۳ دی در دنیای علم چه خبر؟

عباس سحاب

۳ دی ۱۳۰۰ خورشیدی، عباس سحاب، جغرافی‌دان و نقشه‌نگار (کارتوگراف) برجسته ایرانی به‌دنیا آمد. او را به‌عنوان بنیان‌گذار دانش نقشه‌نگاری به شیوه نوین در ایران می‌شناسند. عباس سحاب همچنین بنیان‌گذار موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب است. سحاب به‌دلیل علاقه بسیار به دانش جغرافیا در سال ۱۳۱۵ به همراه پدرش نخستین موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی خصوصی ایران را بنا گذاشت. او برای تهیه نقشه‌های مناطق گوناگون ایران به بیش‌از ۳۰هزار شهر و روستا سفر کرد و سال ۱۳۳۴ با همکاری موسسه کلمبوس آلمان، نخستین کره جغرافیایی را به خط و زبان فارسی تولید کرد.

عباس سحاب مولف، نقشه‌نگار و ناشر صدها اطلس و نقشه جغرافیایی از شهرها و استان‌های ایران، کشورهای خاورمیانه، خلیج فارس و قلمروهای تاریخی ایران است. او با ابداع سبکی نوین در طراحی و ترسیم نقشه‌های جغرافیایی به‌عنوان یکی از نقشه‌نگاران صاحب سبک در دنیا مطرح شد.

قمر زحل

۲۳ دسامبر ۱۶۷۲ میلادی برابر با 3 دی ۱۰۵۲ خورشیدی، ریاضی‌دان و اخترشناس ایتالیایی، جووانی کاسینی  «رئا» دومین قمر بزرگ زحل را کشف کرد که نهمین قمر بزرگ منظومه خورشیدی است. به‌نظر می‌رسد که سطح این قمر برخوردی، از دهانه‌های آتشفشانی اشباع شده است. رئا هزارو۵۰۰ کیلومتر قطر دارد و قطر بزرگ‌ترین دهانه آن ۳۰۰ کیلومتر است. کاسینی همچنین سه قمر اصلی زحل را کشف کرد: یاپتوس، تتیس و دیون. در سال ۱۶۷۵، او کشف کرد که حلقه‌های زحل عمدتا  توسط شکافی باریک به دو قسمت تقسیم می‌شوند که از آن زمان به‌عنوان «بخش کاسینی» شناخته می‌شود.

زلزله و سونامی ژاپن

۲۳ دسامبر ۱۸۵۴ میلادی برابر با 3 دی ۱۲۳۳ خورشیدی، زلزله بزرگ توکای که به‌عنوان اولین زلزله از زلزله‌های بزرگ آنسی (از ۱۸۵۴ تا ۱۸۵۵) در ژاپن شناخته می‌شود رخ داد. این زلزله به‌شدت ۸.۴ در مقیاس بزرگی ریشتر در منطقه زمانی ساعت ۹ صبح در منطقه توکای ژاپن رخ داد. در پی سونامی ناشی‌از زلزله، در بندر سیمودا بیش‌از ۱۰هزار خانه ویران شد و حداقل ۲هزار نفر کشته شدند. در این بندر، آب به‌طوری به هم ریخته بود که ارتفاع امواجش بین ۲.۵ تا ۱۲ متر متغیر بود. ۱۲ ساعت بعد این موج جزر و مدی غول‌پیکر با سرعت ۳۶۹ مایل در ساعت به سواحل اقیانوس آرام ایالات متحده در سانفرانسیسکو رسید. 

ترانزیستور

 ۲۳ دسامبر ۱۹۴۷ میلادی برابر با 3 دی ۱۳۲۶ خورشیدی، والتر اچ. تراتین و جان باردین برای اولین‌بار از ترانزیستور در آزمایشگاه‌های بل رونمایی کردند. در این رونمایی، یک میکروفون و یک هدفون به ترانزیستور وصل شده بود و همان‌طورکه براتین در یادداشت‌هایش درباره آن روز نوشت، دستگاه درواقع «بدون تغییر قابل توجهی در کیفیت» کار می‌کرد. نام ترانزیستور از خاصیت الکتریکی آن به‌نام ترانس‌مقاومت گرفته شده است. دستگاه اصلی که محققان برای اولین‌بار در ۱۶ دسامبر ۱۹۴۷ روی آن کار کردند یک نسخه تماس نقطه‌ای بود که بعدها توسط ویلیام شاکلی به‌عنوان یک ترانزیستور اتصال ارتقا یافت. این مخترعان، جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۵۶ را برای این اختراع به‌طور مشترک برنده شدند. از ترانزیستور که توانست جایگزین لوله خلاء حجیم‌تر شود به‌عنوان رویای مهندسی الکترونیک یاد می‌شود.

تعلیق مجوز امنیتی اوپنهایمر

۲۳ دسامبر ۱۹۵۳ میلادی برابر با 3 دی ۱۳۳۲ خورشیدی به رابرت اوپنهایمر اطلاع دادند که مجوز امنیتی‌اش به حالت تعلیق درآمده است. اوپنهایمر مدیریت پروژه منهتن را که بمب‌های اتمی مورد استفاده در جنگ جهانی دوم را توسعه داده بود به عهده داشت. اتهاماتی وجود داشت که قابل اعتماد بودن او را به‌دلیل ارتباط با کمونیست‌ها زیر سوال می‌برد. او در تلگراف مورخ ۲۹ ژانویه ۱۹۵۴ درخواست دادرسی کرد و در ۴ مارس ۱۹۵۴، به ابلاغیه اصلی پاسخ داد. در عرض دو هفته، کمیسیون به او اطلاع داد که جلسه استماع اولیه را به رهبری گوردون گری برگزار خواهد شد. این جلسه در ۱۲ آوریل ۱۹۵۴ آغاز شد و ۲۹ ژوئن همان‌سال نتیجه‌ای حاصل شد که با رای ۴ به ۱، تصمیمی را علیه بازگرداندن دسترسی رابرت جی. اوپنهایمر به اطلاعات طبقه‌بندی‌شده اتخاذ می‌کرد.

اولین پیوند موفقیت‌آمیز کلیه

۲۳ دسامبر ۱۹۵۴ میلادی برابر با 3 دی در سال ۱۳۳۳ خورشیدی، جراحان بیمارستان پیتر بنت در بوستون ماساچوست آمریکا اولین پیوند موفقیت‌آمیز کلیه را بین دوقلوهای همسان دادند. اهداکننده کلیه، رونالد بود که یکی از دو کلیه خود را به قل همسان خودش، ریچارد هریک، ۲۳ ساله داد. این عمل را دکتر جان پی مریل انجام داد که پیش‌از آن، ۹ پیوند کلیه را انجام داده بود که همگی آنها با شکست مواجه شده بودند و از این‌رو، احتمال داده بود که دستگاه ایمنی پیوندگیرنده، پیوند را رد کرده است. دوقلوهای همسان فرصتی برای آزمایش این فرضیه را ارائه کردند. تیم مریل پیش‌از این عمل، یک آزمایش تبادل پیوند پوست را بین ریچارد و برادر دوقلویش انجام داد و موفقیت‌آمیز بودن این پیوندها، راه را برای انجام پیوند کلیه باز کرد. این بار جراحی موفقیت‌آمیز بود و ریچارد تا سال ۱۹۶۲ زنده ماند.