا و سیاست‌های دولتی الگوی جهانی پذیرش را در حال دگرگونی است. مقاصد قدیمی که پیش از این غیرقابل جابجایی به نظر می‌رسیدند، اکنون جای خود را به مقاصد جدید می‌دهند و توازن قدرت در آموزش بین‌المللی را تغییر می‌دهند.

رشد چشمگیر آسیا

با توجه به گزارش «روند‌های نوظهور در آموزش جهانی» که ماه گذشته توسط «استادی‌پورتالز» منتشر شد، افزایش تمایل دانشجویان ژاپن، چین و هند به ماندن و تحصیل در خود آسیا، منجر به رشد ۸ درصدی در پذیرش دانشجویان بین‌المللی کارشناسی و ۳ درصدی در سطح کارشناسی ارشد در دانشگاه‌های آسیایی شده است.

در سطح جهانی، ۳۰ درصد از دانشگاه‌ها افزایش و ۳۷ درصد کاهش پذیرش دانشجویان بین‌المللی کارشناسی را گزارش کرده‌اند. اما در سطح کارشناسی ارشد، روند متفاوت است: ۴۵ درصد افزایش و ۳۱ درصد کاهش گزارش شده است.

کمترین درصد دانشگاه‌هایی که کاهش پذیرش کارشناسی را گزارش کرده‌اند، مربوط به آسیا (۱۸ درصد)، سپس اروپا (۲۸ درصد) و بریتانیا (۳۹ درصد) است. در مقابل، ۸۲ درصد دانشگاه‌های کانادایی و ۴۸ درصد دانشگاه‌های آمریکایی کاهش پذیرش را تأیید کرده‌اند.

در سطح کارشناسی ارشد، بیشترین درصد افزایش مربوط به اروپا (۴۳ درصد) و کمترین آن مربوط به آمریکا (۳۲ درصد) و به‌ویژه کانادا است: تنها ۶ درصد از دانشگاه‌های کانادایی افزایش پذیرش دانشجویان بین‌المللی کارشناسی را گزارش کرده‌اند. در سطح تحصیلات تکمیلی، این رقم تنها ۷ درصد است (در مقابل ۷۱ درصد کاهش).

سیاست‌های دولتی: ریشه اصلی بحران

بیش از دو سوم دانشگاه‌های جهان گفته‌اند که «سیاست‌های محدودکننده دولت» بر پذیرش تأثیر منفی گذاشته است. این رقم در کانادا به ۹۰ درصد، در آمریکا ۸۵ درصد، در اروپا ۵۹ درصد و در بریتانیا ۵۱ درصد می‌رسد — اما تنها ۱۹ درصد از دانشگاه‌های آسیایی این مسئله را ذکر کرده‌اند.

یک دانشگاه کانادایی گفت: تغییرات مداوم سیاست‌های وزارت مهاجرت، پناهندگان و شهروندی کانادا (IRCC) به‌ویژه سقف ملی بر تعداد ویزاهای دانشجویی، شرایط سخت‌تر اثبات توان مالی، و تغییرات شرایط ویزای پس از فارغ‌التحصیلی (PGWP) باعث عدم اطمینان شده و شهرت کانادا به عنوان مقصدی قابل اعتماد را آسیب زده است.

در سوی دیگر، یک دانشگاه آمریکایی گفت: کاهش بودجه برای بورسیه‌ها، پیشنهادهای دستیاری تحصیلی را محدود کرده و پذیرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی که باید شهریه کامل را بپردازند را بسیار سخت‌تر کرده است. دانشگاه دیگری افزود: مطمئنیم که تحریم‌های سفر و تعلل در صدور ویزا، به‌طور مستقیم بر دانشجویان بین‌المللی که قصد داشتند امسال پاییز به دانشگاه ما بیایند، تأثیر منفی گذاشته است.

نگرانی از هزینه‌ها

هزینه‌های تحصیل و زندگی برای ۷۲ درصد مسئولان دانشگاه‌های بریتانیایی، ۴۷ درصد مسئولان آمریکایی و ۳۱ درصد مسئولان آسیایی نگران‌کننده است. جالب اینجاست که در کانادا تنها ۱۵ درصد این موضوع را چالش اصلی دانسته‌اند.کمبود خوابگاه مناسب نیز سومین نگرانی اصلی در اروپا (۳۲ درصد)، آمریکا (۳۵ درصد) و بریتانیا (۸ درصد) بوده است. اما در کانادا، سومین چالش گزارش‌شده «عدم تطابق با شرایط آکادمیک» بوده است.

سال آینده برای دانشگاه‌های کانادا چالش‌برانگیز خواهد بود: ۶۰ درصد از آن‌ها کاهش بودجه را پیش‌بینی می‌کنند.  ۵۰ درصد انتظار کاهش نیروی انسانی دارند. با توجه به اینکه دولت فدرال کانادا اخیراً محدودیت‌های جدیدی بر تعداد ویزاهای دانشجویی اعمال کرده و خود دانشگاه‌ها نتوانسته‌اند سهمیه سال جاری خود را پر کنند، نامشخص است که ۶۰ درصد از دانشگاه‌های کانادایی دقیقاً به چه بازارهای جدیدی قصد دارند تنوع‌بخشی کنند.

در آمریکا، ۳۹ درصد از دانشگاه‌ها «تنوع‌بخشی به بازارهای جدید» را اولویت اصلی خود برای سال آینده اعلام کرده‌اند و ۳۵ درصد «اهداف پذیرشی تهاجمی‌تر» را برنامه دوم خود قرار داده‌اند.

در واقع، این دو برنامه اغلب یکی هستند. با توجه به اینکه بر اساس گزارش مرکز تحقیقاتی «ناشنال استودنت کلیرینگ‌هاوس»، حدود ۴۳ میلیون آمریکایی تحصیلات خود را نیمه‌کاره رها کرده‌اند (یعنی مدرکی ندارند اما سابقه تحصیل دارند)، این گروه می‌تواند هدفی برای جذب مجدد باشد.

۲۸ درصد از دانشگاه‌های آمریکایی کاهش بودجه را پیش‌بینی می‌کنند، هرچند این رقم نسبت به واقعیت کمتر است، چرا که بسیاری از مؤسسات از پیش برنامه‌های تحصیلات تکمیلی خود را متوقف یا شاخه‌هایشان را تعطیل کرده‌اند. به عنوان مثال، دانشگاه پنسیلوانیا در ماه مه گذشته هفت شاخه خود را بست.

در بریتانیا ۵۰ درصد دانشگاه ها برنامه دارند به بازارهای جدید وارد شوند، ۳۶ درصد قصد دارند اهداف پذیرشی خود را افزایش دهند و ۳۳ درصد کاهش بودجه را پیش‌بینی می‌کنند. در اروپا این ارقام به ترتیب ۳۰، ۳۵ و ۱۹ درصد است.

اما دانشگاه‌های آسیایی به نظر می‌رسد از آینده راضی‌ترند: تنها ۲۷ درصد برنامه دارند اهداف پذیرشی خود را افزایش دهند،  کمتر از یک‌چهارم قصد تنوع‌بخشی دارند و ۱۲ درصد، «افزایش استفاده از هوش مصنوعی» را سومین برنامه اصلی خود برای سال آینده اعلام کرده‌اند.