آیا بحران قطر با نشست کمپ‌دیوید حل می‌شود؟

گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا -مجتبی اسماعیلی؛ اگر بخواهیم با دیدی عمیق‌تر به موضوع بحران در منطقه میان قطر و کشورهای حوزه خلیج فارس نگاه کنیم باید گفت خطوط کلی سیاست‌های آمریکا و خط‌مشی واشنگتن نسبت به بحران خلیج فارس به تمایل دولت آمریکا برای هماهنگ‌شدن تحرکات عربستان، امارات و دیگر کشورهای عرب این منطقه با تشکیلات تروریستی افراط‌گرا و مقابله با نفوذ ایران باز می‌گردد و واشنگتن نمی‌خواهد در راستای تحقق این دو هدف، خللی همچون اختلاف میان کشورهای عربی منطقه به‌وجود آید.

از سوی دیگر موضوع حل بحران خلیج فارس بهانه مناسبی را برای همکاری و تبادل اطلاعات امنیتی میان آمریکا و کشورهای حوزه خلیج به وجود آورده و باعث شده است تا سطح تدابیر محدود کننده آن‌ها برای تامین مالی تروریست‌ها و مبارزه با افراط‌‌گرایی و خشونت و موضوعات دیگری که برای آمریکا محل اهتمام است، کاهش یابد. علاوه بر این، واشنگتن خود وظیفه مقابله با گروه‌های تروریستی و مبارزه با افراط‌گرایی را برعهده گرفته و آن را در راس اولویت‌هایش قرار داده است، اولویت‌هایی که سر خط همه آن‌ها کاهش خطر و برهم خوردن موقعیت کنونی کشورهای عربی همراستا با افزایش بحران قطر است که می‌تواند تلاش‌های آمریکا را در جهت جنگ با تروریسم خنثی کند.

عربستان، امارات، قطر، مصر و بحرین به‌عنوان پنج کشوری که به‌طور مستقیم درگیر بحران خلیج فارس هستند و از سویی دیگر متحد آمریکا نیز در مبارزه با تروریسم به‌شمار می‌روند در حال کشاندن پای دیگر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به بحران هستند که از منظر آمریکا خطری در راستای تحقق اهداف و اولویت‌هایش به‌شمار می‌رود. از زمان آغاز بحران در ژوئن 2017 (خرداد) مسئولان دوحه اصرار دارند که بگویند خواهان وحدت بی قید و شرط میان خود و کشورهای تحریم کننده هستند و این موضوع را تنها راه حل خروج از بحرانی می‌دانند که دیگر وارد دهمین ماه خود شده است.

از زمان آغاز بحران قطر، دونالد ترامپ موضع حمایتگرانه خود را از کشورهای تحریم کننده قطر اعلام کرد، موضعی که البته مغایر با دیگر ارکان دولت آمریکا همچون پنتاگون و وزارت امور خارجه بود. از سوی دیگر تلاش‌های دیپلماتیک مقام‌های قطری و اصرار بر موضع قاطع خود درباره محکوم کردن شروط سیزده گانه عربستان و متحدانش باعث شد کشورهای تحریم کننده از موضع خود کوتاه بیایند و راه گفت‌وگو را در پیش بگیرند. مجموعه این عوامل بعدها باعث شد ترامپ لحن خود را نسبت به بحران قطر تغییر دهد.

دولت قطر تمرکر خود را بر روابطی عمیق و سازنده با مراکز تصمیم‌ساز آمریکا به جز کاخ سفید گذاشته است و این روش غیر مستقیم باعث شد تا لحن و سیاست ترامپ نسبت به بحران تغییر کند. این تغییر در زمانی رخ داده بود که عربستان و متحدانش تازه توانسته بودند آمریکا را قانع کنند که قطر را کشوری حامی تروریسم بداند. همچنین اختلافات میان مقام‌های آمریکایی در دولت با وزارت امور خارجه و دفاع از آنجا کلید خورد که ترامپ خواهان کوبیدن بر طبل جنگ بود و آن دو معتقد بودند ادامه بحران و حل و فصل نشدن آن می‌تواند به زیان همه کشورهای حوزه خلیج فارس و نیز منافع ملی آمریکا در منطقه و جهان باشد.

تغییر لحن رئیس‌جمهوری آمریکا ناشی از اصرار قطری‌ها بر رد کردن شروط سیزده‌گانه سعودی‌ها و تاکیدشان بر لزوم محترم شمردن حق حاکمیت و رد کردن پیشنهاد هرگونه توصیه و همکاری از سوی وزارت امور خارجه آمریکا برای حل بحران بوده است. در همین راستا انتظار می‌رود در ماه‌های مارس و آوریل (اسفند 96 و فروردین 97) ترامپ دیدارهایی جداگانه با رهبران خلیج فارس داشته باشد. در این راستا رسانه‌های خبری اعلام کردند محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان و محمد بن‌ زاید آل‌نهیان، ولیعهد ابوظبی به دیدار ترامپ می‌روند و سپس منتظر دیدار و رایزنی ترامپ با تمیم بن حمد آل‌ثانی، امیر قطر می‌شوند.

کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به‌تازگی میزبان دو نماینده از دولت آمریکا به منطقه بودند که پیام دعوت رئیس‌جمهوری آمریکا را به شش کشور عضو شورا برای حضور در نشست کمپ‌دیوید ارسال کردند. آمریکا با ارسال این نامه‌ها در عمل اعلام کرد خواهان بررسی راه حل سیاسی بحران قطر است. باوجود این، عربستان راه حل کوتاه مدت را برای حل بحران نامناسب می‌داند و عادل جبیر، وزیر امور خارجه این کشور مدعی است که این بحران کوچکتر از آن است که بخواهد ریاض آن را تهدیدی برای منطقه بداند. ریاض اصرار دارد بحران قطر در راهروهای شورای همکاری خلیج فارس و در درون کشورهای عربی حل و فصل شود و عادل جبیر چندی پیش در مصاحبه با شبکه سی‌ان‌بی‌سی آمریکا گفته بود که «زمان همه چیز را حل خواهد کرد.»

در پایان باید گفت به نظر می‌آید کشورهای تحریم کننده قطر که می‌خواهند در نشست کمپ‌دیوید شرکت کنند در حال انجام یک مانور رسانه‌ای هستند تا اینگونه القاء کنند که راه حل بحران خلیج فارس در واشنگتن نیست و باید آن را در ریاض و دیگر پایتخت‌های عربی جست‌وجو کرد. باوجود این، دوحه موضوع میانجی‌گری برای حل بحران را بر گردن واشنگتن انداخته است و می‌خواهد ترامپ آن را در کمپ‌دیوید حل کند. گرچه تاکنون حضور ترامپ در کمپ‌دیوید به‌طور رسمی اعلام نشده است.

وزیر امور خارجه قطر به‌تازگی در اظهارنظری گفته بود آمریکا تلاش‌های لازم را برای حل بحران انجام نداده است و انتظار می‌رود نشست کمپ‌دیوید که در آن رهبران عربی حضور دارند، پایانی بر بحران باشد.