بهبود خواص و فرآوری گیاهان دارویی در فرآیند تخمیر

گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ ایده «استفاده از فرآیند تخمیر در افزایش ماندگاری و کیفیت گیاهان دارویی» در کنگره فرآوری و مکانیزاسیون گیاهان دارویی مرکز آموزش علمی امام خمینی(ره) استان البرز جزء پنج ایده برتر شناخته شد.

ساره هاشمی برگزیده کنگره فرآوری و مکانیزاسیون گیاهان دارویی و صاحب ایده «استفاده از فرآیند تخمیر در افزایش ماندگاری و کیفیت گیاهان دارویی» متولد شهر تهران تحصیلات مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را در رشته بیماری‌شناسی با رتبه اول در هر دو مقطع گذرانده و اکنون دانشجوی مقطع دکتری دانشگاه تهران در گرایش کنترل بیولوژیک است. علاقه‌مند به فعالیت‌های علمی و آزمایشگاهی بوده و بیشتر اوقات خود را در این زمینه می‌گذراند.

او در مراسم افتتاحیه و اختتامیه ششمین جشنواره سراسری فناوری نانو دانشگاه آزاد اسلامی نیز که سوم و چهارم اسفند ۱۴۰۰ به میزبانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج و با حضور مسئولان و تجلیل از برگزیدگان دوره ششم برگزار شد، حضور داشت و از برگزیدگان این جشنواره بود.

بیشتر بخوانید:

«کاتالیزگر مغناطیسی هسته-پوسته» طراحی و سنتز شد

ایده‌ای برای رهایی بیماران سرطانی از شیمی درمانی

معرفی برترین‌های ششمین جشنواره فناوری نانو دانشگاه آزاد اسلامی

هاشمی در بخش ایده‌های برتر ششمین جشنواره فناوری نانو دانشگاه آزاد اسلامی با ارائه ایده‌ای با عنوان «استفاده از لفاف‌های پوششی حاوی باکتری‌های پروبیوتیک تولیدکننده نانو ذرات نقره برای افزایش ماندگاری و ارتقای ارزش تغذیه‌ای مواد خوراکی» برتر شناخته و از وی تجلیل شد.

خبرنگار خبرگزاری آنا در بخش نخست گفت‌وگو با هاشمی درباره ایده «استفاده از فرآیند تخمیر در افزایش ماندگاری و کیفیت گیاهان دارویی» با او گفت‌وگو کرده است که در ادامه خواهیم خواند.

آنا: ایده مورد نظر چه زمانی به ذهن شما رسید و چه چیزی باعث جرقه این ایده شد؟

هاشمی: چیزی که باعث جرقه ایده مورد نظر در ذهنم شد، علاقه‌مندی شدید به محصولات سالم و ارگانیک بود که در خانواده به آن توجه زیادی می‌شود و با مطالعاتی که داشتم به این موضوع دست یافتم که کشورهای دیگر به‌ویژه کشورهای آسیای شرقی، یکی از روش‌های رایجی که برای فراسودمند کردن غذاهایشان به‌کار می‌برند، فرآیند تخمیر است و از طرفی با توجه به رشته خودم و بررسی‌هایی که روی باکتری‌های اسیدلاکتیک انجام دادم، ظرفیت بالای باکتری‌ها برای کمک به بهبود سلامتی انسان توجه‌ام را بسیار جلب کرد. در نتیجه به این ایده رسیدم که می‌شود با تلفیق علم باکتری‌شناسی با گیاهان دارویی به بهبود خواص و فرآوری هرچه بهتر این گیاهان ارزشمند کمک کرد.

آنا: چه اهدافی را در ایده خود دنبال کرده‌اید و ایده مورد نظر برای چه مقاصدی سودمند بوده و کارایی و کاربرد دارد؟

هاشمی: هدف، بهبود و ارتقای خواص دارویی گیاهان سودمند و فراوری هرچه بهتر آنها برای کمک به سلامت بشر و افزایش درآمدزایی از طریق صادرکردن این محصول فرآوری‌شده برای فعالان در این حوزه است. تخمیر گیاهان دارویی با کمک باکتری‌های اسیدلاکتیک جدا از تولید ویتامین‌ها و مواد ضد مغذی می‌تواند عوامل سمی را هیدرولیز کند و فراهمی زیستی ترکیبات خاص را افزایش دهد. در تخمیر می‌توان ارزش پروتئین‌ها، پپتیدها و اسیدهای آمینه را افزایش داد و محصولات تخمیری گیاهی را به جایگزینی برای پروتئین‌های حیوانی تبدیل کرد.

برای انجام طرح استفاده از فرآیند تخمیر در افزایش ماندگاری و کیفیت گیاهان دارویی، امکانات ساده و ارزان‌قیمت مانند محفظه تخمیر مورد نیاز بوده؛ اما برای کنترل کیفی نیاز به امکانات آزمایشگاهی معمول و قابل دسترس مانندPCR است.بنا بر دلایلی مانند محدودیت‌های غذایی، برخی افراد مانند حساسیت به لاکتوز یا بر اساس نگرانی‌های اخلاقی و اقتصادی به دنبال محصولات غیر لبنی به‌عنوان منبع پروبیوتیک هستند که محصولات گیاهی تخمیر شده می‌تواند این نیاز را تأمین کنند.

مطالعات نشان دادند که به عنوان نمونه با تخمیر عصاره بابونه با لاکتوباسیلوس‌ها علاوه بر ویژگی‌های اصلی درمانی این گیاه افزایش فعالیت فلاونوئید apigenin، که ترکیب امیدوارکننده در تحقیقات سرطان است، بهبود فعالیت آنتی‌اکسیدانی و سیتوتوکسیک را نیز افزایش می‌دهد. چای سبز تخمیرشده با لاکتوباسیلوس منجر به افزایش سطح epigallocatechin gallate (EGCG) و epigallocatechin (ECG) chlorogenic acid و تولید محصولی با اثرات ضد چربی و ضد چاقی شد؛ بنابراین استفاده از فرآیند تخمیر می‌تواند به غنای مواد مؤثره گیاهی کمک کند. از سویی LAB می‌توانند در تولید ویتامین‌ها با تولید شیمیایی آنها از نظر پایداری و شرایط اقتصادی رقابت کنند.

با توجه به وجود برخی میکروارگانیسم‌های مضر در سطوح گیاهان دارویی LAB ها که در فرآیند تخمیر تعداد آنها افزایش می‌یابد، می‌توانند با تولید مواد ضدمیکروبی جمعیت این عوامل مضر را کاهش دهند و از طرفی با سموم تولیدشده توسط این میکروارگانیسم‌ها مبارزه کنند که در این صورت نیاز به مواد نگه‌دارنده شیمیایی را کاهش داده و به تولید محصول ارگانیک کمک می‌کند. با فرآیند پیشنهادشده در این ایده می‌توان محصولاتی مانند شربت، پودر، خمیر، کپسول و ... از گیاهان دارویی با خواص بهبودیافته برای استفاده به‌صورت مستقیم یا در طبخ خوراک مختلف استفاده کرد.

مزایای ایده

آنا: چنانچه ایده به منصه ظهور برسد و کارایی لازم را داشته باشد چه مزایایی در ایده خود می‌بینید؟

هاشمی: ارتقای کیفیت و خواص گیاهان دارویی، کمک به سلامت مصرف‌کنندگان، کمک به افراد دارای مشکلات و بیماری‌های خاص(مانند سرطان، چاقی، حساسیت به لاکتوز، کمبود ویتامین و ...)، کاهش نیاز به مصرف مکمل‌های غذایی، افزایش فرهنگ استفاده از گیاهان دارویی، کمک به ارتقای ویژگی‌های ظاهری و طعم گیاهان، کمک به افزایش ارزش‌افزوده این گیاهان و جلوگیری از خام فروشی آنها و کمک به افزایش ارزآوری و صادرات این گیاهان ارزشمند از مزایای استفاده از لفاف‌های پوششی حاوی باکتری‌های پروبیوتیک تولیدکننده نانو ذرات نقره برای افزایش ماندگاری و ارتقای ارزش تغذیه‌ای مواد خوراکی هستند.

آنا: هزینه ایده تا رسیدن به نمونه اولیه و محصول چقدر است؟

هاشمی: برای انجام این طرح امکانات ساده و ارزان‌قیمت مانند محفظه تخمیر مورد نیاز بوده؛ اما برای کنترل کیفی نیاز به امکانات آزمایشگاهی معمول و قابل دسترس مانندPCR است. در کل با یک فرآیند ساده و تقریباً کم‌هزینه می‌توان به محصولی باارزش و باکیفیت دست یافت؛ البته دسترسی به خود ماده خام اولیه مانند گیاه دارویی، نیازمند به خرید این گیاه و یا کاشت مستقیم آن بوده که تأمین زمین برای کاشت مستقیم و فرآوری در همان محل می‌تواند با حذف واسطه‌ها به تولید محصول باکیفیت و ارزان‌تر کمک کند.

بیشتر بخوانید:

گذری بر ۶ دوره جشنواره فناوری نانو در دانشگاه آزاد اسلامی

سیری در ۵ دوره جشنواره فناوری نانو

اختراع پوشش و چسب پایه آب ضد حریق

آنا: در راه پرداخت ایده آیا کمک یا کمک‌هایی از نهاد، ارگان یا دانشگاه صورت گرفته است؟

هاشمی: خیر، این ایده را در کنگره بین‌المللی گیاهان دارویی مطرح کردم و مورد توجه قرار گرفت و جزء ایده‌های برتر انتخاب شد. در این کنگره به ما قول داده شد که از ایده‌ها حمایت شود و امیدوارم که این وعده محقق شود و پشتیبانی‌ها برای تأمین هزینه‌ها و امکانات لازم انجام گیرد.

آنا: ایده مورد نظر اکنون در چه مرحله‌ای است و آیا از آن استقبالی برای تبدیل به طرح اجرایی شده است؟

هاشمی: در حد نمونه اولیه به‌صورت آزمایشگاهی ایده خود را عملی کردم و نتایج رضایت‌بخش بود؛ اما به علت نداشتن هزینه‌های لازم هنوز نمی‌توانم انبوه‌سازی را انجام دهم و نیاز به همکاری و حمایت از طرف مسئولان دارم. فعلاً در کنگره گیاهان دارویی وعده‌هایی در زمینه حمایت و کمک به اجرای طرح داده شده که امیدوارم با یاری خدا و حمایت مسئولان محقق شود.

آنا: و کلام آخر....

هاشمی: لازم می‌دانم که از خبرگزاری آنا و همه کسانی که این فرصت را در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهند، کمال تشکر و قدردانی را داشته باشم. به امید موفقیت همه جوانان و ایده‌پردازان و سربلندی کشور در قطب مهم تولیدات ارگانیک در سطح جهانی.

انتهای پیام/۴۱۲۱/۴۰۶۲/