آذربایجان شرقی مقصد ایده‌آل گردشگری تابستانی

این منطقه دارای شهرت بین المللی بوده و به عنوان بهشت فسیل شناسان مشهور است. مراغه میلیون‌ها سال قبل در دورۀ دوم و سوم زمین شناسی، قبل از فوران آتشفشان سهند محل استقرار و زندگی حیوانات عظیم الجثه بوده است. فسیل­های مکشوفه از 32 گونه پستانداران و 2 جنس پرندگان، دلیلی بر این مدعاست. وسعت این منطقه به 40 هزار هکتار می رسد که مساحتی برابر 1026 هکتار آن توسط سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان «اثر طبیعی- ملی فسیلی مراغه» حفاظت می­شود. بسیاری از فسیل­های کشف شده از این منطقه در دانشگاه­‌های وین، اتریش، پاریس، لندن و لس آنجلس نگهداری می­شود. اولین موزۀ دیرینه‌شناسی و سنگوارۀ ایران به مساحت ۵ هزار متر مربع در آینده در مراغه احداث خواهد شد تا آثار یافت ‌شده از این منطقه در آن نگه‌داری شوند

.

مجموعه کلیساهای آذربایجان شرقی(سنت استپانوس(

از نظر تاریخی بعد از کلیسای تادئوس قرار دارد و تاریخ بنای آن متعلق به قرن نهم میلادی است. کلیسای مزبور به یاد استپانوس، کشیشی که در سال 37 میلادی به دست یهودیان سنگسار شد، بنا شده است. ساختمان شکل کلی صلیبی دارد. بنای آن استوانه­ای با گنبد مخروطی شکل است که دور تادور آن از سنگ لاشه حصار بندی شده و شامل سه قسمت صحن (نمازخانه) و گنبد شانزده ضلعی، برج ناقوس و اجاق دانیال می‌باشد. صحن دارای درب چوبی بسیار زیبایی با ابعاد 2.5×1.5 متر است که به سبک دوره قاجاریه منبت کاری شده و دارای میخکوب­های فلزی بزرگ بر روی منبت­کاری­ها است. یک طاق مقرنس کاری شده نیز زینت بخش آن است. محراب از کف نمازخانه 96 سانتیمتر بلندتر بوده و دارای پوشش سنگ مرمر است. گنبد 16 ضلعی دارای اضلاع 16 گانه به شکل طاق نماهایی با طاق­های جناغی است. برج ناقوس در قسمت جنوبی بنا، بر روی چهار ستون قرار گرفته است و نقش برجسته‌­های روی ناقوس شامل فرشته طیب، ترنج ستاره و گل هشتپر است. در اطراف کلیسا محوطه تفرجگاهی زیبایی وجود دارد

.

بازار بزرگ تاریخی تبریز، تحت عنوان (مجموعه بازار تبریز) به شماره 1097 در مورخه 25/6/1354، به ثبت آثار ملی رسیده است. مجموعه حاضر با بررسی و پیگیری های مستمر سازمان میراث فرهنگی و با تشکیل کارگروه ویژه جهت تدوین پرونده ثبت جهانی، موفق شد با سه معیار(معیارهای II- III IV ) در نهم مرداد ماه 1389 خورشیدی در نشست سی و چهارم (31 july /2010 میلادی ) با شماره 1346 تحت عنوان مجموعه بازار تاریخی تبریز Tabriz Historic Bazaar Complex)) به عنوان دوازدهمین اثر جهانی کشور در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت برساند. بنیان اولیه بازار تاریخی تبریز به صدر اسلام بر می گردد که گواه این مطلب واقع شدن مسجد جامع کبیر شهر در همجواری بازار می باشد. در این میان گذر جاده ابریشم از شهر و بازار تبریز، اهمیت موضوع را به اثبات می رساند. مجموعه بازار تاریخی تبریز با مساحتی بالغ بر 27 هکتار، به عنوان یک بلوک شهری و کامل ترین سازمان اجتماعی در بازارهای ایران، در آذربایجان شرقی و در مرکز بافت تاریخی- فرهنگی شهر تبریز قرار گرفته است که مهمترین رکن بافت می باشد، و مدیریت اجتماعی آن به عنوان تنها مدیریت اجتماعی کامل بازارها، همچنان حاکم بر فعالیتهای آن است. بازار تبریز عالیترین فضای معماری و عملیترین مرکز برای تجارت و کسب و کار بوده و در واقع بهترین مرکز برای تولید و توزیع محصولات و انجام معاملات است. فعالان بازار نیز علاوه بر رفتار اقتصادی، بسیاری از رفتارهای فرهنگی را از نسلی به نسلی و از قومی به قومی دیگر انتقال می‌دهند و سبب انتقال و یا اشاعه فرهنگی می‌شوند. بازار تبریز بزرگترین اثر ثبت شده کشور و وسیعترین مجموعه مسقف و به هم پیوسته آجری جهان است. مجموعه بازار تاریخی تبریز شامل زیر مجموعه های مختلف تجاری، مذهبی، فرهنگی و بهداشتی و ورزشی و سکونت برای تجار دیگر شهرها در خود بازار و خانه های تاجران مقیم در اطراف بازار بوده است. در چنین مجموعه ای چگونگی ارتباط عناصر مجموعه با یکدیگر حائز اهمیت می باشد. اغلب مورخین و جهانگردان که از قرن چهارم هجری تا عهد قاجار از تبریز دیدن کرده‌اند اسناد و مدارک مهم و با ارزشی را درباره بازار و وضعیت اقتصادی تبریز از خود بجا گذاشته‌اند. از شخصیت‌های فوق می‌توان به مقدسی، یاقوت، مارکوپولو، ابن بطوطه، حمدا... مستوفی، کلاویخو، جان کارت رایت انگلیسی، شاردن و جملی کارری و... اشاره کرد. برخی از عناصر تشکیل دهنده مجموعه بازار تاریخی تبریز عبارتند از: حجره، کاروانسرا، تیم و تیمچه ،راسته بازار، چهار سوق ، دالان، بازار، میدان، بازارچه، دروازه، مسجد، بقعه، مدرسه، زورخانه ، کتابخانه، پل بازار، گذر، موزه، خانه، حمام و یخچال می باشد. معیار2 : نقش تبریز و بازار عظیم آن به عنوان چهار راه تبادل کالا در جاده ابریشم که شاهراه تجاری شرق و غرب بوده است که با توسعه اقتصاد و گذشت زمان همچنان ههمیت آن حفظ شده و تا به امروز ادامه دارد معیار 3: سیستم مدیریتی و نظام اجتماعی حاکم در بازار و روابط بین تولید و توزیع کالا و همچنین کالبد این مجموعه معظم که در بردارنده تمامی عناصر شهری مثل راسته بازار ، تیمچه ، دالان ،گذر ، مسجد ، بقعه ، مدرسه ،کتابخانه ، زور خانه،کاروانسرا ، حمام ، یخچال و... بوده است که گویای مجموعه‌ای کامل و منحصر به فرد است. معیار 4: ساختار بازار و قرار کیری عناصر مختلف در کنار هم که یک نظام پیچیده و در ضمن مهم ایجاد نموده است که می توان اشاره کرد به قرارگیری عناصری مانند تیمچه، دالان، سرا، راسته در کنار هم به عنوان محل‌هایی برای ورود کالا تا رسیدن آن به دست مشتری و همچنین موقعیت قرار گیری مراکز فرهنگی ، تفریحی و غیره ودر موقعیت خاص تبدیل پل به پل بازار از لحاظ معماری جلوه ای خاص به مجموعه بازار تاریخی تبریز داده است که آن را نسبت به سایر بازار های ایران و جهان شاخص کرده است.

روستای تاریخی طبیعی کندوان

روستایی صخره‌­ای که قدمت آن به قرن هفتم هجری بازمی­‌گردد. البته این امکان نیز وجود دارد که آغاز زندگی انسان در این روستا به دوره‌­های قبل از اسلام نیز برسد. خانه‌های این روستا در دل تپه­‌های آذرینِ ایجاد شده از آتشفشان سهند کنده شده‌­اند. در خانه­ها طبقاتی نیز ایجاد شده‌­اند که عموما طبقات اول برای اصطبل و طبقات بالاتر برای سکونت استفاده شده است. خانه چهارطبقه نیز در این روستا با همین شیوه ساخته شده است. سه روستای صخره­ای بدین شکل در دنیا وجود دارد که دو تای دیگر آن در ترکیه و آمریکا واقع‌­اند. با این تفاوت که آن دو خالی از سکنه است ولی در روستای کندوان زندگی به صورت عادی در جریان بوده و روستا زنده است. در اطراف روستا مراتع حاصل خیزی وجود دارد که محل استقرار عشایر است. در این روستا یک چشمه آب معدنی وجود دارد که به سبب سنگینیِ کم آب آن، معتقدند که برای درمان بیماری­‌های کلیوی بسیار مفید است. این روستا یکی از مهم‌ترین جاذبه‌­های بین‌­المللی گردشگری استان است که در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسیده است. هتل مناسبی نیز در این روستا برای گردشگران ساخته شده است.

این بنا در سال 1314 هجری شمسی به دست مهندسان آلمانی برای بلدیه و یا همان شهرداری ساخته شده است. نقشه این ساختمان همانند ساختمان­های آلمانی قبل از جنگ دوم جهانی است. نمای آن از سنگ تراش خورده و نمادی از شهر تبریز است. در بلندترین نقطه ساختمان، یک برج ساعت چهار وجهی بزرگی با ارتفاعی در حدود 30 متر تعبیه شده است که هر 15 دقیقه یکبار به صدا درمی­‌آید. این بنا از سال 1386 ه.ش. بصورت موزه شهر و شهرداری راه‌­اندازی و برای بازدید علاقه‌مندان آماده شده است.

این جاده که شهرها و روستاهای کرانه ارس را به هم میپیوندد دارای مناظر چشم نواز و با دیدی عالی از کشورهای همجوار نیز است.

دریاچه ارومیه

با توجه به ارزش اکولوژیک بالای آن، از طرف سازمان یونسکو به عنوان ذخیره‌­گاه زیست‌کره انتخاب شده است. در سال­های اخیر به دلیل احداث سدهای متوالی در بالادست، و عدم رعایت حق آبۀ دریاچه و بهره برداری بی رویه از آب­های زیرزمینی، خطر خشک شدن دریاچه وجود دارد. آب این دریاچه بسیار شور بوده و در حالت اشباع است. در دریاچه‌ ارومیه‌ حدود 102 جزیره‌ بزرگ‌ و کوچک‌ وجود دارد که‌ از این‌ تعداد پنج‌ جزیره‌اسلامی‌ (شاهی‌)، کبودان (قویون‌ داغی‌)، اشک‌ داغی‌، اسپیر و آرزو در محدوده‌ سیاسی‌ استان‌ آذربایجان‌ شرقی ‌قرار دارند. از آبزیان دریاچه می‌­توان به گونه­‌ای سخت‌پوست با نام آرتمیا اشاره کرد. پرنده‌­های شاخص آن پلیکان سفید، فلامینگو، چوب پا و آووست است. از بندر گلمانخانه می­توان با کشتی از دریاچه دیدن کرد. متاسفانه در صورت ادامه روند کم آبی دریاچه و خشکی آن بادهای نمکی نه تنها استان­‌های همجوار، بلکه بسیاری از استان­‌های دیگر از جمله تهران را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد. امید است تا با خرد جمعی و پیگیری مسئولان ذیربط این مشکل برطرف شود.

مقبره الشعرا

این آرامستان، یکی از گورستان­های تاریخی شهر تبریز بوده و در گذشته مدفن بسیاری از بزرگان بوده است. این اثر به مرور زمان و زلزله محل رو به متروک شدن می‌­رفت، اما خوشبختانه بنای یادبودی در سال 1350 ه.ش. برای آن طراحی و ساخته شد. این مکان امروزه به عنوان یکی از نمادهای شهر تبریز شناخته می­‌شود. بیش از 400 شاعر و عارف از 800 سال پیش تا کنون در این گورستان آرمیده‌­اند. بزرگانی چون خاقانی شروانی، اسدی طوسی، انوری، ثقه الاسلام تبریزی، استاد محمد حسین شهریار و ... از جمله این نامداران هستند.