در مورد مشکلات صنفی دانشجویان رشته صنایع غذایی بفرمایید. در مورد کاهش بودجه‌ها و اینکه آیا اینها به حد کافی آموزش می‌بینند؟
- صنایع غذایی همان‌طور که گفتم شاید خیلی‌ها شنیده باشند در مورد این رشته که مثلاً فلانی دارد صنایع غذایی می‌خواند ولی یک تفکیکی دارد که ابتدائاً توضیحاتی هم دادم، چندین رشته داریم که به اسم صنایع غذایی شناخته می‌شوند ولی اگر بخواهیم تفکیک کنیم، یک صنایع غذایی گرایش کنترل کیفیت داریم که تنها در دانشگاه‌های علوم پزشکی تدریس می‌شود، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، کرمانشاه و شهید بهشتی و جدیداً هم می‌خواهند در یک یا دو دانشگاه دیگر هم به این مجموعه اضافه کنند. بسیار ظرفیت‌های‌شان پایین است، کمتر از 20 نفر و چون دانشگاه‌های علوم پزشکی بزرگی این رشته را تدریس کرده و ارائه می‌دهند، از امکانات بسیار خوبی برخوردارند برای آموزش این افراد چون برای آموزش بچه‌های صنایع غذایی به امکاناتی نظیر آزمایشگاه‌های مجهز به‌خصوص در حوزه شیمی و میکروبیولوژی نیاز است. نصف طول و ترم و واحدهای تحصیلی که دانشجویان صنایع غذایی در علوم پزشکی‌ها می‌گذرانند در آزمایشگاه‌ها است. بعضاً می‌بینیم در طول یک ترم، تمام هفته را، صبح‌ها مثلاً در آزمایشگاه سپری می‌کنند، آزمایش روی مواد مختلف و این می‌طلبد که امکانات خوبی از این لحاظ داشته باشد که دانشگاه‌های علوم پزشکی از لحاظ آزمایشگاهی امکانات خوبی دارند.
همچنین در ترم‌های آخرشان نیاز به کارآموزی در کارخانجات صنایع غذایی دارند و باز دانشگاه‌های علوم پزشکی با وجود کم و کاستی‌های فراوانی که وجود دارد، بعضی کارخانه‌ها اینها را قبول نمی‌کنند و می‌گویند ممکن است فرمول دزدیده شود و ... چون متخصص هستند در این حوزه ولی با این وجود دانشگاه‌های علوم پزشکی تفاهم‌نامه‌های خوبی نسبتاً دارند، مخصوصاً خود دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی. با اینکه اصلاً سطح کارآموزی‌ها رضایت‌بخش نیست، آموزش‌های استانداردی در کارآموزی‌ها ارائه نمی‌شود ولی وقتی می‌خواهیم مقایسه کنیم کارآموزی‌های علوم پزشکی را با سایر دانشگاه‌ها، بسیار ایده‌آل است.
نظارت بر کارآموزی داریم؟ وظیفه استاد است یا دانشگاه؟
- بله. وظیفه استاد است و کارآموزی نمره دارد و باید پاس کنند تا بتوانند مدرک فارغ‌التحصیلی‌شان را بگیرند و در حدود 20 واحد در انواع صنایع مختلف، صنعت لبنیات، صنعت روغن، صنایع مادر غذایی باید کارآموزی بگذرانند در ساعات مشخص و کسی که بتواند دوره کارشناسی را هم در آزمایشگاه‌ها با امکانات خوب بگذراند، هم کارآموزی‌هایش را در کارخانه‌های استانداردی بگذراند، آن دانش لازم را دارد که مسئولیت فنی، کنترل کیفی، مدیریت خط تولید که جایگاه‌های کاری‌شان هست را به خوبی به عهده گرفته و انجام دهد.
استاد چه تضمینی می‌تواند به دانشگاه بدهد که من کنترل کرده‌ام و این دانشجو رفته و کارآموزی را انجام داده است؟
- دانشجویان که به کارآموزی می‌روند، اساتید چک می‌کنند یک، گزارش کار اینها را که باید گزارش کار مفصلی بنویسند، دو، نمره کارخانه که به دانشجو نمره داده و مهر و امضا کرده، سه، از خود دانشجو امتحان می‌گیرند در مورد اینکه در کارخانه چه دیدی و دستگاه‌ها چگونه کار می‌کنند و ... یک سطح ایده‌آلی از آزمون را دارند، با وجود اینکه همان‌طور که گفتم از لحاظ کمی یا کیفی، کارآموزی‌ها ایده‌آل نیستند، باید زمان بیشتری در کارخانه‌ها بگذرانند، باید آموزشی که به اینها داده می‌شود توسط فردی که از لحاظ فنی در سطح مطلوبی باشد به اینها آموزش داده شود، درست است که اینها رعایت نمی‌شود ولی عمدتاً مشکل از سمت دانشگاه نیست، مشکل از سمت کارخانه‌دارها است که قبول نمی‌کنند و باید مثلاً آیین‌نامه‌ای در جهت مسئولیت‌های اجتماعی اینها تدوین شود که مجبور شوند سطح کمّی و کیفی کارآموزی‌ها را رعایت کنند تا به آن سطح ایده‌آل برسیم که این البته پیشنهاد ما است. چون کارخانه‌ها به عنوان هلندینگ‌ها یک‌سری مسئولیت‌های اجتماعی دارند، کارهای خیر یا مسائل مختلفی که در سطح فرهنگی جامعه انجام می‌دهند، زیرمجموعه آن مسئولیت فنی‌شان است که این مسائل آموزشی را هم می‌توانیم در این وظایف مسئولیت‌های فنی‌شان بگنجانیم. تفاهم‌نامه‌هایی امضا کنیم با اینها که دانشگاه از لحاظ علمی و مشکلاتی که در صنعت شما وجود دارد به شما کمک می‌کند و شما از آن طرف کمک کنید به دانشجویان ما که آن چیزهایی که در تئوری یاد گرفته‌اند، در عمل هم ببینند.
در حال حاضر تجربه‌ای در این زمینه داریم؟
- سردمدار این قضیه دانشگاه علوم پزشکی است که با چند کارخانه این تفاهم‌نامه را امضا کرده اما هنوز با بسیاری از کارخانه‌ها این تفاهم‌نامه اجرا نشده.
اسم این طرح تفاهم‌نامه چیست؟ اسم خاصی دارد؟
- تفاهم‌نامه آموزش دانشجو است، ارتباط صنعت با دانشگاه. دانشگاه شهید بهشتی چندین طرح چه موفق چه غیرموفق ولی انجام داده. دانشگاه‌های علوم پزشکی دیگر وضع‌شان بدتر است و نیاز هست که یک بازنگری اساسی در این امر صورت بگیرد. حالا اگر بخواهیم اصلاً یک مقدار از دانشگاه‌های علوم پزشکی دور شویم، ما یک رشته مهندسی کشاورزی گرایش صنایع غذایی داریم، یک رشته مهندسی شیمی گرایش صنایع غذایی داریم که متأسفانه افزایش ظرفیت در این دو رشته بسیار بی‌رویه است چون تابع وزارت علوم هستند، تابع وزارت بهداشت نیستند و دانشگاه‌های مختلف اعم از غیرانتفاعی، پیام نور و دانشگاه آزاد اسلامی این را ارائه می‌دهند و متأسفانه در گسترش این رشته‌ها آن‌چنان‌که باید کارشناسی عمل نمی‌شود و بعضاً می‌بینیم حالا جدای از افزایش بی‌رویه، دانشگاهی غیرانتفاعی در فلان نقطه از کشور این را ارائه می‌دهد، درحالی‌که نه امکانات آزمایشگاهی دارد، نه کارخانه اینها را قبول می‌کند، همان‌طور که گفتم کارخانه‌دارها دانشجویان علوم پزشکی را هم به زور قبول می‌کنند و نه دانشجویانی که در این رشته برای تحصیل قبول می‌کند سطح کافی برای فراگیری این رشته را دارند. چون این رشته از نظر سلامتی مردم یک رشته بسیار با اهمیت است و همان‌طور که وزارت بهداشت در افزایش رشته‌های خودش بسیار با دقت و محتاطانه قدم برمی‌دارد، باید در این رشته هم محتاطانه قدم برداشت. با وجودی که زیرمجموعه وزارت علوم است ولی تأثیری که در سلامتی مردم دارد، نشان می‌دهد که در مورد این رشته هم باید دقیق‌تر عمل کنیم و جای سؤال است برایم که دانشجویی که در فلان دانشگاه غیرانتفاعی دارد این رشته را می‌خواند، از هیچ آزمایشگاه هم برخوردار نیست، از استاد مناسبی هم برخوردار نیست، بعضاً اساتید رشته‌های دیگر را می‌آورند و به اینها تدریس می‌کنند و کارآموزی را هم نمی‌گذراند و صرفاً یک کاغذبازی اداری و فتوشاپ و ... می‌آید یک مدرکی ارائه می‌دهد، فردا پس‌فردا هم برای کارخانه‌دار، این دانشجو و این فارغ‌التحصیل مطلوب‌تر است چون سطح انتظارات پایین‌تری دارد، با این اوضاع، وضعیت کارخانه‌های صنایع غذایی و سلامت غذایی مردم‌مان به کجا دارد می‌رود؟!
بسیار پیشنهادهای خوبی در این مورد داریم، خودِ شورای صنفی دانشجویان بالاخص شورای صنفی دانشجویان دانشکده تغذیه و صنایع غذایی شهید بهشتی به‌عنوان سردمدار این قضیه در کشور و همچنین خود مسئولان فنی، با توجه به دغدغه‌مندی که دارند، گروه‌های مختلفی تشکیل داده و در این زمینه مطالعه می‌کنند، پیشنهادهای علمی می‌دهند، پیشنهادها به‌صورت مدون موجود است و اعلام هم شده به مسئولان محترم سازمان غذا و دارو ونزارت بهداشت و ما آمادگی هرگونه همکاری بدون هیچ چشمداشتی برای حل این موضوع را داریم.
کارخانه‌دارها باید از خدای‌شان باشد که دانشگاهی مثل شهید بهشتی اعلام آمادگی می‌کند که به‌لحاظ علمی و تکنولوژی کمک کند ولی یک کارخانه‌ای این قضیه را قبول نمی‌کند. آیا دلیلش می‌تواند این باشد که چون اینها یک مواد کپی پیست را دارند تولید می‌کنند...
- منظورتان را فهمیدم.
چون اگر کارخانه‌دار بخواهد محصولی را تولید کند که چیز خاصی باشد...
- بازار ما محصول ارگانیک با کیفیت نمی‌خواهد. بازار و مردم ما یاد گرفته‌اند که محصول اقتصادی بخرند. محصول اقتصادی را هم بهتر از هر کسی خود کارخانه‌دار می‌داند چگونه تولید کند و به دانشگاه هم نیاز ندارد. محصول به‌رعم خودش اقتصادی را با هزار گونه سم و مرض را تولید می‌کند و اصلاً برایش بد است که دانشگاه در کار او دخالت کند. بیاید نقص‌های این را به او نشان دهد، تقلب‌های او را آشکار کند، پا در کفش او کند، چوب لای چرخ او بگذارد و این هم یک دلیلی است! به‌هرحال کارخانه‌داری که واقعاً به فکر سلامت مردم و تولید محصول با کیفیت باشد، قطعاً باید استقبال کند از ظرفیت علمی دانشگاه‌های معتبر ما، از شوق و ذوق دانشجوها برای حل یک مشکلی از صنعت کشورشان باید استقبال کند. همان طور که گفتم کارهای خوبی شده، کارخانه‌های بزرگی حتی آمده‌اند همکاری کردند، بسیاری از مشکلات صنایع ما با توجه به تحریم‌های چند سال اخیر هم که بعضی از محصولات وارد نمی‌شدند و نیازمند جایگزین برای آنها بودیم، به خاطر همین همکاری‌ها، تحت عنوان پایان‌نامه و مقاله علمی در همین دانشکده تغذیه دانشگاه شهید بهشتی تهیه شده و به سرانجام و به محصول هم رسیده است و مشکلات اقتصادی و جایگزینی آن محصولات را حل کرده و خیلی هم منفعت اقتصادی در حد میلیون دلاری و میلیارد دلاری به اقتصاد کشور رسانده است. در مورد محصولات مختلف، مثلاً فکر کن یک محصولی که مثلاً برای یک شکلاتی مورد نیاز است، یک روغنی، وارد نمی‌شود دیگر، کارخانه‌دار باید این را تعطیل کند! آمدند همکاری کردند با رئیس ستاد تحقیقات تغذیه کشور که همان دانشکده تغذیه شهید بهشتی است، نمونه‌اش را ساخته‌اند، هم از لحاظ اقتصادی صرفه داشته، هم با کیفیت‌تر ساخته شده، هم از تعطیلی آن کارخانه و بیکاری صدها نفری کارگرانش جلوگیری کرده‌اند. این هم از یک زاویه دیگر است که همکاری مثبت صنعت و دانشگاه را می‌رساند.
بسیار نمونه‌های این‌چنینی هم داریم ولی خیلی خیلی کم است. با توجه به حجم انبوه کارخانه‌هایی که در صنایع غذایی داریم، اصلاً باید جوری باشد که جلوی دانشگاه صف بکشند، وقت نباشد! نه اینکه الان برعکس شده، دانشگاه‌ها صف بکشند تا یک پروژه علمی به آنها بدهد؟ ندهند؟ حمایتی بکنند؟ نکنند؟
آماری که شما گفتید ما 20 تا 30 هزار کارخانه تولید مواد غذایی...
- کارخانه و کارگاه است.
این 30 هزارتا باید 30 هزار مسئول فنی داشته باشند.
- شرکت‌های وارداتی هم هستند. بعضاً مسئولان فنی چند جا مشغول هستند و طبق قانون سه چهار جا می‌توانند فعالیت کنند، البته طبق محدوده باشد و از این حرف‌ها. آمار مسئولان فنی من دقیق است، 22 هزار نفر. آمار کارخانه‌ها و کارگاه‌های من ناقص است. اگر برای‌تان اهمیت داشت می‌توانید از آن صرف‌نظر کنید چون دقیق نمی‌دانم.
منظورم این است از این حدود 30 هزار کارخانه و کارگاه، چند درصدش می‌آیند دنبال ارتباط با دانشگاه و علم و کمک از دانشگاه می‌خواهند؟
- شما خودتان به این سؤال جواب بدهید! همان‌طور که گفتم سه دانشگاه علوم پزشکی معتبر در این حوزه داریم و تعداد ده‌ها هزارتایی کارخانه و کارگاه صنایع غذایی داریم. الان یک سر به دانشگاه‌های علوم پزشکی ما بزنید، اگر واقعاً حتی یک درصد از آنها، یک درصد 30 هزارتا می‌شود 300تا، اگر حتی یک درصد آنها علاقه‌مندی کافی را داشتند، باید دانشجوی ما وقت اضافه در دانشگاه نداشت. دائم به مسائل اینها رسیدگی می‌کرد و از لحاظ شغلی و حقوقی و مالی و ... تأمین می‌شد. چون مسائلی هم که رسیدگی می‌شود، برای کارخانه صرف دارد، مثلاً ماده‌ای را که 10 میلیون دلار وارد می‌کند، برایش با هزینه یک میلیون دلار می‌سازند.
اینها را نمی‌شود طی یک نشست یا اجلاسی با کارخانه‌دارها، مثلاً وزارت صنعت ملزم کند.
- با نشست و نظایر آن این مسئله حل نمی‌شود. باید استانداردهای قوی برای محصولات غذایی تدوین شود، مسئولان فنی قوی و مستقل در کارخانه مستقر شود که از تولید محصول بی‌کیفیت جلوگیری کند، کارخانه‌دار مجبور می‌شود برای اینکه محصولش را به آن استاندارد لازم برساند، به هر کاری متوسل شود که بهترین کار هم کمک گرفتن از دانشگاه است.
یعنی دانشجویان ما در ایران، در شهید بهشتی یا جاهای دیگر توانایی این را دارد که چیزی را که از بیرون ساخته و وارد می‌کنند، بسازد؟
- بله، نمونه‌هایش همین الانش در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی موجود است. نمونه‌هایی که از صنایع مختلف روغن حل کردند. از صنایع استراتژیک مانند برنج و لبنیات مشکلات را حل کردند. همین آقایی که گفتم مدیر تحقیق توسعه نامینو است، برای کارخانجات روغن‌کشی اتکا که وابسته به ارتش است، آمده آن خاکی که باید از روغن، رنگ‌بری کند، بهره‌وری‌اش را افزایش داده، در هر خط تولید کارخانه که هر روز می‌زند، در حدود 300 تا 400 میلیون تومان برای هر خط تولیدش صرفه‌جویی شده است. تحت عنوان طرح سربازی برداشته‌اند و حالا منتظر این هستیم که 10 ماه از این کسر کنند یا نه؟! اگر این را می‌فرستادی سربازی در طول آن دو سال سربازی که نگهبانی دهد چقدر به تو سود می‌رساند که الان یک طرحی ایجاد کرده روزی برایت 300 تا 400 میلیون ارزش اقتصادی دارد، تازه این منتظر است که شما مرحمت کنید یک 10 ماه از زمان خدمتش کسر کنید! تحت عنوان طرح‌های امریه، طرح‌های مقاله و پایان‌نامه بسیاری از مشکلات صنعت همین الانش در دانشگاه شهید بهشتی حل شده و به اسم هم می‌شود گفت ولی بحث تبلیغات و ... می‌شود و زیاد نمی‌شود آن را باز کرد ولی پیشنهاد می‌کنم اگر مایل باشید یک جلسه و گزارشی از دانشگاهی از شهید بهشتی با ریاست داشته باشید و این طرح‌ها را اصلاً برای‌تان شرح دهند و این نشان می‌دهد که ظرفیت وجود دارد.
الان دانشجویان ما در مقطع ارشد با توجه به اینکه صنعت استقبال نمی‌کند، شرایط مهیا نیست از لحاظ قانونی برای ادامه کارشان، اکثراً دانشجویان نخبه ما بعد از کارشناسی و کارشناسی ارشد می‌روند به خارج از کشور و بهترین دانشگاه‌ها به اینها پذیرش می‌دهند. این یعنی چی؟ یعنی دانشجوی ما سطح لازم را دارد ولی متأسفانه الان مقصد دانشجویان صنایع غذایی شهید بهشتی کشورهای کانادا، فنلاند و حوزه اسکاندیناوی است چون در آنجا به آنها بها می‌دهند. چون در آنجا اهمیت کار علمی در حوزه غذایی را دیده‌اند.
رتبه چندم را در دنیا می‌توانیم داشته باشیم؟
- الان که قطعاً رتبه‌ای خیلی خیلی بد و افتضاح داریم. اما مثل همه حوزه‌هایی که اهمیت دادند، از نانو گرفته تا حوزه پزشکی، به صنعت غذا هم یک اهتمام و اهمیت و کار جهادی نشان دهند، جوان ایرانی نشان داده که در هر حوزه‌ای قدم بگذارد و حمایت شود، می‌تواند موفق شود. همان‌جور که تک و توک و استثنا با توجه زمینه بسیار خرابی که وجود دارد، بعضی‌ها توانسته‌اند به این جایگاه‌ها برسند. بعضی‌ها توانسته‌اند به ژورنال‌های معتبر جهانی، مقالات علمی اورجینال بدهند، مشکلی از مشکلات صنعت غذا را حل کنند. در بهترین دانشگاه‌های کشور الان اکثراً گفتم دانشجویان کارشناسی و ارشد صنایع غذایی شهید بهشتی بعد از اتمام تحصیل به فکر مهاجرت و تحصیل در آن دانشگاه‌ها هستند و به راحتی هم بورسیه می‌کنند چون همان‌طور که گفتم جهان فهمیده که جنگ آینده، جنگ سلاح 1835 نیست، جنگ آب و غذا است و همه به فکر این هستند که کیفیت غذا، سلامت غذا، کمیت غذا را افزایش دهند، با توجه به گسترش بی‌رویه جمعیتی که داریم، قطعاً جنگ‌های آینده، یک، جنگ‌های بر روی منابع آب و دو، غذا است. آمارهای جهانی هم این را نشان می‌دهد. آمارهای گرسنگی، آمارهای تولیدات ناخالص مواد غذایی نشان می‌دهد به شدت در این حوزه نیاز به کار داریم و کار هم قطعاً باید یک کار علمی و دانشگاهی باشد که بتوانیم جواب بگیریم.
انتهای پیام/
