دست برتر روسیه در تحولات منطقه پس از حمله موشکی آمریکا به سوریه

گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا-مجتبی اسماعیلی؛ منابع خبری غربی ازجمله خبرگزاری فرانسه همچنان در گزارش‌های خود به‌نقل از مقام‌های اروپایی در حال تفسیر و بررسی حمله موشکی بامداد شنبه آمریکا، انگلیس و فرانسه به خاک سوریه هستند. برخی تحلیلگران غربی معتقدند پیام سیاسی‌ای که غرب قصد داشت آن را در خلال این حمله منعکس کند دربرگیرنده گام‌های سیاسی و نظامی توامان بود و این سه کشور قصد داشتند رویکرد دیپلماتیک خود را به دمشق و مسکو بقبولانند.

اکنون سوالی که مطرح می‌شود، این است که «گزینه‌های بعد از حمله چیست؟» حمله‌ای که با ادعای دست داشتن سوریه در حمله شیمیایی به دوما در غوطه شرقی انجام شد و سوریه بارها آن را رد کرده است.

باوجود این، رهبران سه کشور در لابه‌لای اظهارات خود این موضوع را بیان کرده‌اند که قصد دارند علاوه بر محدود کردن قدرت دمشق در استفاده از سلاح شیمیایی، این کشور را وادار کنند تا به راه‌حل دیپلماتیک و سیاسی روی بیاورد. به‌عنوان نمونه، ترزا می، نخست‌وزیر انگلیس گفته بود عملیات نظامی به تنهایی کافی نیست و ملت سوریه باید به راه‌حل سیاسی روی بیاورند، یا اینکه دیوید میلیبند، مدیر یک موسسه خیریه آمریکایی موسوم به کمیته نجات بین‌المللی گفته بود حمله شبانه به سوریه در صورتی که با یک اقدام دیپلماتیک دائمی و جدی همراه نشود، در حاشیه تاریخ قرار خواهد گرفت. علاوه بر این، امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه بعد از حمله در شورای امنیت سازمان ملل متحد گفت: «ما اکنون موضعی واحد در راستای راهکار سیاسی و انسانی مقابله با حمله شیمیایی اتخاذ کردیم.»

سه کشور آمریکا، انگلیس و فرانسه بعد از حمله، پیش‌نویس قطعنامه‌ای را به شورای امنیت سازمان ملل متحد بردند و خواستند اینگونه القاء کنند که با این حمله جزو بازیگران اصلی درگیری‌های سوریه هستند و می‌توانند راهگار سیاسی مورد قبول خود را بر دمشق دیکته کنند. کریم بطار، تحلیلگر مرکز تحقیقات بین‌المللی و راهبردی پاریس در این‌باره می‌گوید، «در هفته‌های گذشته غرب بازی خود را به‌گونه‌ای آغاز کرد که گویی خارج از گود است و به نظر می‌رسید آینده سوریه در دستان ایران، روسیه و ترکیه باشد.» در این راستا جان اف لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه گفت «پاریس قصد دارد نقش خود را در سوریه بازیابد و برای تضمین راه‌حل سیاسی صلح‌آمیز، پیش‌نویس قطعنامه‌ای را در شورای امنیت مطرح کند.» آن‌ها برای این اقدام، استفاده از سلاح شیمیایی را علیه نظام سوریه مشروع جلوه دادند و هم‌زمان خواستال ارسال کمک‌های بشردوستانه و آغاز مذاکرات صلح با نظارت سازمان ملل متحد شده بودند.

البته این پیش‌نویس راه به جایی نبرد و روسیه همچون گذشته از حق وتو برای نقض پیش‌نویس ضد سوری استفاده کرد. موضوعی که باعث شد گزینه نظامی روی میز غرب قرار بگیرد و ترامپ که از اقدام روسیه خشمگین شده بود، تهدید به حمله نظامی کند. فرانسه پیش از حمله روسیه را در جریان قرار داد و مسکو نیز که از قدرت سامانه‌های دفاع موشکی سوریه اطمینان داشت، وارد عمل نشد تا ارتش سوریه با قدرت تمام و با سامانه‌هایی که متعلق به دوره شوروی سابق است، موشک‌های «مجهز و پیشرفته» آمریکا و دو متحد دیگرش را هدف قرار دهد و ساقط کند.

فابریس بالانش، تحلیلگر سیاسی امور سوریه معتقد است این حمله باعث شد روسیه دست برتر را در میدان سوریه در اختیار داشته باشد و بتواند از موقعیت جنگی سوریه در راستای افزایش توان نظامی دمشق استفاده کند. چه اینکه آن‌ها اکنون گزینه فروش سامانه‌های اس 300 و اس 400 را با قدرت مطرح می‌کنند و دیگر همچون گذشته در این زمینه به ابهام‌گویی روی نمی‌آورند.

علاوه بر این، به نظر می‌رسد تحولات سوریه تاثیر چندانی بر همکاری‌های مسکو با کشورهای غربی نداشته باشد. در این زمینه ماکرون پیش از حمله گفته بود دست فرانسه برای همکاری با مسکو دراز است و قصد دارد به‌زودی به روسیه سفر کند.