وقت احیای رشته‌های علوم پایه فرا رسیده است
به گزارش خبرنگار آنا، محمدمهدی طهرانچی، در آغاز سخنان خود، ضمن اشاره به اهمیت سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۵ به عنوان دوره‌ای کلیدی برای تحولات آموزش عالی، تأکید کرد که باید به سرعت به سمت تحول حرکت کرد. وی اظهار داشت: ما در یک مرحله اورژانسی قرار داریم و زمان علیه ما در حال گذر است. اگر نتوانیم تحول را درک کنیم، هرگونه کوتاهی موجب می‌شود که دیگران جایگاه ما را تصاحب کنند.
وی ادامه داد: تحول شامل دو عنصر اصلی است: تغییر اساسی و تغییر ظاهری. باید بتوانیم این دو را تشخیص دهیم و به سمت تحول واقعی حرکت کنیم. طهرانچی با ارجاع به آیات قرآن کریم، تأکید کرد که هر آنچه نفع مردم را دربردارد، پایدار خواهد ماند و باید به عنوان محور اصلی تحولات توجه شود.
صیرورت آموزش عالی در مواجهه با تحولات
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی به اهمیت نقش دانشگاه‌ها در مقابله با تحولات اقتصادی، اجتماعی و فناورانه اشاره کرد و اظهار داشت که این مسئولیت به دوش مدیران و دست‌اندرکاران نظام آموزش عالی است. وی گفت: اگر امروز خودمان را وقف این کار نکنیم، باید جای خود را به کسانی بدهیم که تنها دغدغه آنها، حفظ و تقویت نظام دانشگاهی در ایران است.
طهرانچی به نمونه‌های تاریخی اشاره کرد و افزود: اگر فردوسی منتظر می‌ماند تا حاکم با او به توافقی درباره تدوین شاهنامه برسد، شاهنامه هرگز شکل نمی‌گرفت. ما نیز نباید منتظر باشیم و باید خود را به سرعت وقف این وظیفه کنیم.
سیاست علمی و اداره آموزش
یکی از مهم‌ترین محور‌های سخنان طهرانچی، تأکید بر لزوم تدوین و اجرای سیاست علمی در نظام آموزش عالی بود. وی اظهار داشت که دانشگاه نه تنها باید علم برای سیاست تولید کند، بلکه باید سیاست برای علم نیز داشته باشد. تاکنون بیشتر به این فکر کرده‌ایم که دانشگاه باید علم برای سیاست تولید کند، اما وقتی سیاست برای علم وجود نداشته باشد، این علم نیز برای سیاست کارآمد نخواهد بود.
وی ادامه داد: دانشگاه آزاد اسلامی که مدعی است ۴۵ درصد از آموزش عالی کشور را به خود اختصاص داده است، باید سیاست مشخصی برای خود داشته باشد. این سیاست شامل قوانین، مقررات، روش‌ها و دستورالعمل‌هایی است که شیوه‌های آموزش و پژوهش را هدایت می‌کند.
ضرورت تغییر در نظام آموزشی و تأکید بر عدالت دسترسی به فناوری
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه به بررسی تحولات لازم در نظام آموزش عالی پرداخت. وی با تأکید بر ضرورت انطباق نظام آموزشی با تحولات فناورانه و اجتماعی، به موضوعاتی همچون شکاف دیجیتالی، نقش هوش مصنوعی و تربیت انسان‌های خودکنترل اشاره کرد.
طهرانچی به اهمیت زبان فارسی در حفظ هویت فرهنگی اشاره کرد و گفت: اگر بخواهیم زبان فارسی را حفظ کنیم، باید از این پس به استفاده از واژگان و اصطلاحات فارسی توجه ویژه‌ای داشته باشیم. وی تأکید کرد که استفاده نادرست از واژگان وام‌گرفته می‌تواند به تضعیف زبان فارسی منجر شود و این مسئله نیازمند برنامه‌ریزی دقیق است.
نقش دستیاران آموزشی در تحولات آموزشی
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی به اهمیت دستیاران آموزشی در اجرای تحولات آموزشی اشاره کرد و گفت: استخدام ۲۰ هزار دستیار جوان که بتوانند در کنار ۲۰ هزار استاد فعلی، به عنوان پلی بین فناوری‌های نوین و نظام آموزشی عمل کنند، یکی از اقدامات ضروری است. وی افزود: این دستیاران می‌توانند به تسریع فرآیند‌های آموزشی و ارتقای کیفیت آموزش کمک کنند.
شکاف دیجیتالی و عدالت در دسترسی به فناوری
طهرانچی به موضوع شکاف دیجیتالی اشاره کرد و گفت: عدالت در دسترسی به ابزار‌های فناورانه یکی از چالش‌های مهم زمان حال است. ما باید اطمینان حاصل کنیم که تمام دانشجویان و اساتید به طور برابر به ابزار‌های هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین دسترسی دارند. وی افزود: این شکاف دیجیتالی نه تنها در سطح کشور، بلکه در سطح جهانی نیز می‌تواند تهدیدی جدی برای توسعه پایدار باشد.
هوش مصنوعی و ضرورت آموزش سواد دیجیتال
طهرانچی به نقش هوش مصنوعی در آموزش اشاره کرد و گفت: هوش مصنوعی نه تنها به عنوان یک ابزار جایگزین، بلکه به عنوان یک ابزار مکمل در فرآیند آموزش باید مورد استفاده قرار گیرد. وی تأکید کرد که اساتید باید سواد هوش مصنوعی را به سرعت کسب کنند و برای این منظور، دوره‌های آموزشی اختصاصی برگزار شود.
وی ادامه داد: ما باید دانشجویان را به گونه‌ای تربیت کنیم که بتوانند از هوش مصنوعی به عنوان یک ابزار کمکی استفاده کنند و در عین حال، تفکر انتقادی و خلاقیت خود را حفظ کنند.
تربیت انسان‌های خودکنترل
یکی از مباحث مهم مطرح‌شده در این جلسه، تربیت انسان‌هایی بود که از خودکنترلی برخوردار باشند. طهرانچی گفت: اگر نتوانیم در دانشگاه‌ها انسان‌هایی تربیت کنیم که ارزش‌های اخلاقی و خودکنترلی داشته باشند، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که در جامعه نیز این ارزش‌ها رعایت شوند. وی افزود: خودکنترلی شامل رعایت اصول اخلاقی، پرهیز از تقلب و دزدی، و رعایت قواعد اجتماعی است.
تحلیل آماری جمعیت دانشجویی
طهرانچی به بررسی آمار جمعیت دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی پرداخت و گفت: در سال ۱۴۰۰، جمعیت دانشجویی این دانشگاه از ۶۴۸ هزار نفر به ۸۷۸ هزار نفر رسیده است. این رشد حدود ۲۴۰ هزار نفری نشان‌دهنده افزایش تقاضا برای آموزش عالی است. وی افزود: رشد جمعیت دانشجویی در هر رشته باید حداقل ۳۵ درصد باشد؛ در غیر این صورت، آن رشته در معرض خطر کاهش جذابیت قرار می‌گیرد.
چالش‌های رشته‌های خاص
طهرانچی به وضعیت رشته‌های خاص اشاره کرد و گفت: رشته ریاضی که در حال حاضر تنها ۷۰ دانشجو دارد، در حالی که ۱۲۵۰ استاد در این رشته مشغول به کار هست، نیازمند بازنگری است. وی افزود: هزینه‌های سنگینی که برای این رشته صرف می‌شود، باید با برنامه‌ریزی دقیق‌تری همراه شود تا از منابع به بهترین شکل استفاده شود.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بر ضرورت همکاری و هماهنگی بین مدیران گروه‌های کشوری تأکید کرد و گفت: ما باید به سرعت به سمت اهداف بلندمدت حرکت کنیم و از فرصت‌های موجود استفاده کنیم.
طهرانچی همچنین خطاب به مدیران گروه‌های کشوری گفت: ما برای امر اداری آموزش بسیج نشده‌ایم. امر اداری آموزش، مسئله‌ای است که باید در چارچوب راهبری آموزش انجام شود. وی تأکید کرد که معاونت آموزشی نباید تنها به موضوعات اداری محدود شود، بلکه باید به عنوان یک نهاد راهبردی عمل کند.
چالش‌های پیشرو و راهکار‌ها
طهرانچی به چالش‌های پیش‌روی نظام آموزش عالی اشاره کرد و اظهار داشت که باید به سرعت به سمت فناوری‌های نوین حرکت کرد. وی گفت: بخش تکراری آموزش، که شامل جزوه‌ها، سوالات و حرف‌های تکراری است، دیگر کارآمد نیست. هوش مصنوعی به زودی این بخش را از ما خواهد گرفت و بهتر از ما اجرا خواهد کرد.
وی همچنین تأکید کرد که باید به سمت طراحی و اجرای فرایند‌های پویا، پیچیده و تعاملی حرکت کرد که هم داخل و هم خارج از نهاد مؤثر باشد. ما باید سیاست آموزشی را به عنوان یک نوع آگاهی هوشمندانه در انتخاب بین راه‌های مختلف برای تحقق نظام آموزش احسنه تعریف کنیم.
طهرانچی بر ضرورت همکاری و اراده جمعی تأکید کرد و اظهار داشت که دانشگاه آزاد اسلامی باید به عنوان پیشرو در تحولات آموزش عالی، نقش محوری خود را ایفا کند. وی خاطرنشان کرد که زمان برای انجام این تحولات کوتاه است و باید به سرعت به سمت اهداف بلندمدت حرکت کرد.
تغییر در ساختار مدیریت آموزشی و تأکید بر راهبری آموزشی
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه با تأکید بر ضرورت تغییر در ساختار مدیریت آموزشی، نقش جدید مدیران گروه‌های کشوری را به عنوان راهبر آموزشی مطرح کرد و خواستار ایجاد نظامی نوین و متحول در حوزه آموزش شد.
طهرانچی به اهمیت تغییر در رویکرد به مدیریت آموزشی اشاره کرد و گفت: مدیر گروه کشوری نباید تنها به عنوان یک مدیر اداری شناخته شود؛ بلکه باید به عنوان راهبر آموزشی در حوزه خود عمل کند. وی توضیح داد که مدیر گروه استانی به عنوان دستیار و مدیر گروه دبیر به عنوان همکار مستقیم راهبر آموزشی، در این ساختار نقش‌آفرینی می‌کنند.
وی ادامه داد: ما به دنبال ایجاد یک نظام کاملاً متحول هستیم که شامل استاد، کاردار، شبکه، مربی، آزمایشگاه و کارور باشد. این نظام از گذشته تفاوت اساسی دارد و نیازمند تغییر در ادبیات و فرهنگ سازمانی است. طهرانچی اذعان داشت که برخی از مدیران ممکن است با این اصطلاحات جدید آشنا نباشند، اما این تغییرات به منظور ارتقای کیفیت آموزشی ضروری است.
تفکیک مدیریت اداری و راهبری آموزشی
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خطاب به مدیران گروه‌های کشوری گفت: شما به عنوان راهبر آموزشی، هیچ ارتباطی با نظام اداری آموزش ندارید. مدیریت اداری آموزش توسط معاونت‌های آموزشی واحد‌ها و مدیریت‌های مرکزی انجام می‌شود. وی افزود: وظیفه شما، راهبری آموزشی است؛ یعنی سوق دادن آموزش دانشگاه به سمت اهداف معین از طریق اتخاذ سیاست‌های اجرایی و تعامل دوطرفه با دانشجویان و اساتید.
طهرانچی تأکید کرد که مدیریت اداری آموزش، شامل پذیرش، فارغ‌التحصیلی و خدمات آموزشی است و توسط مدیریت واحد‌های دانشگاهی انجام می‌شود. وی اظهار داشت: این دو نظام، یعنی مدیریت اداری و راهبری آموزشی، از نظر ماهیت کاملاً متفاوت هست و باید به صورت جداگانه مدیریت شوند.
چالش‌های نظام آموزشی و راهکار‌ها
طهرانچی به چالش‌های موجود در نظام آموزشی اشاره کرد و گفت: اگر نظام آموزشی دچار مشکل شده است، مقصر اصلی آن، ما به عنوان راهبران آموزشی هستیم. وی افزود: حفظ هویت ملی و تربیت قوه عاقله از جمله وظایف اصلی ما است. ما باید به صورت هوشمندانه و هدفمند، برنامه‌ریزی کنیم تا بتوانیم به اهداف ملی دست یابیم.
وی به چهار چالش اصلی که دانشگاه‌ها در سال‌های آینده با آن مواجه خواهند بود، اشاره کرد و گفت این چالش ها شامل اقتصاد ملی، امنیت منطقه‌ای، تحولات فناورانه و ذائقه اجتماعی است.
طهرانچی تأکید کرد که برای هر یک از این چالش‌ها باید برنامه‌ریزی دقیقی انجام شود و گفت: ما باید نظام آموزشی را به سمت تربیت جامعه‌ای خلاق و پویا هدایت کنیم که بتواند با تکیه بر توانمندی‌های داخلی، به پیشرفت برسد.
نظام دانایی‌بخش و توانایی‌محور
طهرانچی به اهمیت نظام دانایی‌بخش و توانایی‌محور اشاره کرد و گفت: گروه‌های کشوری به عنوان راهبران نظام دانایی‌بخش، مسئول ساخت جامعه‌ای خلاق هستند. وی افزود: ما باید سیاست‌های آموزشی را به گونه‌ای تدوین کنیم که بتوانیم به اهداف بلندمدت خود دست یابیم.
وی همچنین به وضعیت فعلی آموزش در رشته‌های مختلف اشاره کرد و گفت: در برخی رشته‌ها، عدم تعادل و عدم میزان‌گیری صحیح وجود دارد که باید به سرعت برطرف شود. طهرانچی تأکید کرد که مدیران گروه‌های کشوری باید به عنوان متولیان تحقق تحول در نظام آموزشی، مسئولیت این کار را بر عهده بگیرند.
تأثیر فرهنگ و آموزش بر مقاومت
طهرانچی به اهمیت فرهنگ و آموزش در شکل‌دهی به مقاومت و عزت ملی اشاره کرد و گفت: فرهنگ مقاومت به تفنگ نیست؛ بلکه به نظام آموزش و پرورش و فرهنگ درونی بستگی دارد. وی افزود: ما باید فرهنگی ایجاد کنیم که در آن زندگی سالم و مقاومت در برابر تهدیدات، ارزش اصلی باشد.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بر ضرورت همکاری و هماهنگی بین مدیران گروه‌های کشوری تأکید کرد و گفت: ما باید به سرعت به سمت اهداف بلندمدت حرکت کنیم و از فرصت‌های موجود استفاده کنیم.
تحلیل وضعیت رشته‌های دانشگاه آزاد و ضرورت کارآمدسازی نظام آموزشی
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی به بررسی دقیق وضعیت رشته‌های مختلف تحصیلی پرداخت. وی با ارائه آمار و تحلیل دقیق، به چالش‌های موجود در نظام آموزشی اشاره کرد و خواستار اقدام فوری برای بهبود عملکرد و کارآمدسازی رشته‌ها شد.
طهرانچی با اشاره به وضعیت رشته‌های علوم پایه، به ویژه ریاضی و فیزیک، گفت: رشته ریاضی که تنها ۷۰ دانشجو در سطح کارشناسی دارد، در حالی که بیش از ۱۲۵۰ استاد در این رشته مشغول به کار هست، نیازمند بازنگری جدی است. وی افزود: اگر هزینه‌های سنگینی که برای این رشته صرف می‌شود، با برنامه‌ریزی دقیق‌تری همراه نشود، این منابع به هدر خواهد رفت.
وی همچنین به وضعیت رشته فیزیک اشاره کرد و گفت: رشته فیزیک که از ۵۰ دانشجو به 108 نفر رسیده است، نیز در وضعیت بحرانی قرار دارد. ما باید به این رشته‌ها به عنوان بخشی از هویت علمی کشور نگاه کنیم و از آنها محافظت کنیم. طهرانچی تأکید کرد که کشوری که از دانشمندان بزرگی همچون خواجه نصیرالدین طوسی و ابن هیثم برخوردار بوده است، نباید اجازه دهد که این رشته‌ها رو به زوال برود.
ضرورت کارآمدسازی و ورود فناوری‌های نوین
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بر ضرورت کارآمدسازی رشته‌های تحصیلی تأکید کرد و گفت: ما باید به سمت کارآمدسازی و ورود فناوری‌های نوین در آموزش حرکت کنیم. وی افزود: هوش مصنوعی باید به عنوان یک ابزار مکمل در فرآیند آموزش مورد استفاده قرار گیرد و ما باید این تغییرات را با برنامه‌ریزی دقیق اجرا کنیم.
طهرانچی به رشته‌هایی مانند زیست‌شناسی و شیمی اشاره کرد و گفت: رشته زیست‌شناسی با حدود ۳۴ هزار دانشجو و رشته شیمی که نیز در وضعیت مشابهی قرار دارد، نیازمند کارآمدسازی و به‌روزرسانی هستند. وی تأکید کرد که اگر این رشته‌ها به صورت کارآمد مدیریت نشوند، ممکن است در آینده با چالش‌های جدی مواجه شوند.
وی در ادامه به وضعیت رشته های مهندسی، مدیریت، هنر نیز پرداخت و توضیحاتی را به مدیران کشوری این گروه ها ارائه داد.
پایدارسازی و تعیین اهداف معین
طهرانچی بر ضرورت پایدارسازی رشته‌ها و تعیین اهداف معین تأکید کرد و گفت: هر یک از مدیران گروه‌های کشوری باید ظرف یک ماه، اهداف خود را تعیین کرده و برنامه‌های اجرایی خود را مشخص کنند. وی افزود: ما باید به سمت تدوین سیاست‌های اجرایی مدون حرکت کنیم و واکنش‌ها و راهکارهای لازم را برای مقابله با چالش‌ها ارائه دهیم.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بر ضرورت همکاری و هماهنگی بین مدیران گروه‌های کشوری تأکید کرد و گفت: ما باید به سرعت به سمت اهداف بلندمدت حرکت کنیم و از فرصت‌های موجود استفاده کنیم. این جلسه با حضور فعال مدیران گروه‌های کشوری به پایان رسید و به عنوان یکی از اقدامات استراتژیک در راستای اصلاح و بهبود نظام آموزش عالی مطرح شد.
ضرورت تغییر در رویکرد آموزشی
طهرانچی بر ضرورت تغییر در رویکرد آموزشی تأکید کرد و گفت: ما باید چارچوب‌های فعلی خود را به هم بریزیم و به سمت رویکرد‌های نوین آموزشی حرکت کنیم. وی افزود: استفاده از هوش مصنوعی و فناوری‌های دیجیتال می‌تواند به ما کمک کند تا نظام آموزشی را به گونه‌ای تغییر دهیم که با نیاز‌های جامعه و بازار کار هماهنگ شود.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در پایان سخنان خود، بر ضرورت همکاری و هماهنگی بین مدیران گروه‌های کشوری تأکید کرد و گفت: ما باید به سرعت به سمت اهداف بلندمدت حرکت کنیم و از فرصت‌های موجود استفاده کنیم.
انتهای پیام/
