بررسی فلسفه سیاسی - تاریخی عید غدیر خم از نگاه شیعه و سنی
واقعه غدیر از مهمترین اعیاد مسلمانان به شمار می‌آیدکه به موضوع امامت امیرمومنان و جانشینی پیامبراکرم(ص) اشاره دارد.
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، در ۱۸ ذی‌حجه سال دهم هجری در زمان بازگشت از حج‌الوداع، حضرت محمد (ص) در محلی به نام غدیر خم توقف کرد تا همراهانش گرد ایشان آیند سپس خطبه‌ای ایراد کرد و بعد از آن حضرت علی (ع) را فراخواند و دست او را گرفت. بعد از حجاج پرسیدند: ای مردم، آیا من از خود شما، به ولایت شما سزاوارتر نیستم؟ مردم پاسخ دادند: آری، ای رسول خدا. حضرت محمد (ص) گفتند: خداوند ولی من است و من ولی مؤمنین‌ام و من به خود شما، به ولایت شما سزاوارترم. سپس حضرت محمد (ص) جمله معروف «هرکس که من مولای او هستم، از این پس علی مولای اوست» را بر زبان راندند. پیامبر (ص) سه بار این جمله را تکرار کردند. در برخی روایات بلندتر جمله: «خداوندا، دوست بدار و سرپرستی کن هر کسی را که علی را دوست دارد و او را مولای خود بداند و دشمن بدار هر کسی را که او را دشمن می‌دارد و یاری نما هر کسی را که او را یاری می‌نماید و به حال خود رها کن هر کس را که او را وا می‌گذارد.» نیز روایت شده‌است. سپس خطاب به مردم گفتند: «حاضران این پیام را به غایبان برسانید».
«غدیر خم» نام ناحیه‌ای در میان مکه و مدینه است که بر سر راه حاجیان قرار دارد و به خاطر وجود برکه‌ای در این محل که در آن آب باران جمع می‌شده‌است، به این نام شهرت یافته‌است. غدیر در ۳–۴ کیلومتری جحفه واقع شده و جحفه در ۶۴ کیلومتری مکه قرار دارد که یکی از میقات‌های پنجگانه‌است. در جحفه راه اهالی مصر، مدینه، عراق و شام از یکدیگر جدا می‌شود. غدیر خم به سبب وجود آب و چندین درخت کهنسال، محل توقف و استراحت کاروانیان بود؛
فلسفه حکومت اسلامی
با همه اختلافاتی که در تعریف جامعه از سوی جامعه شناسان روی داده است. ضابطه «حکومت واحد و استقلال سیاسی» برای وحدت یک جامعه، با ارزش و معتبر تلقی شده است.
و از آنجاییکه قرآن کریم این حکومت و استقلال سیاسی را از آن پیامبران خدا می‌داند، همواره حاکمان زر و زور و تزویر با آنان به مقابله برخاسته‌اند. در عصر نبوی مخالفت قریش و مشرکان عربستان و در عصر علوی، مخالفت معاویه و اصحاب جمل و نهروان و در عصر حسنین (ع) مخالفت زمامداران و سیاست بازان اموی با دین و اسلام تضعیف دین را به همراه داشت
خداوند متعال به عنوان تنها قانونگذاری که با شناخت کامل انسان، پیامبران الهی را بسوی مردم فرستاد تا «دین خدا» و برنامه‌های سعادت بخش آن را به انسان ابلاغ نمایند برای تداوم رهبری الهی امت اسلامی نیز امامانی انتخاب فرمود و بوسیله رسول خویش به مردم شناساند تا پس از وی رهبری او را گردن نهند.
در فسلفه سیاسی اسلام چند مسأله به عنوان اصل شناخته شده است:
۱ - اهمیت زندگی اجتماعی
۲ - ضرورت وجود قانون
۳ - واضع قانون
۴ - مجری قانون
اهمیت زندگی اجتماعی و ضرورت قانون برای اداره جامعه از جمله امور بدیهی است که تمامی انسان‌ها بر آن واقفند. مسأله‌ای که نظام‌های فلسفی را دچار اختلاف کرده و بعضی از آنان را به انحراف کشانده، اصل قانون گذاری برای اداره نظام اجتماعی است.
هر چند خود بشر به نقصان خویش در قانون گذاری واقف است لیکن همواره بر آن اصرار ورزیده و با حکومت‌های ناپایدار خویش انسان‌ها را از سعادت حقیقی و هدف زندگی دور ساخته و در منجلاب شهوات فرو برده است.
از آنجاییکه انسان موجودی دارای ابعاد گوناگون است و در صدد تکامل و سعادت جاودانی و هر چند ازلی نیست، موجودی ابدی است و باید در این دنیا سعادت اخروی خویش را تأمین کند. قانونگذاری باید برای وی تعیین برنامه نماید که شناخت کامل از انسان داشته باشد و با بی نیازی و بی غرضی که در خویش دارد، قوانین را بر وفق سعادت و خوشبختی انسان وضع نماید. چنین کسی جز خداوند متعال نیست.
فلسفه غدیر خم
«مجری قانون» نیز باید کسی باشد که علاوه بر آگاهی به قانون بر تمایلات خویش مسلط باشد و با شجاعت و حسن مدیریتی که دارد در جامعه، حکومت بپا دارد و جلو تخلفات را گرفته و از بروز هرج و مرج و پایمال شدن حقوق ضعیفان جلوگیری نماید. این شخص جز فرد معصوم کسی دیگر نیست؛ که از دیدگاه مسلمانان حضرت رسول اکرم (ص) است و از نظر شیعه امامیه، دوازده امام معصوم (ع) نیز در این ردیف قرار دارند؛ و در صورت عدم معصوم و غیبت وی، بنا بر دستوری که از جانب پیشوایان دینی صادر گشته، دین شناسان متعهد این مسؤولیت خطیر را بر عهده دارند.
در قرآن کریم آیات بسیاری در باره حضرت مولی الموحدین امیرالمؤمنین علی (ع) نازل شده است که بزرگ داشنمندان شیعه و اهل سنت در کتب تفسیر و شان نزول آیات به آنها اشاره نموده‌اند.
آیه «تبلیغ» از جمله آیاتی است که داستان غدیر را جاودانه نموده است. این آیه روز هجدهم ذی الحجه سال دهم هجرت، بر رسول اکرم (ص) فرود آمد. زمانی که پیامبر بزرگوار اسلام به غدیر خم رسیده بود. پیشروان کاروان یکصد هزار نفری را فرمود تا آنانکه از آن نقطه دور شده‌اند، بازگردانند و منتظر کسانی باشند که از پی می‌آیند. آنگاه به ابلاغ فرمان الهی پرداخت.
«یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک و ان لم تفعل فما بلغت رسالته و الله یعصمک من الناس».
«ای پیامبر به مسلمانان ابلاغ کن، آنچه را که بسوی تو نازل گردیده و اگر چنین نکنی، پس سالت حق را بجا نیاورده‌ای و خداوند تو را از - دشمنی - مردم نگاه می‌دارد». حضرت علامه مجاهد آیة الله امینی در کتاب بزرگ الغدیر نام سی تن از دانشمندان اهل سنت را نام می‌برد که شان نزول آیه را در مورد حضرت علی می‌دانند.
آیه «اکمال دین» از دیگر آیاتی است که در قرآن کریم آمده و نزول آن پس از تعیین حضرت علی (ع) به مقام امامت است. زمانیکه خطبه غدیر به پایان رسیده است.
«الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا»
«امروز دین شما را کامل نمودم و نعمت خود را بر شما تمام کردم و دین اسلام را برای شما دین پسندیده قرار دادم.»
بیشتر بخوانید:
احیای غدیر از مهمترین پیام‌های فاطمیه است
علامه امینی بیان می‌کند:
متجاوز از بیست تن از دانشمندان اهل سنت به نزول آیه اکمال دین در غدیر اشاره نموده‌اند.
آیه ولایت و سوره هل آتی در باره حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) نازل گشته و ده‌ها دانشمند از بزرگان اهل سنت بر این امر اعتراف کرده‌اند.
همچنین احادیث نبوی (ص) بر واقعه غدیر خم را تاکید کردند، مانند:
- حدیث منزلت
- حدیث ثقلین
- حدیث علی مع الحق و الحق معلی علی
- حدیث علی مع القرآن و القرآن معه
- حدیثان علیا اول من اسلم و آمن و صلی
- حدیث رد الشمس
- حدیث سد الابواب
رسول اکرم - صلی الله علیه و آله - علاوه بر جایگاه تکوینی دارای شؤون متعددی بود برای رهبر جامعه بودند که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱ - بیان احکام و دستورات الهی
۲ - منصب قضا
۳ - ریاست عامه مسلمین
شیعه معتقد است پس از پیامبر این شؤون به امام منتقل می‌گردد. تا فلسفه ارسال رسل با اصل امامت تداوم یابد. از اینرو مساله امامت به ریاست عامه اکفتا نمی‌کند، بلکه به معنی مرجع دینی مطرح است.
اهل سنت و تمامی مردم جهان بر این امر واقفند که جامعه به رهبر نیاز دارد و هر جامعه‌ای باید پیشوایی داشته باشد که همه از وی اطاعت نمایند. ولی شیعه مساله امامت را خیلی عمیق‌تر از این مطرح می‌کند. وی قائل است پیامبر از جانب خدا امام بعد از خویش را به امت اسلامی معرفی کرد و هر امام، پیشوای بعد از خود را مشخص می‌کند و آنان نه تنها به معنی رهبری جامعه اسلامی، بلکه به عنوان وصی پیامبر، علومی را که بر آنان افاضه گردیده به مردم ابلاغ می‌نمایند و مرجع دینی و کارشناس اسلام پس از رسول خدایند و چون رسول اکرم - صلی الله علیه و آله - بر ضمائر دلها آگاهی دارند و بسان یک روح کلی بر همه روحها محیط می‌باشند؛ و همانند پیامبر دارای مقام عصمت هستند و از لغزش مصون می‌باشند. ویژگی‌های سه گانه امام در تفکر شیعی موجب گشته تا اصل امامت نیز بسان اصل نبوت در ردیف اصول اعتقادات قرار گیرد.
انتهای پیام/
انتهای پیام/
