همه چیز درباره پرکاری و کم‌کاری تیروئید/ شیوع کم‌کاری تیروئید در زنان میانسال بیشتر است

سارا امیری، گروه اجتماعی- عملکرد طبیعی غده تیروئید به عوامل متعددی از قبیل عملکرد صحیح هیپوتالاموس، غده هیپوفیز، دریافت کافی ید و تبدیل هورمون تیروکسین به تری یدوتیرونین بستگی دارد و ترشح منظم آن در تمام ساختار بدن تاثیر می‌گذارد.

هنگامی که عملکرد غده تیروئید تحت تاثیر هر یک از عوامل دچار اختلال شود فرد به پرکاری یا کم‌کاری تیروئید مبتلا می‌شود.

دکتر هادی شهراد دجساتی، فوق متخصص غدد و متابولیسم در گفت‌و‌گو با خبرنگار گروه اجتماعی آنا درباره کم‌کاری تیروئید، گفت: کم‌کاری تیروئید بر اثر کاهش ترشح هورمون تیروئیدی تنظیم متابولیسم ایجاد می‌شود که علائم آن به شدت کم‌کاری تیروئید بستگی دارد، برای مثال اگر کم‌کاری خفیف باشد می‌تواند علائمی مانند خستگی، پف آلودگی، ناتوانی در کاهش وزن و ... را به همراه داشته باشد اما اگر کم‌کاری شدید باشد منجر به بروز علائمی مانند خستگی، عدم توانایی در کاهش وزن، تورم پاها، کاهش ضربان قلب، خواب آلودگی، اختلال حواس، کاهش حافظه، پف آلوده شدن صورت، افتادگی پلک‌ها، افزایش وزن بدون مصرف غذا، یبوست، گرفتگی عضلانی و غیره می‌شود.

وی با بیان اینکه علائم کم‌کاری تیروئید در تمام بیماران یکسان نیست، افزود: علائم می‌تواند در افراد مختلف، متفاوت باشد و هر فرد با علائم خاصی به پزشک مراجعه کند.

چگونه می‌توان از کم‌کاری تیروئید پیشگیری کرد

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، یادآور شد: اگر شخصی به صورت ژنتیکی زمینه ابتلا به کم‌کاری تیروئید را داشته باشد نمی‌تواند مانع بروز بیماری وعلائم آن شود.

وی درباره روش‌های درمان کم‌کاری تیروئید، گفت: داروهای جایگزین کننده هورمون تیروکسین از مهم‌ترین روش‌های درمان کم‌کاری تیروئید است که منجر به درمان قطعی بیماری نمی‌شوند و بیمار برای بهبود علائم باید تا پایان عمر این دارو را مصرف کند.

وی افزود: اگر بیمار تحت درمان باشد می‌تواند با مصرف دارو به زندگی طبیعی خود ادامه دهد اما اگر تحت درمان قرار نگیرد و بیماری پیشرفت کند می‌تواند در عملکرد سایر ارگان‌های بدن تاثیر مخرب داشته باشد به گونه‌ای که فرد به دنبال تشدید بیماری و علائم ناشی از آن در انجام کارهای روزمره و زندگی خود دچار مشکل می‌شود برای مثال تشدید علائم بیماری در زنان باردار منجر به سقط جنین و در نوزادان موجب کاهش رشد می‌شود.

شیوع کم‌کاری تیروئید در زنان

این فوق تخصص غدد و متابولیسم با بیان اینکه کم‌کاری تیروئید در زنان شایع‌‌تر از آقایان است، اظهار کرد: افراد در تمام سنین می‌توانند به کم‌کاری تیروئید مبتلا شوند برای مثال یک جنین به دلیل عدم تکامل غده تیروئید می‌تواند در بدو تولد دچار کم‌کاری تیروئید شود که اگر این بیماری به موقع تشخیص داده شود و مورد درمان قرار گیرد هیچ‌گونه مشکلی برای افراد به همراه نخواهد داشت.

تیروئید و بیماری‌های همراه

دجستانی درباره تاثیر کم‌کاری تیروئید در بروز سایر بیماری‌ها، گفت: تیروئید به خودی خود منجر به بروز بیماری دیگری نمی‌شود اما برخی بیماری‌ها مانند ویتیلیگو یا دیابت نوع یک می‌تواند همزمان با آن بروز پیدا کند اما این مسائل را نمی‌توان علت و معلول یکدیگر دانست.

رژیم غذایی در بیماران

وی درباره رژیم غذایی در بیماران مبتلا به کم‌کاری تیروئید، عنوان کرد: به دلیل اینکه افراد «ید» کافی طی روز دریافت می‌کنند رژیم غذایی ویژه‌ای به این افراد توصیه نمی‌شود.

نقش مادر در جلوگیری از بروز تیروئید

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره ارتباط ابتلای مادر به کم‌کاری تیروئید و بروز این بیماری در نوزاد، یادآور شد: ابتلای مادر به کم‌‌کاری تیروئید بدان معنا نیست که نوزاد و یا کودک خانواده هم صددرصد دچار این بیماری می‌شود زیرا کم‌کاری تیروئید نوزاد ارتباطی به عملکرد تیروئید مادر ندارد.

وی در پاسخ به سوال خبرنگار آنا مبنی بر اینکه آیا مادر در دوران بارداری می‌تواند مانع ابتلای نوزاد به کم‌کاری تیروئید شود یا خیر، اظهار کرد: خیر زیرا تشکیل غده تیروئید ارتباطی به مادر ندارد.

به گفته شهراد دجساتی، افرادی که زمینه ژنتیکی ابتلا به کم کاری تیروئید را دارند باید سالانه به پزشک مراجعه کنند.

پرکاری تیروئید و علائم آن

این فوق تخصص غدد و متابولیسم در بخش دیگری از سخنانش درباره پرکاری تیروئید، گفت: پرکاری تیروئید ناشی از سیستم ایمنی بدن است که تیروئید را دچار فعالیت بیش از حد می‌کند. ماده‌ای به دلایل ناشناخته در خون تولید می‌شود و موجب تحریک تیروئید می‌شود و در نهایت موجب پرکاری تیروئید و ترشح بیشتر هورمون می‌شود. استرس، زمینه ژنتیکی، فعالیت بیش از حد ندول‌های غده تیروتید و ... در پرکاری تیروئید نقش دارند.

وی با توجه به علائم کم‌کاری تیروئید، یادآور شد: علائم پرکاری برخلاف کم‌کاری تیروئید است و منجر به کاهش وزن، بی‌حوصلگی، لرزش دست، بیرون زدگی غیر طبیعی کره چشم، گواتر، افزایش ضربان قلب، اختلال خواب، ریزش مو، و غیره می‌شود که این علائم، علامت اختصاصی این بیماری نیست یعنی این علائم می‌تواند به دنبال بیماری‌های مختلف ایجاد شود که در نهایت تشخیص آن بر عهده پزشک است.

درمان پرکاری تیروئید

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران درباره روش‌های درمان پرکاری تیروئید، افزود: به کمک درمان‌های دارویی می‌توان ترشح هورمون موجود در خون را کاهش داد و یا مانع تولید اضافه هورمون شد.

وی در ادامه تصریح کرد: به کمک «ید درمانی» یا «جراحی» می‌توان به طور کلی این بیماری را ریشه کن کرد البته در برخی موارد بعد این درمان‌ها پرکاری به کم‌کاری تبدیل می‌شود و بیمار باید تا پایان عمر قرص کم‌کاری تیروئید را مصرف کند.

عوارض درمان نکردن پرکاری تیروئید

این فوق تخصص غدد و متابولیسم درباره خطرات بی‌توجهی به درمان پرکاری تیروئید، عنوان کرد: بی‌توجهی به درمان پرکاری می‌تواند موجب بروز نارسایی قلبی و یا حتی مرگ شود.

وی با بیان اینکه خوشبختانه آگاهی مردم و پزشکان سایر تخصص‌ها نسبت به بیماری‌های تیروئید افزایش یافته است، اظهار کرد: خوشبختانه به دلیل ارجاعات به موقع و افزایش آگاهی مردم در مراجعه درمان‌ها به موقع صورت می‌گیرد.

تیروئید در اطفال

در ادامه دکتر علی ربانی، فوق تخصص غدد و متابولیسم اطفال درباره کم‌کاری و پرکاری تیروئید در اطفال، گفت: علائم این دسته از بیماری‌های در کودکان با بزرگسالان متفاوت است اما روش درمان در تمام افراد برابر است.

وی افزود: پرکاری تیروئید منجر به افزایش تعریق، ضربان قلب، کاهش وزن، خیرگی چشم، پرنوشی، پر ادراری خواهد شد و از طرفی کم کاری تیروئید منجر به کاهش رشد، سرد شدن دست‌ و پاها، تورم پشت چشم و غیره می‌شود.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه تصریح کرد: به والدین توصیه می‌شود به علائم فوق پس از تولد نوزاد و غربالگری توجه داشته باشند.

کم‌کاری تیروئید در کودکان شایع‌تر است

ربانی با بیان اینکه کم‌کاری تیروئید در اطفال شایع‌تر از پرکاری تیروئید است، خاطرنشان کرد: خوشبختانه طی سال‌های اخیر با انجام غربالگری‌های تیروئید در بدو تولد میزان شیوع کم‌کاری تیروئید نیز به مقدار چشم‌گیری کاهش یافته است.

این فوق تخصص غدد و متابابولیسم، یادآور شد: عدم تشکیل تیروئید، اختلال آناتومی تیروئید و نابه‌جا بودن تیروئید از دلایل عمده ابتلای نوزادان به کم‌کاری تیروئید مادرزادی است اما ابتلا به «هاشیماتو» از شایع‌ترین علت کم‌کاری تیروئید اکتسابی است.