صنعتیار؛ مأمور ویژه دانشگاه آزاد برای حل چالشهای اقتصادی اصفهان/ وقتی دانشگاه به قلب مسائل اقتصادی میزند
خبرگزاری آنا ـ حسین بوذری؛ در چارچوب پروژه ملی رسانهای «استان به استان تا توسعه؛ از ظرفیتهای خام تا مسیر شکوفایی»، نگاه اصلی بر شناخت علمی و میدانی ظرفیتهای نهفته و بالفعل هر استان با تمرکز ویژه بر ابعاد اقتصادی، از جمله تولید، اشتغال و ثروتآفرینی، استوار شده است. این طرح، ضمن بهرهگیری از دیدگاههای نخبگان علمی و دانشگاهی سراسر کشور، به دنبال تبیین سازوکارهایی است که میتوانند «ظرفیتهای خام منطقهای» را به «فرآیندهای مولد و پایدار توسعه» تبدیل کنند؛ فرآیندی که نقش جامعه دانشگاهی و پژوهشی در آن بهعنوان محرک علمی آمایش سرزمینی و عنصر پیونددهنده میان سرمایه انسانی، منابع طبیعی و نیازهای اقتصادی، حیاتی است.
استان اصفهان بهعنوان یکی از قطبهای صنعتی، علمی و فرهنگی کشور، واجد مجموعهای از ظرفیتهای راهبردی در حوزههای گوناگون از جمله منابع انسانی متخصص، صنایع مادر، فناوریهای نوین، گردشگری و انرژیهای تجدیدپذیر است.
از این منظر، بررسی مدلهای مدیریت دانش و نوآوری در دانشگاههای این استان، بهویژه دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان، اهمیتی دوچندان دارد؛ چراکه این دانشگاه نهتنها بهعنوان یک مجموعه آموزشی، بلکه بهمثابه نهادی اثرگذار در عرصه اقتصاد دانشبنیان و توسعه منطقهای ایفای نقش میکند.
دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان طی سالهای اخیر با طراحی ساختارهای نوآورانه و نهادهای همافزایی میان علم و صنعت، گامهایی جدی در جهت تحقق مفهوم «دانشگاه اثربخش اجتماعی و منطقهای» برداشته است. محور اقدامات این دانشگاه بر پایه شناسایی نیازهای صنایع بومی استان، تقویت مهارتهای تخصصی دانشجویان، شکلدهی به پنجره واحد علم و صنعت و بسط نظام نوآوری کاربردی بنا شده است؛ رویکردی که میکوشد فاصله میان پژوهشهای دانشگاهی و مسائل واقعی اقتصادی استان را کاهش داده و از ظرفیت نیروی انسانی متخصص، بهعنوان مهمترین سرمایه توسعه، بهرهگیرد.
با توجه به چالشهای بنیادی استان اصفهان در حوزه نیروی انسانی متخصص، آب، محیطزیست و مدیریت منابع صنعتی، مدلهای تلفیق آموزش و فناوری در دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان میتواند الگویی علمی برای سایر استانها باشد.
وجود نهادهایی چون سرای نوآوری، اتاق مشترک دانشگاه و بازرگانی، طرح پویش ارتباط دانشگاه و صنعت، و سازوکارهای مبتنی بر فعالیتهای صنعتیار، دانشگاه را از سطح ارائه آموزش نظری به مرحله عملگرایی هدفمند در جهت اشتغال، تولید و ارزشافزایی رسانده است.
مأموریت اصلی در این چارچوب، حرکت از پژوهش صرف به سوی اقدام فناورانه است؛ یعنی تبدیل ایده و پایاننامه به طرح اقتصادی و حل مسئله واقعی. این رویکرد هوشمندانه، همراه با تشکیل هیئتهای راهبردی و کمیتههای تخصصی در حوزههای مزیتدار نظیر هوش مصنوعی، گردشگری، بذر و گیاهان دارویی، نشان از توجه این دانشگاه به اصل «تخصصگرایی منطقهای» دارد؛ اصلی که همسو با سیاستهای سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی، به تمرکز بر نقاط قوت استانی و جلوگیری از پراکندگی منابع علمی میانجامد.
از مجموع این اقدامات، الگویی جامع از همافزایی دانش، اقتصاد و توسعه در استان اصفهان شکل گرفته است که میتواند به تحقق هدف کلان پروژه خبری—یعنی «به ظهور رساندن ظرفیتهای خام و بهکارگیری مؤثر آنها در مسیر تولید و اشتغال»—یاری رساند. بررسی عملکرد دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان در این زمینه، نمونهای درخشان از نقش دانشگاه در بازآفرینی مفهوم توسعه بومی بر پایه علم و نوآوری است؛ توسعهای که از دل ظرفیتهای خام برخاسته و در مسیر شکوفایی پایدار گام برمیدارد.
گفتوگوی پیشروی پیام نجفی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان در قالب پرونده «استان به استان تا توسعه؛ از ظرفیتهای خام تا مسیر شکوفایی» تلاشی است برای بازتاب دادن دیدگاههای تخصصی درباره ظرفیتهای خام، رابطه مستقیم میان زیرساخت، آگاهی و توسعه فرهنگی و نقشی که سیاستگذاری آگاهانه و تبلیغات مؤثر میتواند در شکوفایی این صنعت ایفا کند.
گپ و گفت آنا با نجفی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان در پی میآید:
همافزایی علم و تجارت؛ دانشگاه آزاد و اتاق بازرگانی در مسیر شکوفایی
آنا: آنا: «پروژه خبری جاری ما بر محور «استان به استان تا توسعه؛ از ظرفیتهای خام تا مسیر شکوفایی» متمرکز است و بررسی دقیق ما بر شناسایی ظرفیتهای خام هر استان و مسیر شکوفایی آنها با تمرکز اصلی بر ابعاد اقتصادی، شامل تبیین اقتصادی، تولید و اشتغال، متمرکز است. با توجه به نقش محوری جامعه دانشجویی در فرآیند آمایش سرزمینی به لحاظ علمی و پژوهشی، مدل یا چارچوب مدونی را که دانشگاه جهت شناسایی و مستندسازی ظرفیتهای استان اصفهان شامل منابع طبیعی، نیروی انسانی متخصص، و مزیتهای جغرافیایی تدوین و اجرا کرده، تبیین کنید؛ چارچوبی که خروجی فاز پژوهشی آن به تحقق هدف «به ظهور رساندن ظرفیتهای خام و بهکارگیری مؤثر آنها در حوزه تولید، اشتغال و مسائل اقتصادی مرتبط» منتج شود.
نجفی: بسم الله الرحمن الرحیم. دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان و واحدهای تابع آن به طور معمول، مرکز رویدادهای مختلف استانی بوده و تأثیرگذار هستند و در متن پدیدهها، رویدادها و جریانات استان، حضوری مؤثر و جدی هم توسط استادان، هم دانشجویان و هم بدنه دانشگاهی اعمال میشود.
هدف ما این بوده که «دانشگاه اثربخش منطقهای و اجتماعی» باشیم و تلاش کردهایم سازوکارها و نهادهای خود را بهگونهای تعریف کنیم که متناسب با تعریف نوآوری، دانشگاه و اتاق بازرگانی باشد؛ نهادی که در کانون صنعت و نهادهای اقتصادی استان اصفهان و به صورت جدی چندین سال است که فعالیت میکند.
یکی از چالشهای اساسی استان اصفهان، «نیروی انسانی متخصص» است؛ چراکه اصفهان یک استان صنعتی است و به نیروی انسانی متخصص نیاز دارد.
در نتیجه، به نظر من یکی از مشکلات اصلی کشور و استان را حل کردهایم و کارکرد «نهاد نوآوری دانشگاه و اتاق بازرگانی» این است که هر هفته نیازهای صنایع و بنگاههای اقتصادی را دریافت کرده و در قالب «طرح پویش»، برای آنها مصاحبه تعریف میکند و ارتباط دانشجویان ما را با صنعت برقرار میسازد.
به صورت گام به گام، ما هر هفته تلاش میکنیم تا نیروی انسانی مورد نیاز صنعت را از میان دانشجویان خود، از طریق طرح پویش، تأمین کنیم؛ چراکه در حال حاضر بزرگترین ناترازی استان اصفهان، نیروی انسانی متخصص است و فعالان اقتصادی در این زمینه دچار زحمت هستند.
اگرچه مسائل آب و محیط زیست نیز مطرح است، اما به نظر بنده، مهمترین و اصلیترین کاری که دانشگاه درراستای تربیت نیروی متخصص برای صنعت انجام میدهد، همین است.
آنا: مهمترین چالش ساختاری و نهادی که مانع از تبدیل خروجیهای پژوهشی و پایاننامههای تحصیلات تکمیلی به محصولات، خدمات یا سیاستهای توسعهای در سطح استان اصفهان میشود، چیست؟ دانشگاه برای ایجاد «پنجره واحد» میان پژوهش و نیاز صنعت و دولت چه سازوکارهایی (مانند پارک علم و فناوری یا مراکز رشد تخصصی) تعریف کرده است؟
نجفی: ببینید، همان سرای نوآوری که عرض کردم، به گونهای تعریف شده که عملاً «پنجره واحدی» که شما مدنظر دارید، شکل گرفته است و این سرای نوآوری نه صددرصد متعلق به ماست و نه صددرصد متعلق به اتاق بازرگانی و این پنجره واحد شکل گرفته است.
ما هیئت مدیره مشترکی داریم؛ سه نفر از ما و سه نفر از اتاق بازرگانی که باهم اندیشه میکنیم یا متناسب با یک صنعت، ما نیرو تربیت میکنیم، پژوهش صرف انجام نمیدهیم، بلکه کار فناورانه انجام میدهیم و پایاننامه تعریف میکنیم.
ضمن اینکه یکی از وظایف سرای نوآوری، تعریف سازوکار «صنعتیار» است. صنعتیار یعنی چه؟ یعنی نیروهایی از دانشگاه بهعنوان کارگزار (بروکر) به داخل بنگاههای اقتصادی مراجعه میکنند، ظرفیتها و آسیبهای آنها را شناسایی کرده، در داخل دانشگاه تعریف میکنند و ما پروژه عملیاتی مورد نیاز را تکمیل میکنیم. بهعنوان مثال تاکنون بنگاههای معاملاتی که نقش واسطه بین دو طرف در یک معامله را ایفا میکنند، صنعیتیار هم این رسالت را برعهده دارد و در صنعت میچرخد، آسیب اصلی را پیدا میکند و دانشگاه ظرفیتی را دارد که این آسیب را حل کند؛ این دو را به هم پیوند داده و ارتباط برقرار میکند و مشکل را رفع میکند.
آنا: در این زمینه تفاهمنامهای با حوزه صنعت داشتهاید که براساس آن، این صنعتیار که به شناسایی چالشها و مسائل میپردازد، درراستای حل آنها گام بردارد و آیا شما تفاهمنامهای برای این نوآوری مشترک امضا کردهاید؟
نجفی: تمامی تفاهمنامهها بین صنعت و سرای نوآوری تعریف شدهاند، یعنی تمامی این بنگاه اقتصادی این رابطه را با سرای نوآوری برقرار میکنند؛ همان پنجره واحدی که شما مدنظر دارید، عملاً قالب اجرایی یافته است.
آنا: درراستای حرکت به سمت «مسیر شکوفایی»، دانشگاه چه سیاستهای تشویقی هدفمندی را برای اعضای هیئت علمی تعریف کرده است تا آنها را از رویکرد صرفاً آموزشی/نظری به سمت کارآفرینی مبتنی بر علم و عقد قراردادهای پژوهشی-کاربردی با دستگاههای اجرایی استان سوق دهد؟ آمار مقایسهای رشد قراردادهای بروندانشگاهی در سه سال اخیر چگونه است؟
نجفی: نخست اینکه دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان در این زمینه روند رشد بسیار خوبی داشته و من اکنون آمار دقیق را نمیتوانم به شما ارائه دهم، اما میدانم که روند رشد در دانشگاه آزاد اسلامی استان فارس رشد بسیار خوبی درزمینه عقد قراردادهای بروندانشگاهی داشتیم و ما رشد سریع ۲۰ درصدی داشتهایم، اما برای اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان، ظرفیتی ایجاد میکنیم تا با صنعت فعالیت کنند، ساعت حضور آنها را تعدیل می کنیم و همچنین به کسانی که شرکت دانشبنیان دارند و ارزش افزوده ایجاد میکنند، امتیاز ویژهای اعطا می شود.
هدف ما تربیت دانشجوی کارآفرین است نه دانشجوی مدرکمحور
آنا: در مسیر سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی، در دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان هم تمرکز بر «تخصصگرایی منطقهای» به طور خاص لحاظ شده و اگر بخواهیم صریحتر اشاره کنیم، آیا در نظر دارید با تمرکز بر حوزههای دارای مزیت، مثلاً در حوزه حل مسائل (براساس فرمایش مقام معظم رهبری مبنی بر «نقطهزنی» در حوزه نظامی و مشابه آن در حوزه اقتصادی)، مانند نساجی، کشاورزی نوین، صنایع دفاعی و موضوعات دیگر (که استان اصفهان ظرفیتهای بالایی در آنها دارد) اقداماتی انجام دادهاید؟قطبهای پژوهشی خاصی درراستای جلوگیری از پراکندگی منابع علمی در این حوزههای قوت تعریف کردهاید تا این منابع، متمرکز بر تشدید نقاط قوت استان شوند؟
نجفی: استاندار اصفهان سه محور را برای توسعه استان اصفهان تعریف کرده، گردشگری، هوش مصنوعی و انرژی و دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان در حوزههای هوش مصنوعی بهعنوان مثال طرح سرای نوآوری و انفورماتیک را داریم که بچهها کار بسیار خوبی انجام دادهاند و تیمهای بسیار موفقی را مستقر کردهایم و محصولات خوبی در استان داریم که حاصل فعالیت متخصصان است؛ همچنین در کمیته راهبردی هوش مصنوعی استان اصفهان فعال هستیم که یکی از نیروها و اعضای کمیته راهبردی هوش مصنوعی استان اصفهان از استادان دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان است.
استاندار اصفهان سه محور را برای توسعه استان اصفهان تعریف کرده، گردشگری، هوش مصنوعی و انرژی و دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان در حوزههای هوش مصنوعی طرح سرای نوآوری و انفورماتیک را داریم که بچهها کار بسیار خوبی انجام دادهاند و تیمهای بسیار موفقی را مستقر کردهایم و محصولات خوبی در استان داریم که حاصل فعالیت متخصصان است.
همچنین برنامه راهبردی استان اصفهان را در این راستا پیش میبریم و یکی از اعضای ما در حال تأمین نیرو است و سند بسیار فعال، مؤثر و قوی در زمینه گیاهان دارویی داریم و کار جدی در این زمینه در حال انجام است و در حوزه گردشگری، «مدرسه عالی گردشگری» را با مشارکت مجموعه اتاق بازرگانی و هتلداران راهاندازی کردهایم که کار مشخصی را دنبال میکند. البته حوزه بذر، به دلیل اینکه امنیت غذایی از دغدغههای دیرینه دانشگاه بوده، اکنون در نقطه بسیار خوبی قرار دارد.
آنا: در حال حاضر، آخرین آمار تعداد مقالات ISI که اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان تولید کردهاند در چارچوب پژوهش توسعه چیست و آیا آمار بهروزی دارید؟
نجفی: آمار بهروز ندارم، اما تقریباً بیشتر از دو و نیم، حدوداً دو تا دو و نیم مقاله به ازای هر عضو هیئت علمی وجود دارد.
آنا: عدد خوبی است، در مسیر تبدیل ظرفیتهای خام به توسعه ملموس، با توجه به رصدهایی که از دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان انجام میشود، موفق عمل کردهاید، در قیاس با دانشگاههایی مانند اصفهان، تبریز یا بوشهر که در این زمینه موفق بودهاند، آیا سعی کردهاید این ظرفیت خام را از منظر علمی پژوهشی به توسعه ملموس تبدیل کنید؟ از منظر تعداد استارتآپهای برخاسته از دانشگاه یا تأثیری که بر بهبود شاخصهای محیط زیستی استان اصفهان داشتهاید وضعیتتان چگونه است؟
نجفی: بله. تیمهایی در بحث هوش مصنوعی و امنیت غذایی داشتیم که شرکتهای دانشبنیان موفق کشوری مانند «شرکت بذر» و «شرکت معیار دانش» در دانشگاه الحمدلله به سطح ملی تبدیل و برند شدهاند.
شرکتهای دیگری نیز داریم که در این زمینه فعال هستند و در حال رشد بوده و تبدیل به استارتاپ شده و ارزش سرمایهای خوبی ایجاد کردهاند و اشتغالزایی میکنند. شرکت بذر به تنهایی ۶۰۰ نفر نیروی متخصص را مشغول به کار کرده است که همه اینها نشاندهنده میزان تأثیرگذاری دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان در امر اشتغالزایی است.
آنا: درباره برنامه مدوّن برای جلوگیری از تداخل و موازیکاری پژوهشی میان دانشگاه شما و سایر دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی ملی چیست و آیا برنامهای برای ایجاد یک کنسرسیوم پژوهشی مشترک با محوریت حل مسائل کلان استان اصفهان مانند بحران آب یا تنش آبی، ترافیک، آلودگی هوا در سطح ملی، نه صرفاً در محدوده استان اصفهان، تدوین کردهاید تا بتوانید این مسائل را به صورت ریشهای حل کنید؟
نجفی: کارهای مشترک خوبی با دانشگاه اصفهان و دانشگاه صنعتی در حوزه آب و محیط زیست در حال انجام است و به نظرم موفق شدیم با همکاری یکدیگر به صورت مشترک سمینار و رویداد برگزار کنیم.
آنا: و سخن پایانی...
نجفی: از تماس شما ممنونم و برایتان آرزوی موفقیت دارم.
انتهای پیام/
