ضد گلوگاه سفر؛ سیاست وزارت میراث فرهنگی برای فرار از ازدحام در شهرهای توریستی/ مأموریت اصلی کمیته طبیعتگری چیست؟
خبرگزاری آنا ـ حسین بوذری؛ در پی تحولات گستردهای که پس از دوران همهگیری کرونا در جهان بهخصوص در ایران به وقوع پیوست، الگوهای سفر، ترجیحات گردشگران و شیوههای برنامهریزی در حوزه گردشگری دستخوش تغییراتی بنیادین شدهاند.
تجربه دوران تعطیلیها، محدودیتهای رفتوآمد و بازگشت تدریجی سفرها، موجب شد تا نگرش عمومی نسبت به ماهیت سفر، مقصدهای انتخابی و شیوه تعامل با محیط زیست و فرهنگ محلی دگرگون شود.
بسیاری از ایرانیان در سالهای پساکرونا گرایش بیشتری به سفرهای داخلی، کوتاهمدت، خانوادگی و طبیعتمحور یافتهاند؛ گرایشی که علاوه بر تأثیر اقتصادی مثبت بر مناطق کمتر شناختهشده، ضرورت بازنگری در سیاستهای کلان گردشگری ملی را نیز برجسته کرده است.
در چنین فضایی، وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بهعنوان نهاد سیاستگذار اصلی این حوزه با رویکردی نو و آیندهنگر تلاش کرده تا علاوه بر حفظ اصول توسعه پایدار، چشمانداز تازهای برای رشد هوشمند، مسئولانه و متوازن گردشگری ایران طراحی کند.
این وزارتخانه بر مبنای تحلیل دادههای جدید رفتار سفر، تلاش دارد الگوی جدیدی از گردشگری داخلی را ترسیم کند که در آن، کیفیت تجربه سفر، حفظ میراث فرهنگی و طبیعی، مشارکت جوامع محلی و استفاده از فناوریهای نوین در اولویت قرار گیرد.
تغییر رویکرد از نگاه صرفاً اقتصادی به گردشگری، به سمت نگاه فرهنگی، اجتماعی و زیستمحیطی، یکی از دستاوردهای مهم دوران پساکرونا بوده است.
براین اساس، توسعه زیرساختهای دیجیتال، ترویج سفرهای مسئولانه، حمایت از مجموعههای سبز و ایجاد سازوکارهای بازاریابی هوشمند برای مقصدهای داخلی، در دستور کار وزارتخانه قرار گرفته است.
امروزه جهان به سمت گردشگری احیاگر (Regenerative Tourism) حرکت میکند؛ رویکردی که دیگر فقط بر عدم آسیب به طبیعت و فرهنگ تأکید ندارد، بلکه از گردشگر میخواهد حضور خود را به عاملی مثبت برای حفاظت، آموزش و احیای محیط تبدیل کند.
در ایران اسلامی هم وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با راهاندازی کمیتههایی تخصصی در حوزه طبیعتگردی و همکاری بینسازمانی با دستگاههای مرتبط با محیطزیست و منابع طبیعی گامهایی جدی برای همسویی با این جریان جهانی برداشته است.
در مجموع، بازتعریف جایگاه گردشگری داخلی بهعنوان محرک اصلی توسعه اجتماعی و اقتصادی پایدار، استفاده از فناوریهای هوش مصنوعی و دادهمحوری در برنامهریزی سفرها و شکلدهی به جریان مسئولیتپذیر میان گردشگر، میزبان و دولت از اولویتهای کلیدی وزارتخانه در دوره جدید به شمار میرود.
هدف اصلی «میز گردشگری دیجیتال» انتقال بازاریابی سنتی به سمت مدلهای هوشمند مبتنی بر تحلیل رفتار گردشگران و دادههای دیجیتالی است تا بتوانیم مقصدها را براساس نیاز واقعی جامعه و علایق سفرکنندگان معرفی و تبلیغ کنیم
در حاشیه همایش ملی «پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی گردشگری» در شهرستان نور فرصتی دست داد تا گفتوگویی را با سید مصطفی فاطمی فیروزآبادی مدیرکل توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ترتیب دهیم تا تازهترین سیاستها، طرحها و برنامههای اجرایی کشور در زمینه گردشگری داخلی، دیجیتال و احیاگر را بررسی کنیم.
گپ و گفت آنا با فاطمی فیروزآبادی در پی میآید:
خداحافظی با گردشگری سنتی؛ ایران به استقبال نسل جدید مدیریت طبیعت میرود
آنا: با توجه به تغییر الگوی سفر ایرانیان پس از دوران کرونا، رویکرد کلی وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری درخصوص سیاست ملی گردشگری داخلی چیست؟
فاطمی فیروزآبادی: پس از همهگیری کرونا، نحوه و انگیزه سفر در میان ایرانیان دچار تغییر شد و بخش قابل توجهی از سفرها به صورت خانوادگی، کوتاهمدت و به مقصدهای طبیعی یا کمتر شناختهشده شکل گرفت.
در چنین شرایطی، وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با هدف بازتعریف سیاست ملی گردشگری داخلی بر توسعه سفرهای مسئولانه و پایدار تمرکز کرده است.
محورهای اصلی این رویکرد شامل ترویج سفرهای محیطزیستمحور، حمایت از کسبوکارهای سبز گردشگری، ارتقای آموزش جامعه محلی و گردشگران برای حضور مسئولانه در مقاصد و تشویق سرمایهگذاران به فعالیت در زمینه گردشگری پایدار است.
در مدلهای اجرایی خود علاوه بر افزایش آگاهی عمومی، سازوکارهایی برای مدیریت حجم سفر در مقاصد پرتردد را طراحی کردهایم تا در زمان اوج سفر، فشار و بار مسافر و گردشگر روی مناطق خاص کنترل شده و کاهشی شود.
آنا: لطفاً مثالی بزنید...
فاطمی فیروزآبادی: بهعنوان نمونه، در ایام پایان تابستان که حجم سفر به استانهای شمالی افزایش یافت با برگزاری جشنوارهها و رویدادهای فرهنگی در شهرهایی نظیر اصفهان، کرمان و سایر مقاصد داخلی، توانستیم توزیع متوازنتری از سفرها ایجاد کنیم تا بار سفر به شهرهای شمالی کاهش پیدا کند.
همچنین در تمامی شهرها جشنوارهها و رویدادهای گردشگری برگزار کردیم و این رویکرد مهم کمک می کند تا شهرهای با ظرفیت بالای گردشگری هم شناسانده شوند.
از سویی مقاصد نوظهور گردشگری، مباحث امیدبخش برای سفرها، ترغیب و تشویق مردم به استفاده از مجموعههای مجاز گردشگری از عواملی است که در وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بهطور جدی پیگیری میشود.
ثبت ملی و جهانی برای بقای روستاها؛ میراث فرهنگی، موتور توسعه اقتصادی محلی
آنا: وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چه سیاستهایی برای معرفی و توسعه مقاصد جدید و شهرهای دارای قابلیت گردشگری و کمتر شناخته شده اتخاذ کرده است؟
فاطمی فیروزآبادی: این موضوع در قالب شهرهای مکمل سفر و ثبتهای آن در حال انجام است.
یکی از رویکردهای کلیدی ما معرفی مناطق کمتر شناختهشده و توزیع متعادل سفر در سطح ملی است.
برخی مقاصد کشور از نظر ظرفیت گردشگری کمتر مورد توجه قرار گرفتهاند، ازاینرو در قالب طرح «شهرهای مکمل سفر» تلاش داریم مقاصد تازهای را در کنار شهرهای اصلی معرفی کنیم تا جریان سفر در کشور متوازن شود.
همزمان برنامه ثبت ملی و جهانی روستاها و شهرهای دارای قابلیت ویژه گردشگری را آغاز کردهایم تا آنها در فهرست مقصدهای رسمی سفر قرار گیرند. این اقدام به شناسایی و حفظ میراث طبیعی و فرهنگی موجود در این مناطق و همزمان به توسعه اقتصادی محلی کمک خواهد کرد.
بهعنوان مثال بهتازگی روستای جهانی و تاریخی کندلوس با معماری سنتی، طبیعت بکر و فرهنگ غنی ثبت جهانی شد، این روستا که سالها مقصد گردشگران بوده، اکنون فرصتی طلایی برای توسعه پایدار گردشگری در مازندران فراهم کرده است.
بسیاری از روستاها و شهرهای کشور که قابلیت گردشگری دارند و کمتر شناخته شده هستند، در تلاش برای معرفی هستیم تا بار گردشگری تنها روی دوش استان ها و شهرهای شمالی نباشد.
آنا: در حوزه بازاریابی مقصدهای داخلی، وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چه برنامهای برای بهرهگیری از فناوریهای نو و دادهمحوری دارد؟
فاطمی فیروزآبادی: به نکته خوبی اشاره کردید. تحول در بازاریابی گردشگری داخلی مستلزم نوآوری و دادهمحوری است و وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با تشکیل «میز گردشگری دیجیتال» در ساختار خود، زمینه بهرهگیری از فناوریهای نوین را فراهم کرده است.
در این میز تخصصی، علاوه بر حضور کارشناسان حوزه فناوری و هوش مصنوعی و متخصصان، تشکلهای حرفهای گردشگری نیز مشارکت دارند.
کارشناسان حوزه فناوری و هوش مصنوعی و متخصصان برنامهریزیهایی را برای تغییر رویکرد فناوریهای نوین دارند، البته محدودیتهایی هم وجود دارد، اما در مجموع فعالیتهای خوبی در این زمینه درحال انجام است.
آنا: «میز گردشگری دیجیتال» چه اهدافی را دنبال میکند؟
فاطمی فیروزآبادی: هدف اصلی این میز، انتقال بازاریابی سنتی به سمت مدلهای هوشمند مبتنی بر تحلیل رفتار گردشگران و دادههای دیجیتالی است تا بتوانیم مقصدها را براساس نیاز واقعی جامعه و علایق سفرکنندگان معرفی و تبلیغ کنیم.
استفاده از پلتفرمهای دیجیتال، تحلیل کلاندادههای سفر و توسعه ابزارهای هوش مصنوعی در فرآیند تصمیمسازی از اولویتهای راهبردی میز گردشگری دیجیتال محسوب میشود.
کمیته طبیعتگردی چه مأموریتی برعهده دارد؟
آنا: با توجه به اهمیت پایداری فرهنگی و زیستمحیطی، وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چه اقداماتی برای جلوگیری از آسیب میراث ملموس و ناملموس در جریان گسترش سفرها انجام داده است؟
استفاده از پلتفرمهای دیجیتال، تحلیل کلاندادههای سفر و توسعه ابزارهای هوش مصنوعی در فرآیند تصمیمسازی از اولویتهای راهبردی میز گردشگری دیجیتال محسوب میشود
فاطمی فیروزآبادی: امروز در دنیا تغییر نگرش از گردشگری پایدار به گردشگری احیاگر یک نکته کلیدی است، در این راستا روی این مهم متمرکز شدهایم و این حفظ و صیانت از میراث فرهنگی و محیط زیست در قلب سیاستهای گردشگری داخلی جای دارد.
همانطور که گفتم بهطور ویژه بر گذار از گردشگری پایدار به گردشگری احیاگر تمرکز کردهایم و در چارچوب این رویکرد جدید، گردشگر صرفاً ناظر محیط نیست، بلکه نقش فعال و مثبت در حفاظت از منابع دارد.
برای تحقق این رویکرد، کمیته طبیعتگری را با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان جنگلها و مراتع و سازمان زمینشناسی تشکیل دادهایم.
آنا: کمیته طبیعتگری چه رسالتی بر دوش دارد؟
فاطمی فیروزآبادی: مأموریت این کمیته، طراحی و اجرای مدلهای عملی گردشگری احیاگر در ایران است تا هر فعالیت گردشگری علاوه بر بهرهبرداری طبیعتمحور، اثر مثبت بر محیط برجای بگذارد.
این تغییر نگرش از «پرهیز از آسیب» به «ایجاد اثر مثبت» پایهگذار نسلی نو از مدیریت گردشگری فرهنگی و طبیعی در کشور خواهد بود، بهعبارت بهتر در این نگرش به گردشگری تأکید نمیکنیم دست به چیزی نزنید، بلکه گردشگر وارد طبعیت میشود و باید تأثیر مثبت خود را در این زمینه بگذارد.
در دنیای امروز بهرهبرداری حفاظتمحور از منابع طبیعی یک روزکیدر جدی برای حفاظت از محیط زیست است و این رویکرد را با کمک سازمانهای مرتبط جدیت دنبال خواهیم کرد.
آنا: و سخن پایانی...
فاطمی فیروزآبادی: تحقق اهداف توسعه پایدار در گردشگری ایران، نیازمند همکاری مشترک میان نهادهای دولتی، بخش خصوصی، جوامع محلی و گردشگران مسئول است.
حمایت از مجموعههای سبز، مدیریت هوشمند جریان سفر و بهرهگیری از فناوریهای نو، مسیر آینده گردشگری داخلی کشور را به سمت احیا و شکوفایی فرهنگی و طبیعی سوق خواهد داد.
انتهای پیام/
