ایران روح یک جهان بی روح (۱)؛
زنان پیش‌ران ایرانی، نماد درخشش و پیشرفت ملی
انقلاب اسلامی نه تنها برای جامعه ایران بیانگر تحولی گفتمانی و معنایی بود، بلکه در چارچوب گفتمان‌های جهانی نیز توانست ایجاد یک پیوند نشانه و معنای جدیدی را بازنمایی کند؛ بدینگونه است که یکی از فلاسفه نام‌دار دوران از ایران به عنوان «روح یک جهان بی‌روح» نام می‌برد.
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری آنا، فضای رسانه‌ای غالب طی دهه‌های اخیر عموماً غرب و آمریکا را با رویکردی هالیوودی مرکز خوشبختی جهان معرفی کرده است و طیف وسیعی از جوانان و زنان ایرانی را در موقعیتی قرار داده تا مدام نگاهی تحقیرآمیز به وضعیت خود داشته باشند.
این در حالی است که عموم پژوهش‌ها و مطالعات چیز دیگری می‌گویند؛ زنان و جوانان ایرانی در بسیاری از عرصه‌ها نه تنها از زنان و نسل جوان هیچ کشوری عقب‌تر نیستند حتی می‌توان آن‌ها را پیش‌ران و پیشرو در بسیاری از امور معرفی کرد.
با اینکه تمامی این سال‌ها سایه سنگین منفی‌بافی رسانه‌ای غرب بر افکار جامعه ایرانی گسترش داشته است و هر روز هم به شکل و شگرد تازه‌ای مسیرش را باز کرده؛اما با کمی جستجو و بررسی آشکار می‌شود که در بین کشورهای منطقه کمتر کشوری را می‌توان با جامعه پویا ایران امروز مقایسه کرد.
صنعت رسانه‌ای غرب هر روز تلاش می‌کند ایران را کشوری عقب‌مانده معرفی کند تا اعتمادبه نفس و خودباوری را از مردم بگیرد، با این همه کاملا روشن است که نسل جوان و زنان ایرانی در عرصه‌های مختلف جزو سرآمدان دنیا هستند، درخشش‌های بین‌المللی گواه بر این مدعا است.
در گزارش حاضر تلاش خواهیم کرد با مقایسه وضعیت فرهنگی زنان ایرانی در سال‌های قبل و بعد از انقلاب نشان دهیم که چگونه زن ایرانی توانسته است دوران تازه‌ای را رقم زده‌اند.
آمار موجود از حضور زنان در عرصه‌های مختلف تا سال 2020
طبق گزارش بانک جهانی، میزان بی‌سوادی زنان ایران از ۵۰ تا ۶۰ درصد در سال‌های قبل از انقلاب، به کمتر از ۱۰ درصد در سال ۱۳۸۹ کاهش یافت. همچنین طبق گزارش انجمن جهانی اقتصاد، جمهوری اسلامی ایران در عدالت آموزشی بین دختر و پسر، مقام اول جهان را کسب کرده است.
سواد و دانش در اوج خودش به فرهنگ و هنر می‌رسد، به زبانی ساده در سال‌های قبل از انقلاب دغدغه جامعه سواد و بی سوادی زنان بوده است اما طی بیش از 4 دهه گذشته مبتنی بر عدالت آموزشی نه تنها این مشکل حل شده بل جامعه ایرانی شاهد بی‌شمار زنان پیش‌رانی است که در عرصه‌های مختلف فرهنگی اجتماعی می‌درخشند. زنان جامعه شناس، زنان دانشمند و نویسنده و شاعر همه محصول این گفتمان تازه هستند.
بی‌شک از دلایل شکل‌گیری این وضعیت نوظهور، زمینه‌های فرهنگی اجتماعی تازه‌ای است که انقلاب اسلامی رقم زده است. در واقع انقلاب زمین اندیشه‌ها را شخم زد و وضعیت دیگرگونه‌ای را ساخت.
رشد ۵۶ درصدی تعداد دانشجویان دختر
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ۵۷ تا پایان سال ۱۴۰۰ در حوزه آموزشی سهم زنان در عضویت هیئت علمی دانشگاه‌ها ۳۳/۳ درصد و در دانشگاه‌های علوم پزشکی ۳۴ درصد افزایش داشته است. همچنین تعداد دانشجویان دختر در دانشگاه‌های کشور ۵۶ درصد رشد داشته است.
بر پایه اطلاعات پایگاه آماری موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی، جمعیت دانشجویی ایران در سال تحصیلی ۴۹-۵۰ برابر ۶۷ هزار و ۲۶۸ دانشجو بوده است که این رقم بعد از گذشت بیش از ٥ دهه، در سال ١٣٩٩-١٤٠٠ به سه میلیون ۱۶۳ هزار و ۵۰۵ نفر افزایش یافته است. به عبارت دیگر طی ٥٠ سال نزدیک این آمار به ٥٠ برابر شده است و حتی در سال -٩٤، ١٣٩٣ به حدود ٧٠ برابر نیز رسید.
در سال ۵۷، سهم پذیرش زنان در دانشگاه‌های کشور تنها ۲۳درصد بود، اما حضور جدی زنان در دانشگاه‌ها از اواخر دهه ۷۰ شروع شد و در مدت کوتاهی توانستند جایگاه قابل‌قبولی را به دست آورند، به‌طوری‌که در سال ۸۵، از کل جمعیت دانشجویی کشور ۶۳درصد را دانشجویان دختر تشکیل می‌دادند.
طی ٥٠ سال اخیر، جمعیت زنان دانشجو از ۱۹۰ هزار و ۲۷ دانشجو در سال تحصیلی ۴۹-۵۰ به یک میلیون و ۵۱۰ هزار و ۴۲۶ نفر در سال ١٣٩٩-١٤٠٠ افزایش یافته است. به عبارتی در طی ٥٠ سال اخیر، جمعیت دانشجویان زن بیش از ٥٦ برابر شده است.
بی شک این رشد چشمگیر زنان در دانشگاه‌ها باعث شکل‌گیری فضای فرهنگی تازه‌ای شد و از دل آن زنان نویسنده و ناشر بی‌شماری پدید آمدند.
بیش از ۹۵۰۰ مولف زن و ۸۴۰ ناشر زن
عبدالحسین آذرنگ در مقاله‌ای با عنوان «دوره‌های عادی و بحرانی نشر کتاب در ایران در نیم قرن اخیر» وضعیت نشر کتاب در ایران را به‌خوبی تصویر کرده است، وضعیتی که در پس سانسور و خفقان شدید دوره پهلوی اول و پهلوی دوم ایجاد شده بود.
وی نوشته است: «سال ۱۳۳۸ در کشوری که حدود ۲۰ میلیون جمعیت داشت، فقط ۴۸۵ عنوان کتاب منتشر می‌کردند؛ یعنی به‌ازای هر یک میلیون نفر ۲۴ عنوان کتاب. سال ۱۳۴۰ تعداد کتاب‌ها ۵۸۷ عنوان شد و سال ۱۳۴۹ چهارهزار و ۳۵۹ کتاب؛ یعنی به‌ازای هر یک میلیون نفر ۸۸ عنوان. در سال ۱۳۵۰ تعداد ۳۴۷۴ عنوان کتاب منتشر شد و سال ۵۵ تعداد ۱۶۸۹ کتاب که حتی نسبت به ۱۱ سال قبلش هم کمتر بوده است».
پس از انقلاب اسلامی تا سال ۱۴۰۰ بیش از ۹۵۰۰ مولف زن و ۸۴۰ ناشر زن در کشور فعالیت داشته‌اند
در همین مقاله آذرنگ آمده است: آمار تعداد نویسندگان زن و مرد در سال‌های پیروزی انقلاب اسلامی نیز آمار قابل توجهی است، در سال ۵۷ تعداد نویسندگان مرد ۳۸۸ نفر بوده است که این رقم در سال ۹۶ به ۶۰هزار و ۳۳ نفر می‌رسد. اما در سال نخست پیروزی انقلاب اسلامی تنها ۱۱ نویسنده زن در ایران کتاب منتشر کرده‌اند. در سال بعد از آن یعنی در سال ۵۸ این آمار افزایش قابل توجهی در حدود هشت برابر پیدا می‌کند و ۸۰ نویسنده زن در ایران کتاب منتشر می‌کنند پس از آن شمار نویسندگان زن با شیبی ملایم افزایش پیدا کرده و به ۲۸هزار و ۲۳۹ نویسنده در سال ۹۶ می‌رسد. از سال 96 به این سو هم جریان غالب میدان کتاب و نشر(ترجمه و تالیف) زنان بوده‌اند.
از سوی دیگر پژوهشی که معاونت ریاست جمهوری در امور زنان و خانواده، انجام داده نشان می‌دهد که پس از انقلاب اسلامی تا سال ۱۴۰۰ بیش از ۹۵۰۰ مولف زن و ۸۴۰ ناشر زن در کشور فعالیت داشته‌اند.
زنان فعال در عرصه دانش‌بنیان‌ها، ورزش، هنر و رسانه
در حوزه اشتغال و کارآفرینی ۴۲۰۰ صندوق اعتبارات خرد زنان روستایی با تخصیص ۱۲۰۰ میلیارد ریال اعتبار دولتی فعالیت کرده است. همچنین ۲۳۹۰ زن به عنوان عضو هیات مدیره شرکت‌های دانش بنیان فعالیت می کنند.
رشد چشمگیر پیشرفت زنان در انقلاب اسلامی
پوشش بیمه تامین اجتماعی برای زنان سرپرست خانوار، کاهش نرخ بیکاری زنان به ۱۳/۷ درصد، کارفرمایان زن ۱/۲ درصد زنان شاغل، توسعه کسب و کار پایدار، افزایش دسترسی زنان به منابع طبیعی و اجرای طرح ملی توان افزایی اشتغال با محور زنان روستایی و عشایر سایر دستاوردهای زنان پس از انقلاب در حوزه اشتغال و کارآفرینی است.
زنان ایرانی پیشرو تر از زنان اروپایی
سهم زنان در جامعه ایران در توسعه و پیشرفت از سهم زنان در کشورهای توسعه یافته و مدعی آزادی زنان، چون انگلستان و فرانسه نیز به طور چشم گیری بالاتر است؛ به عبارت دیگر، زنان در جمهوری اسلامی ایران از فرصت‌های عادلانه بیشتری برای به دست آوردن کسب و کار برخوردار هستند.
سهم زنان در جامعه ایران در توسعه و پیشرفت از سهم زنان در کشورهای توسعه یافته و مدعی آزادی زنان، چون انگلستان و فرانسه نیز به طور چشم گیری بالاتر است؛ به عبارت دیگر، زنان در جمهوری اسلامی ایران از فرصت‌های عادلانه بیشتری برای به دست آوردن کسب و کار برخوردار هستند
اطلاعات ۱۹۳۹ شرکت استارت‌آپ ایرانی در بانک داده ایران نوآفرین نشان می‌دهد که سهم زنان از کسب‌وکار‌هایی که دارای هم‌بنیانگذار (Cofunder) زن هستند حدود ۳۹ درصد است، در حالی که میانگین جهانی حدود ۱۷ درصد است. علاوه بر این، این سهم در کشورهایی، چون اسپانیا، فرانسه و انگلستان به ترتیب ۱۵.۶ درصد، ۲۰ درصد و ۱۸.۸ درصد است.
در حوزه ورزش ۱۶۱۱۱ باشگاه ورزشی برای زنان در کشور فعالیت دارد همچنین ۳۳۰۲ مدال در رویدادهای اخیر جهانی توسط ورزشکاران زن کسب شده است.
پس از انقلاب اسلامی ۷۰ زن رییس هیئت ورزشی در سطح استانها و ۵۱ زن رییس و نایت رییس فدراسیون‌های ورزشی بوده‌اند. همچنین ۸۸۳۶۶ نفر داور زن در مسابقات ملی و بین‌المللی فعالیت داشته اند و زنان ایرانی در ۹۷ کرسی بین المللی در فدراسیون های ورزشی جهان فعالیت داشته‌اند.
بی‌شک ورزش یکی از مهم‌ترین عرصه‌هایی است که در آن حضور زنان در ۴ دهه گذشته رشد بالایی داشته است.
- فعالیت ۱۶هزار و ۱۱۱ باشگاه ورزشی برای زنان در کشور
- کسب ۳۳۰۲ مدال ورزشی توسط زنان در رویدادهای اخیر بین‌المللی
- ریاست ۷۰ زن بر هیات‌های ورزشی استانها
- ریاست و نایب رئیسی ۵۱ زن بر فدراسیون‌های ورزشی
- حضور ۸۸ هزار و ۳۶۶ نفر داور زن ایرانی در مسابقات ملی و بین‌المللی
- فعالیت زنان ایرانی در ۹۷کرسی بین‌المللی در فدراسیون‌های ورزشی جهان.
در حوزه رسانه نرخ مشارکت زنان فعال در عرصه ی فناوری اطلاعات به ۳۱/۵ درصد رسیده است و ۹۰۳ زن فیلم ساز در عرصه سینما و ۲۰۰۰ زن متخصص در پشت صحنه سینما فعالیت داشته اند.
در ادامه ۱۱۴ جایزه ملی و ۱۲۸ جایزه ی بین‌المللی توسط فیلمسازان زن در جشنواره‌های مطرح کسب شده و زنان در ۴۵ جشنواره مطرح بین‌المللی به عنوان رییس هیئت داوران حضور داشته‌اند.
پیشرفت خیره کننده زنان هنرمند
گسترش تعداد زنان نویسنده، هنرمند (نقاش، عکاس، فیلمساز و...)، شاعر و... از یک سو و از سوی دیگر حضور فعال زنان در دانشگاه‌ها و عرصه علم و فناوری تنها گوشه‌ای از قله‌هایی است که زنان ایرانی در همین سال‌های بعد از انقلاب اسلامی فتح کرده‌اند.
پیشتر نیویورک تایمز در گزارشی با عنوان «رمان نویسان زن ایرانی، ستارگان ایران» به پیشرفت خیره کننده زنان نویسنده در ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی می‌پردازد و می‌نویسد: «[تعداد]زنان نویسنده در ایران، در طول دهه گذشته ۱۳ برابر شده است و تقریبا برابر با تعداد امروز مردان است... انقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹، نقطه عطفی برای زنان ایرانی در تمام طیف‌ها بوده است.»
عرصه هنر و ادبیات بعد از انقلاب عرصه جولان زنان خلاق و هنرمند بوده است، از این رو است که طی ۴ دهه گذشته از فیلم‌سازی گرفته، تا رمان و شعر و...شاهد حضور فعال و تاثیرگذار زنان کشور بوده‌ایم.
- فعالیت ۹۰۳ زن فیلمساز در عرصه سینما
- فعالیت ۲۰۰۰ زن متخصص در پشت صحنه سینما
- کسب ۱۱۴جایزه ملی و ۱۲۸ جایزه بین‌المللی توسط فیلمسازان زن در جشنواره‌های مطرح
- حضور زنان در ۴۵جشنواره مطرح بین‌المللی به‌عنوان رئیس هیئت داوران
- افزایش نرخ مشارکت زنان فعال در عرصه فناوری اطلاعات به ۳۱.۵ درصد.
انقلاب اسلامی نه تنها برای جامعه ایران بیانگر تحولی گفتمانی و معنایی بود، بلکه در چارچوب گفتمان‌های جهانی نیز توانست ایجاد یک پیوند نشانه و معنای جدیدی را بازنمایی کند؛ بدینگونه است که یکی از فلاسفه نام‌دار دوران از ایران به عنوان «روح یک جهان بی‌روح» نام می‌برد.
در این گزارش مبتنی بر اعداد و ارقام به رشد کمی و کیفی حضور زنان ایرانی در عرصه‌های مختلف فرهنگی اجتماعی پرداخته شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که آشکارا پس از پیروزی انقلاب اسلامی جایگاه زنان در عرصه‌های مختلف ارتقاء یافته و زنان به عنوان نیمی از جمعیت اجتماعی کشور در بسیاری از عرصه‌ها پیشتاز بوده‌اند و پس از انقلاب اسلامی زنان توانستند به جایگاه و نقش تاثیرگذارتری در تصمیم گیری‌ها و اداره کشور برسند.
بی‌شک توجه به جایگاه زنان از مشخصه‌های اصلی تحول گفتمانی است که با انقلاب اسلامی تجلی پیدا کرد و همچنان به سمت آینده‌ای روشن در حرکت است.
انتهای پیام/
