ناهماهنگی ملی برای مقابله با پدیده کشند سرخ/ همه جوانب استفاده از آب‌شیرین‌کن‌ها باید سنجیده شود

پروین فرشچی، معاون دریایی سازمان محیط زیست در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری آنا در مورد تصفیه فاضلاب سواحل دریایی جنوبی کشور اظهار کرد: متاسفانه وضعیت فاضلاب‌های سواحل جنوبی تفاوت چندانی با سواحل شمالی کشور ندارد زیرا در سواحل جنوبی نیز فاضلاب بسیاری از شهرها بدون تصفیه وارد رودخانه‌ها و دریاها می‌شود.

وی با اشاره به اینکه اجرا و نظارت بر برنامه‌های مربوط به مدیریت فاضلاب و تصفیه بر عهده وزارت نیرو است، افزود: هر جایی که پساب‌های صنعتی،‌ خانگی وکشاورزی وارد رودخانه‌ها یا دریاها شود وظیفه سازمان محیط زیست پیشگیری از آن، کنترل و تذکر دادن است و ابزارهای قانونی داریم که می‌تواند در این زمینه بازدارنده یا تشویق کننده باشد.

فرشچی ادامه داد:‌ سازمان محیط زیست در شهرهای بزرگ نظارت وکنترل جدی بر روند فعالیت صنایع دارد تا پساب‌های صنعتی آنان وارد دریا نشود اما متاسفانه پساب‌های خانگی و کشاورزی بسیاری از استان‌های جنوبی وارد دریا می‌شود که باتوجه به برنامه ذیل برنامه ششم توسعه باید اقداماتی در این زمینه صورت گیرد.البته این موضوع نیز به بودجه و اعتبارات تخصیص یافته به وزارت نیرو بر می‌گردد که تا چه اندازه بتوانند عمل کنند و وزارت نیرو باید در این راستا پاسخگو باشد.

معاون دریایی سازمان محیط زیست در مورد وضعیت کشند قرمز نیز گفت: ورود فاضلاب‌ها به دریا و رودخانه یکی از عوامل ایجاد کشند قرمز است اما باید توجه داشته باشیم که ابزار پیگیری بر تخصیص اعتبارات مالی به دستگاه‌ها از جمله وزارت نیرو و سازمان محیط زیست در دست ما نیست.

وی با اشاره به اینکه کشند قرمز در منطقه بندرعباس در حال بروز است، افزود: براساس تحلیل تصاویر ‌ماهواره‌ای ارسالی(ماهواره مجهز و مستقر در کویت) به نظر می‌رسد کشند سرخ یا شکوفایی جلبکی پس از حرکت از عمان مسیر خود را به سمت ایران طی کرده و البته اکثر اوقات نیز منشاء محلی و بخش بندرعباس است. همچنین کمیته ملی کشند قرمز در کشور تشکیل شده اما متاسفانه به دلیل تقسیم وظایف بین دستگاه‌های مختلف امکان رسیدگی و پیگیری این موضوع وجود ندارد زیرا اگر این کمیته ملی بخواهد به صورت عملیاتی کاری انجام دهد باید ابتدا به موضوع تصفیه فاضلاب‌ها بپردازد اما این موضوع جزو اختیارات وزارت نیرو است.

معاون سازمان محیط زیست از آغاز اجرای طرح جامع مدیریت و حفاظت از محیط زیست سواحل جنوب کشور به صورت پایلوت در استان هرمزگان با همکاری جایکای ژاپن خبر داد و گفت: مذاکرات این طرح از حدود دو سال و نیم پیش با آژانس همکاری‌های بین المللی ژاپن (جایکا) آغاز شد و در نظر داریم این طرح را برای تمام استان‌های ساحلی کشور اجرا کنیم..

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه اجرای این طرح مورد تایید دو طرف ایران و ژاپن است، افزود: محیط زیست ایران از صفر تا صد این پروژه را نظارت می‌کند و به طور کلی این پروژه از چند ماه قبل آغاز شده و تا سه سال طول می‌کشد.

فرشچی با اشاره به اینکه همکاری ایران و ژاپن در پروژه‌هایی مانند تالاب انزلی، جزیره قشم و روی جنگل های حرا و توانمندسازی مردم بومی برای حفظ این جنگل ها نشان داد که می‌توانیم اجرای پروژه طرح جامع مدیریت و حفاظت از محیط زیست سواحل جنوبی کشور را به جایکا واگذار کنیم.

توسعه دریا محور در برنامه ششم توسعه

این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط زیست در مورد سایر برنامه‌های معاونت دریایی در استان‌های ساحلی کشور گفت: براساس برنامه ششم توسعه اگر مبنای توسعه ما دریا محور است باید 65 درصد از برنامه‌های توسعه محور خود را در استان‌های ساحلی متمرکز کنیم اما باید پیش از آن میزان آمادگی ما در این مورد نیز مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد و نباید به طور شتاب‌زده و غیر علمی اقداماتی انجام دهیم.

فرشچی در مورد بزرگترین نگرانی سازمان حفاظت محیط زیست رد توسعه مکران اظهار کرد: توسعه مکران براساس ضرورت باید صورت گیرد اما دغدغه ما این است که اگر طرح توسعه بدون توجه به مطالعات زیست محیطی و ارزیابی‌های استراتژیک زیست محیطی باشد اثرگذار نخواهد بود.

وی با اشاره به اینکه سازمان حفاظت محیط زیست غیر از نظارت و کنترل نمی‌تواند اقدامات دیگری در مورد لوله‌های گازی و نفتی واقع در خلیج فارس انجام دهد، افزود: این اقدامانت باید از سوی وزارت نفت و مجموعه‌های مرتبط با حمل و نقل صورت گیرد و سازمان محیط زیست به عنوان ناظر تنها می‌تواند با از استفاده از ابزارهای قانونی بر عملکرد اجرایی آنان نظارت کند. متاسفانه در بروز هر اتفاق محیط زیستی از جمله آلودگی هوا، از بین رفتن جنگل‌ها، لوله‌های نفت و گاز فرسوده همه سازمان محیط زیست را مقصر می‌دانند در حالی که باید در مورد مسئولیت‌های هر دستگاه تفکیک صورت گیرد.

این مقام مسئول در معاونت دریایی سازمان محیط زیست در مورد انتقال در خلیج‌فارس و دریای عمان و دریای خزر به فلات مرکزی ایران و همچنین استفاده از آب‌شیرین‌کن‌ها گفت: 90‌درصد آب‌شیرین‌کن‌های جهان در خلیج‌‌فارس و دریای عمان است. یعنی خود منطقه واقعا یک منطقه خشک و نیازمند به آب شیرین است. نیاز آبی کشور هم ایجاب می‌کند که ما غیر از مدیریت منابع آبی باید اشتباهات مدیریت پیشین در بخش سدسازی و بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی و چاه‌های غیرمجاز و... را اصلاح کنیم. همچنین با توجه به تغییرات اقلیم و کاهش بارندگی و خشکسالی سالانه باید برنامه ریزی مناسبی برای استفاده از آب‌شیرین‌کن‌ها در نظر بگیریم.

باید مطالعات درست و دقیقی صورت گیرد تا نظارت جدی روی اکوسیستمی که از آن آب برداشت و به اکوسیستمی دریافت کننده آب داشته باشیم. به طوری که تفکیک مصرف آب شرب و آب کشاورزی و صنعتی اعمال شود و همچنین نوع تکنولوژی مورد استفاده در این زمینه نیز باید مورد مطالعه و ارزیابی قرار گیرد زیرا در دنیا تکنولوژی‌های بسیاری پیشرفته‌ای وجود دارد که مانع آسیب جدی به محیط زیست می‌شود. همچنین محل آب شیرین کن‌ها که در مبدا باشد یا مقصد نیز باید مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد بنابراین نمی‌توان برای آب ‌شیرین‌‌کن‌ها و انتقال آب بین حوضه‌ای یک نسخه پیچید.

وی یادآور در مورد مطالعات صورت گرفته در این زمینه یادآور شد: در سال‌های 94 و 95 مطالعات و بررسی‌هایی در این زمینه صورت گرفته بود اما استدلال‌ها و مطالعات برای اجرای این برنامه کافی نبود، البته در مورد انتقال آب از دریای خزر یا خلیج فارس نیز باید مطالعات متفاوت باشد زیرا دریای خزر به دلیل بسته بودن محدوده دریا دارای حساسیت خاصی است که باید تکنولوژی مورد استفاده در این دریا بسیار مهم است.

فرشچی معتقد است: باید محل آب شیرین کن مشخص شود، روی میزان هزینه شیرین کردن یک لیتر آب برآورد اقتصادی صورت گیرد و حتی در مورد عمق آب نیز مطالعاتی انجام شود که آیا این کار از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است یا خیر و پس از ارزیابی همه این مسایل نسبت به این برنامه تصمیم گیری شود زیرا در مطالعات قبلی که مساله انتقال بین حوضه‌ای آب خزر به سمنان مطرح بود هیچ‌کدام از این پاسخ‌ها را نداشت.

انتقال آب از دریای عمان ضروری است

این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: هم اکنون در حال مطالعه در مورد این برنامه هستند و منظور دکتر کلانتری از اینکه انتقال بین حوضه‌ای از دریای خزر به سمنان ممکن است آغاز این کار به صورت فوری نبود بلکه برای اجرای این برنامه برخی شرط و شروط قائل هستند که باید ابتدا نتایج مطالعات و ارزیابی‌های کارشناسی را بررسی کنند و پس از آن نتیجه نهایی اعلام می‌شود.

وی ادامه داد: انتقال آب بین حوضه‌ای از جنوب به نظر من غیرقابل اجتناب است زیرا باتوجه به اتصال دریای عمان به اقیانوس هند می‌توان به این موضوع فکر کرد و در حال بررسی انتقال آب از دریای عمان به سه استان سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی تا مشهد هستیم زیرا مشهد یکی از کانون‌های خشکی است که تا 4 سال دیگر آب نخواهد داشت، اما شرایط دریای خزر با دریای عمان بسیار متفاوت است.