آیا ماده ۱۱ قانون جهش تولید دانش‌بنیان درد دانش‌بنیان‌ها را دوا می‌کند؟

به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا، شرکت‌های دانش‌بنیان از بدو مطرح شدن ادبیات دانش‌بنیانی در کشور تاکنون با چالش‌های عدیده‌ای دست به گریبان بوده‌اند. از مشکلات بیمه و گمرک گرفته تا پروسه سخت و پیچیده دریافت وام‌ها و تسهیلات دولتی همه و همه عرصه را بر فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها که روزی قرار بود ناجی اقتصاد ایران باشند، تنگ کرده است.

چالش شرکت‌های دانش‌بنیان تا حدی بغرنج شده که حتی نام‌گذاری سال گذشته با هدف حمایت از دانش‌بنیان‌ها و حمایت‌های دولتی هم نتوانسته درمان قطعی برای آن باشد. بسیاری از فعالان و دست‌اندرکاران اکوسیستم دانش‌بنیان کشور همواره معتقدند که نحوه حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و تسهیلات دولتی که برای این دست از کسب‌وکار‌ها در نظر گرفته شده است، نه تنها کافی نیست؛ بلکه مصائب بیشتری را به این کسب‌وکار‌ها تحمیل می‌کند.

این در حالیست که حتی همین وام‌ها و تسهیلات هم با فرض مؤثر بودن، برای همه شرکت‌ها مساوی نبوده و مسیر دریافت تسهیلات بسیار سخت و پرچالش است؛ غالبا پروسه دریافت این مزایا و تسهیلات دولتی آنقدر سخت و پیچیده است که بسیاری از شرکت‌ها در ادامه مسیر از دریافت آن منصرف می‌شوند.

تسهیلات و ضمانت مهم‌ترین چالش شرکت‌های دانش‌بنیان

ابراهیم خسروی مدیرعامل یک شرکت نرم‌افزاری دانش‌بنیان در گفت‌وگو با خبرنگار علم و فناوری آنا درباره این موضوع اظهار کرد: حتی اگر صندوق نوآوری و شکوفایی از یک سو و از سوی دیگر  معاونت علمی هم با اعطای تسهیلات موافقت کنند، اغلب شرکت‌ها در مواجهه با بانک‌های عامل برای دریافت وام و تسهیلات به مشکل برمی‌خورند.

وی افزود: اغلب شرکت‌های دانش‌بنیان و مجموعه‌های استارت‌آپی زمین و سندی در اختیار ندارند که به‌عنوان اعتبار به بانک‌های عامل ارائه کنند. این موضوع باعث می‌شود که در بیشتر مواقع تسهیلات برای شرکت‌ها مصوب می‌شود، اما در مرحله ضمانت دچار چالش می‌شوند.

مشکلات تیم‌های تحقیق و توسعه

مریم فروتن نماینده یک شرکت دانش‌بنیان دیگر که در حوزه تجهیزات پزشکی و ساخت اندام مصنوعی بدن انسان فعالیت می‌کند، گفت: طرحی که در شرکت ما در حال اجراست با بهره‌گیری از هوش مصنوعی و بر پایه تحقیق و توسعه است.

وی افزود: فعالیت‌های شرکت در مرحله تحقیق، توسعه و طرح تحقیقاتی است و هنوز به مرحله تجاری‌سازی نرسیده است. ضمن اینکه حتی در صورت تجاری‌سازی این محصول نیز به تولید انبوه نمی‌رسد و فقط در موارد معدود و خاص از این محصول استفاده می‌شود. از این رو، شانس جذب سرمایه هم برای ما تقریباً صفر است.

وی با تأکید بر اینکه تاکنون هیچ درآمدی در این خصوص به دست نیاورده‌ایم، گفت: در حال حاضر، نمی‌توانیم هزینه پژوهش‌های مرتبط با این طرح را پرداخت کنیم و برای ادامه کار با چالش مواجه شده‌ایم. این طرح هیچ نمونه مشابه داخلی و خارجی نداشته و در صورت موفقیت می‌تواند دستاورد بزرگی در حوزه تجهیزات پزشکی کشور باشد.

مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان تصریح کرد: لازم است دولت در مواردی که شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه‌های های‌تک و تحقیق و توسعه فعالیت می‌کنند، شرایط دیگری در نظر بگیرد و به صورت ویژه از چنین طرح‌هایی حمایت کند.

دانش‌بنیان‌ها از تسهیلات اعتبار مالیاتی بهره‌مند می‌شوند

رضا اسدی‌فرد معاون توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری در راستای موارد و مسائل مطرح شده با بیان اینکه مکانیسم دانش‌بنیان و روش‌ها حمایت و ارزیابی این حوزه با توجه به قوانین جدید دانش‌بنیان که در حال پیاده‌سازی است، کاملاً بهینه و سیستماتیک شده است، گفت: شاید چالش اصلی، زمان‌بر بودن فرآیند‌ها نسبت به نیاز کاربران است که دلیل آن هم می‌تواند ناآگاهی کاربران حین ارسال درخواست باشد. ضمن اینکه در بسیاری از موارد تسهیلات از سوی معاونت علمی و فناوری یا صندوق نوآوری و شکوفایی تصویب می‌شود، اما در رده‌های دیگر دچار مشکل شده و به نتیجه نمی‌رسد.

وی در رابطه با شرکت‌های های‌تک و شرایط آن‌ها پاسخ داد: بدیهی است که در هر کسب‌وکاری محل خرج باید توجیه داشته باشند. اگر این تیم‌های تحقیق و توسعه دانشگاهی باشند می‌توانند گرنت بگیرند. در غیر اینصورت بر اساس ماده ۱۱ قانون جهش تولید دانش‌بنیان می‌توانند از تسهیلات اعتبار مالیاتی بهره‌مند شوند.

اسدی‌فرد افزود: این بدان معناست که مجموعه‌های های-تک باید یک شرکت بزرگتری پیدا کند که حوزه فعالیت نزدیکی به فعالیت‌های تحقیق و توسعه مورد نظر داشته باشد و در قالب مشارکت و سرمایه‌گذاری بخشی از هزینه‌های جاری تحقیقات در قالب سرمایه‌گذاری و طبق توافقات پرداخت شود.

وی بیان کرد: تنها مسیری که برای مجموعه‌هایی که فعالیت‌هایشان صرفاً بر مبنای تکوین و توسعه محصول است نیز بهره‌مندی از مزایای ستاد توسعه فناوری معاونت علمی است. به این صورت که لازم است متقاضیان طرح خود را ارائه دهند و اگر جنس فعالیت فناورانه بوده و مورد پذیرش واقع شد، معاونت علمی از این محصولات های-تک که نیاز به توسعه دارند، حمایت‌هایی می‌کند که البته خیلی هم مقدار این حمایت‌ها بالا نیست.

اسدی‌فرد تأکید کرد: بنابراین با توجه به چالش‌های مطرح شده به نظر می‌رسد باید از همان مشارکت شرکت‌های بزرگ استفاده کرد؛ چراکه تجاری سازی فناوری‌های در حال توسعه نیاز به حجم زیادی سرمایه دارد تا تحقیق و توسعه به نقطه تجاری‌سازی برسد. از این رو، طبق ماده ۱۱ قانون جهش تولید دانش‌بنیان در بحث تحقیق و توسعه و تجاری سازی محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توان از اعتبارات مالیاتی در راستای جذب سرمایه بهره‌مند شد.

وی خاطرنشان کرد: معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری به هیچ عنوان شرکتی را در این حوزه به مجموعه‌های فناور و دانش‌بنیان‌ها معرفی نمی‌کند و قرار گرفتن در این پروسه منوط به واجد بودن شرایط و طی پروسه‌ای است که بار‌ها و بار‌ها راجع به آن توضیح داده شده است؛ بنابراین، طرح‌هایی که به سطح آمادگی فنی بالا و به مراحل تجاری سازی رسیدند می‌توانند به مجموعه‌های بورسی که شامل شرایط می‌شوند پیشنهاد دهند و از آن‌ها بخواهند سهام شرکتشان را خریداری کرده و یا به هر شکل مورد توافق دیگر در فرآیند تحقیق، طراحی، تولید و تجاری‌سازی محصول مشارکت داشته باشند.

به گزارش خبرنگار علم و فناوری آنا، در هرصورت آنطور که انتظار می‌رود وضع هرگونه قانون به سمتی پیش برود که مسیر دانش‌بنیان‌ها را هموار سازد؛ چراکه هر بستر جدیدی با چالش‌هایی روبه‌روست؛ اما اگر راه شرکت‌های بر پایه فناوری روز به روز تسهیل‌تر شود، بیشتر می‌توان کشور را بر پایه اقتصاد دانشی نگه داشت.