انتقال آب دریا به سمنان سودآور یا آسیب‌زا/ماجرای مسیر 160کیلومتری

به گزارش خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، گذران زندگی از دیرباز به‌گونه‌ای مستقیم و غیرمستقیم به آب وابسته بوده و انسان به همین منظور به هر شیوه‌ای برای استفاده از آب و تسهیل در آن، دست زده است. وجود بقایای انواع سازه‌های آبی در اقصی نقاط دنیا، گواهی بر این ادعاست. اما این استفاده از آب همیشه، بی‌ضرر و بی‌خطر نیست. نخستین آسیب‌دیدهٔ این فرآیند، محیط‌زیست و حتی خود آب می‌تواند باشد. گیاهان، حیوانات و انسان‌ها نیز از آسیب‌های آن مصون نیستند. متأسفانه در بهره‌برداری و استفاده از آب آنچه کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، آسیب‌های زیست‌محیطی و اثرات مخرب ناشی از کمبود آب است.

سدسازی و حفر بی‌رویهٔ چاه‌های عمیق نمونهٔ برداشت غیر صحیح و بیش‌ازحد از منابع آبی است. اما در چند سال گذشته، گونه‌ای دیگری از بهره‌برداری از منابع آبی مورد توجه قرار گرفته است؛ انتقال آب از یک استان یا منطقه به استان و منطقه‌ای دیگر! یکی از نمونه‌های جنجال‌برانگیز این انتقال، جابه‌جایی آب دریای مازندران به استان سمنان است. این بحث حدود یک دهه در محافل مختلف کشور، جاری بوده است.

لوله‌کشی به طول 160 کیلومتر

آب دریای مازندران قرار است به‌صورت شیرین‌شده به سمنان منتقل شود. اقتصاددانان بر این باورند که هزینه شیرین کردن آب و لوله‌کشی در مسیری به طول 160 کیلومتر بسیار بالا خواهد بود. اما دربارهٔ زیان‌آفرین بودن این پروژه بحث بسیار است. عده‌ای آن را بدون خطر برای محیط‌زیست و دریای مازندران می‌دانند و عده‌ای دیگر از مشکلات زیست‌محیطی در صورت اجرای این پروژه حرف می‌زنند.

چه این پروژه آسیب‌زا باشد و چه نباشد، تا امروز متوقف مانده است. موافقان پروژه فواید آن برای صنعت و کشاورزی استان سمنان می‌گویند. همچنین از سوی این افراد عنوان شده است که استان سمنان در آینده به دلیل سرازیر شدن جمعیت اضافی استان تهران، با کمبود آب شرب روبه‌رو خواهد شد و ناچار به انتقال آب از دریای مازندران است.

انتقال آب از دریای مازندران به استان سمنان، باعث نگرانی کسانی شده که این اقدام را منجر به شور شدن بیشتر آب این دریا می‌دانند. پرویز کردوانی جغرافی‌دان، دو سال پیش طی سخنانی در جمع خبرنگاران در سمنان دراین‌باره گفت: انتقال آب خزر به استان سمنان تأثیری در شوری آب دریا ندارد. این نمک یکی از مرغوب‌ترین نمک‌های دنیا است و می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد چرا که خواص بسیار زیادی دارد.

اولویت با آب شرب است

به همین منظور با اسماعیل کهرم کارشناس محیط‌زیست گفت‌وگویی انجام دادیم. وی به خبرگزاری آنا گفت: من تا وقتی ندانم که چه قصد و غرضی برای این انتقال وجود دارد، نمی‌توانم مخالفت یا موافقت کنم. درست مثل این است که شما بگویید قرار است یک جادهٔ سه‌طبقه به شمال کشیده شود. اول باید قصد و غرض را دانست. آیا هدف از انتقال آب به سمنان، کشاورزی است؟ صنعت است؟ یا شرب؟

وی ادامه داد: آب شرب از اولویت برخوردار است. وقتی کسی می‌گوید آب را به‌قصد شرب انتقال دهیم، هیچ مخالفتی با او نباید کرد. این مسئله حیاتی است. کما این‌که در حال حاضر آب استان البرز را به تهران می‌آورند و نه البرزی‌ها شکایت دارند و نه تهرانی‌ها می‌گویند کم است. آب زاینده‌رود را به کاشان می‌برند. در همه جای دنیا این اتفاق می‌افتد.

خاک سمنان برای کشاورزی مناسب نیست

کهرم افزود: اما در مورد کشاورزی. من پیش از این‌که محیط‌زیست بخوانم، مهندس کشاورزی بودم. برای کشاورزی تنها آب لازم نیست. خاک هم لازم است که زمین سمنان، شنی و ماسه‌ای است. آب تا عمق 25 متری پایین می‌رود. حتی کشورهای عربی که خاکی مشابه سمنان دارند، خاک را از ایران قاچاق می‌کنند. اگر هم منظور صنعت است، می‌توانند آب را با تانکر ببرند. الان 30 هزار روستا را با تانکر آب‌رسانی می‌کنند.

این کارشناس محیط‌زیست در ادامه گفت: مسئله اینجاست که این آب باید به‌صورت شیرین به سمنان انتقال داده شود. کارخانه‌های آب‌شیرین‌کن آب دریای شور را می‌گیرند و به آب شیرین تبدیل می‌کنند. نمک اضافی را دوباره به دریا برمی‌گردانند. همان‌گونه که بدن ما به قند و نمک اضافی حساس است، تمام موجودات دریا به شوری بیش‌ازحد آب حساس‌اند و از بین می‌روند.

مراحل اداری انجام شده است

اما فارغ از اینکه این پروژه آسیب‌زا باشد یا خیر، چند سالی است که متوقف مانده است. احمدی همتی نمایندهٔ مردم سمنان در مجلس شورای اسلامی دراین‌باره به خبرگزاری آنا گفت: کارهای اداری این پروژه به‌طور کامل انجام شده است. هم موافقت سازمان محیط‌زیست و هم مادهٔ 215 اعلام شده است. شرکت‌هایی هم برای اجرا اعلام همکاری کرده‌اند که قرارداد با یکی از این شرکت‌ها بسته خواهد شد. این پروژه نیازمند بودجهٔ مستقیم نیست، بلکه به سرمایه‌گذاری نیاز دارد.

نمایندهٔ مردم سمنان در مجلس افزود: سال‌ها کارشناسان بررسی کردند و دریافتند که این انتقال آثار سوءزیست‌محیطی نخواهد داشت. برداشت ما یک چهارصد هزارم آب دریای مازندران خواهد بود. ورودی ولگا به این دریا، حدود 240 میلیارد مترمکعب است. یعنی این برداشت کمتر از یک‌هزارم ورودی ولگا است. دریای مازندران از راه کانال ولگادن به آب‌های آزاد متصل می‌شود و بدین ترتیب از دریای سیاه هم تأمین می‌شود.

برای خودمان حقابه قائل شویم

وی ادامه داد: ما به دنبال این هستیم با ورود به این حوزه، به کشورهای دیگری که از آب دریای مازندران برداشت می‌کنند نیز، نحوهٔ بهره‌برداری بدون آسیب را آموزش دهیم. همچنین بتوانیم برای خود حقابه‌ای در مقایسه با کشورهای دیگر برداشت‌کننده قائل شویم. ما مسائل زیست‌محیطی را رعایت می‌کنیم. این برداشت باعث می‌شود تا حق خود را دست بیگانگان ندهیم.

وی با اشاره به اینکه بعضی نگران تخریب جنگل‌ها هستند، بیان کرد: مسیری که قرار است احداث شود، همان مسیر خط لولهٔ نفت است که قبلاً وجود داشت. به همین دلیل تقریباً نیاز چندانی به جنگل‌تراشی نیست. بعضی هم نگران بازگشت پساب‌ها به دریا هستند که باید پاسخ داد با تکنولوژی‌های جدید این نمک قابل فروش و صادرات است.

کاهش حجم آب‌های زیرزمینی، کم شدن بارش‌های سالیانه، بسیاری از کشورها را به استفاده از آب دریا واداشته است. سال‌هاست که برخی کارشناسان، تنها راه پیش روی کم‌آبی در ایران را شیرین کردن آب دریاهای شمال و جنوب می‌دانند. این عقیده که در ظاهر بسیار کارگشاست، نباید به‌گونه‌ای اجرا شود که در ازای سودی که می‌رساند، زیان بیشتری را به طبیعت وارد آورد. در این صورت استفاده از آب دریا می‌تواند، امیدی در دل‌های ایرانیانی باشد که سال‌هاست نگران خشک‌سالی و کمبود آب هستند.

انتهای پیام/4076/