علوم انسانی اسلامی؛ دستیابی به افق‌های نوین با تکیه بر آموزه‌های دینی و فرهنگ ملی
خبرگزاری آنا؛ در دنیای امروز، جایی که پیشرفت‌های علمی و فناوری به سرعت در حال تحول هستند، نیاز به هم‌افزایی و همکاری میان نهاد‌های علمی و آموزشی بیش از پیش احساس می‌شود.
در این راستا، دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه به‌عنوان دو نهاد کلیدی در تولید و انتقال دانش، نقش بسزایی در شکل‌دهی به افکار عمومی و ارتقای سطح علمی جامعه دارند. دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین نهاد‌های آموزش عالی در ایران با هدف تقویت هویت علمی و فرهنگی خود، دنبال ایجاد یک پیوند مؤثر با حوزه‌های علمیه است.
حوزه‌های علمیه با پشتوانه‌ای غنی از میراث علمی و دینی می‌توانند به‌عنوان منابع ارزشمندی برای غنی‌سازی مبانی علوم انسانی و اسلامی در دانشگاه‌ها عمل کنند، این دو نهاد، هرچند به ظاهر مستقل از یکدیگر به نظر می‌رسند؛ اما در واقع در یک اکوسیستم علمی مشترک قرار دارند که می‌تواند به تقویت و ترویج علم نافع و متناسب با نیاز‌های جامعه کمک کند.
حوزه‌های علمیه به‌عنوان مراکز تولید علم و دانش، دارای مبانی هستی‌شناسی و ارزش‌شناسی عمیق‌تری هستند که می‌تواند به دانشگاه‌ها کمک کند تا به یک فهم جامع‌تر از مسائل انسانی و اجتماعی دست یابند.
در عین حال، دانشگاه آزاد اسلامی با تمرکز بر علوم انسانی و اجتماعی، می‌تواند به حوزه‌های علمیه در زمینه‌های پژوهشی و فناوری یاری رساند.
در این راستا، تفاهم‌نامه‌ای که میان دانشگاه آزاد اسلامی و حوزه‌های علمیه منعقد شده به عنوان گامی مهم درراستای تحقق وحدت حوزه و دانشگاه به دنبال ایجاد بستر‌هایی برای تبادل تجربیات و دانش میان این دو نهاد است، این تفاهم‌نامه نه‌تنها دنبال تقویت همکاری‌های آموزشی و پژوهشی بوده، بلکه هدف آن ایجاد یک جریان علمی منسجم و متناسب با نیاز‌های جامعه و تمدن نوین اسلامی است.
با توجه به چالش‌های موجود در عرصه‌های علمی و فرهنگی، این همکاری می‌تواند به‌عنوان یک مدل موفق برای سایر نهاد‌های آموزشی و علمی در کشور عمل کند.
خبرنگار آنا برای اطلاع از جزئیات تفاهم‌نامه میان دانشگاه آزاد اسلامی و حوزه‌های علمیه کشور در همه استانها و تشریح مفاد تفاهم‌نامه و تعهدات دو نهاد، گفت‌و‌گویی را با حجت‌الاسلام حسن خیری رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم و نماینده دانشگاه آزاد اسلامی در پیگیری تفاهم‌نامه با حوزه‌های علمیه ترتیب داده است که در ادامه می‌‌خوانیم.
تفاهم‌نامه دانشگاه آزاد و حوزه علمیه گامی به سوی وحدت
آنا: ابتدا درباره تفاهم‌نامه دانشگاه آزاد اسلامی با حوزه‌های علمیه سراسر کشور بگویید که به‌عنوان نماینده دانشگاه آزاد در نشست این تفاهم‌نامه‌ها حضور دارید. هدف دانشگاه آزاد از انعقاد تفاهم‌نامه با حوزه‌های علمیه چیست و درصدد کسب چه دستاورد‌هایی از این همکاری است؟
خیری: در دانشگاه آزاد اسلامی اعتقاد بر این است که از تمام ظرفیت‌ها برای پیشبرد سیاست‌های علمی و تقویت هویتی، سلوکی و علم نافع استفاده شود، در این راستا میراث جدی و سرمایه‌های ما حوزه‌های علمیه هستند؛ چراکه به لحاظ مبانی علوم به مباحث دینی و سنت‌ها نیاز داریم و باید به حوزه‌های علمیه مراجعه کنیم، ازسویی بسیاری از علوم به لحاظ مبانی و صناعی در حوزه‌های علمیه شکل گرفته و قاعدتاً دانشگاه آزاد اسلامی نمی‌تواند در دوگانه بین علوم انسانی ـ اسلامی و علوم انسانی سکولار و وارداتی زندگی کند.
دانشگاه آزاد اسلامی مانند هر مرکز علمی دیگری از تمامی ذخایر علمی (داخلی یا خارجی) استفاده می‌کند و در حوزه‌های علمیه مباحث انسانی، مبانی هستی‌شناسی، ارزش‌شناسی، انسان‌شناختی و مباحث علوم انسانی و غیرانسانی تکوین پیدا کرده، دانش شکل گرفته و با یک میراث بیش از یک‌هزارساله باید از این ذخیره استفاده شود.
میراث جدی و سرمایه‌های کشور حوزه‌های علمیه هستند؛ چراکه به لحاظ مبانی علوم به مباحث دینی و سنت‌ها نیاز داریم و باید به حوزه‌های علمیه مراجعه کنیم، ازسویی بسیاری از علوم به لحاظ مبانی و صناعی در حوزه‌های علمیه شکل گرفته و قاعدتاً دانشگاه آزاد اسلامی نمی‌تواند در دوگانه بین علوم انسانی ـ اسلامی و علوم انسانی سکولار و وارداتی زندگی کند
بنابراین هدف اصلی وحدت حوزه و دانشگاه است، یعنی این دو نهاد به کمک هم می‌آیند تا یکپارچگی اتفاق بیفتد، ممکن است دو نهاد و دو سیستم هستند؛ اما دو نهاد در یک سیستم که در حال داد و ستد هستند و می‌توانند از ظرفیت‌های یکدیگر استفاده کنند.
در تفاهم‌نامه‌ای که چهار سال پیش منعقد شد، ابعاد آموزشی، پژوهشی، مهارتی، فناوری، مدیریتی و زیرساخت‌های اطلاع‌رسانی مورد بررسی قرار گرفت و دست به دست هم دادند تا از دو ذخیره دانشگاه و حوزه استفاده کنند و تجربه دانشگاه و حوزه به اشتراک گذاشته شود و کمک کرده و با یکدیگر تبادل داشته باشند، یعنی هم دانشگاه به کمک حوزه علمیه بیاید و هم حوزه علمیه به دانشگاه یاری برساند، درحقیقت هدف آن است که حوزه علمیه و دانشگاه آزاد اسلامی جریان جاری علم، فناوری و هنر را متناسب با نیاز‌های جامعه و تمدن نوین اسلامی پیش ببرند که پیگیری تحقق آن هستیم، یعنی انقلاب اسلامی، دوستداران و وفاداران به انقلاب اسلامی دنبال تحقق آن هستند که آرمان‌های انقلاب اسلامی محقق شود، در نتیجه هدف شفاف بوده و مبهم نیست.
آنا: تاکنون تفاهم‌نامه دانشگاه آزاد اسلامی با حوزه‌های علمیه چند استان منعقد شده است؟
خیری: این تفاهم‌نامه، کشوری است، یعنی بخشی و استانی نیست و واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی و حوزه‌های علمیه سراسر کشور با امضای دکتر طهرانچی و آیت‌الله علیرضا اعرافی مخاطب این تفاهم‌نامه هستند؛ اما برای عملیاتی کردن نیاز به بُرش‌های استانی داریم، آنچه در حال پیگیری آن هستیم و به استان‌های سراسر کشور سفر می‌کنیم، درراستای یادآوری و بازخوانی تفاهم‌نامه است.
آنا: یعنی هر استان براساس جایگاه و مشخصات جغرافیایی و علمی مخاطب دانشگاه آزاد اسلامی و حوزه علمیه است؟
خیری: بله. هر استان جایگاه خود را نسبت به این تفاهم‌نامه پیدا می‌کند و درصورتی که آن استان تفاهم‌نامه امضا شود، به این معنی خواهد بود که مسئولان آن استان به بُرش استانی تفاهم‌نامه تقیّد پیدا کنند و مسئولان دانشگاه و حوزه علمیه آن استان پیگیر باشند و در مجموع یک تفاهم‌نامه میان دانشگاه آزاد اسلامی و حوزه علمیه کشور است.
حوزه علمیه مجرای علوم اسلامی ـ انسانی است
آنا: دانشگاه آزاد اسلامی و حوزه علمیه کشور برمبنی این تفاهم‌نامه چه تعهداتی دارند، به عبارتی محورهای این تفاهم‌نامه چیست؟
خیری: تعهدات بر مبنای اموری است که از دانشگاه به‌عنوان یک مؤسسه علمی توقع می‌رود، همینطور حوزه علمیه به‌عنوان یک مؤسسه علمی و دینی.
به عبارت بهتر تعهدات در عرصه‌های آموزشی، پژوهشی، فناوری، مدیریتی و زیرساخت‌هاست و دو طرف (حوزه علمیه و دانشگاه آزاد اسلامی) این تعهدات را به کار بگیرند و به اشتراک گذاشته و از ظرفیت‌های یکدیگر استفاده کنند و نیاز‌های یکدیگر را برآورده کنند.
آنا: مثالی می‌زنید؟
خیری: به عنوان مثال اگر در دانشگاه آزاد اسلامی نیاز به علوم انسانی - اسلامی پیدا کردیم باید به حوزه‌های علمیه مراجعه کنیم یا برای توانمندسازی استادان در قالب فرصت‌ها و کرسی‌های علمی، ایجاد لژیون‌ها، تشکل‌های علمی، انجمن‌ها، همایش‌ها، سمینار‌های علمی یا سرا‌های مشترک، حوزه‌های علمیه به دانشگاه آزاد و متخصصان آن مراجعه خواهند کرد؛ چراکه دانشگاه به‌عنوان یک دانشگاه پیشرو پیش می‌برد و ابتکار و خلّاقیت را به دست گرفته تا این عقب‌ماندگی‌ها و نگاه به بیرون را به درون سوق دهد و از استعداد‌های نهفته در تعلیم و تربیت، استعداد نهفته در رسانه هویتی، سبک آموزش، اجتهاد و مسائل مهم در نشر کتاب، سرفصل‌ها و ایجاد بین رشته‌ای موردنیاز جامعه استفاده کند که درراستای این تفاهم‌نامه و عملیاتی‌سازی آن است.
آنا: تفاهم‌نامه میان دانشگاه آزاد اسلامی و حوزه علمیه کشور چه تأثیری در کیفیت آموزش و پژوهش در دانشگاه آزاد خواهد داشت، آیا می‌توان انتظار داشت که این همکاری منجر به توسعه رشته‌های جدید و ارتقای علمی دانشجویان و استادان شود؟
خیری: بله. این تفاهم‌نامه موجب می‌شود دانشگاه هویت واقعی خود را پیدا کند و از حالت جزیره‌ای خارج شود، حداقل توقع از یک محفل علمی این است که تبادلات علمی داشته و بهروز باشد و خود را بر لبه دانش در عرصه‌های مختلف نگاه دارد و خودباوری خود را تقویت کند.
آنچه در موضوعات هویتی، مبانی و مفاهیمی مانند علوم اسلامی ـ انسانی یا علوم هنر اسلامی و سایر عرصه‌های تربیتی نیاز داریم، استفاده از ظرفیت‌هاست، به‌عنوان مثال دروس معارف اسلامی ظرفیت بزرگی است؛ اما ظرفیت‌های علمی تنها این نیست که اعتقادات و دروس دینی بخوانیم، بلکه هریک از علوم انسانی باید مبتنی بر معارف دینی و فرهنگ باشد و معتقدیم اسلام، فرهنگ اسلامی و آموزه‌های اسلامی برنامه زندگی برای انسان‌هاست و در برنامه زندگی باید به کجا مراجعه کنیم؟ یعنی کدام نهاد بیشتری سرمایه علمی و دینی را برای دستیابی به برنامه زندگی دارد؟ قاعدتاً حوزه‌های علمیه.
اگر دانشگاه آزاد اسلامی قصد دارد بهروز شود و علم نافع تولید کند و همسو با انقلاب اسلامی کار و دانشجو احساس کند که متخصص، متعهد و متّد و کاردان کاردان شود باید از ظرفیت این تفاهم‌نامه استفاده کند.
آنا: چه ساز و کاری برای هماهنگی و اجرای مفاد تفاهم‌نامه میان دانشگاه آزاد اسلامی و حوزه‌های علمیه دارید؟
خیری: ساز و کار بر مبنای بُرش‌های استانی و استفاده از ظرفیت‌های ستادی دو مجموعه خواهد بود.
آنا: در استان‌هایی که تفاهم‌نامه میان دانشگاه آزاد و حوزه علمیه منعقد شده، به دستاورد مهمی هم دست پیدا کرده‌اید؟
خیری: باید هریک از استانها مباحث تخصصی در این زمینه داشته باشند، از سویی تبدیل مباحث کیفی به کمّی کار دشواری است؛ اما براساس ذهنیت و ارتباطی که میان دانشگاه آزاد اسلامی و حوزه علمیه اتفاق افتاده، اذهان به هم نزدیک شده‌اند و مجرای وحدت شکل گرفته شده به‌لحاظ فکری، روحی و جریان علمی منسجم بین دانشگاه آزاد اسلامی و حوزه‌های علمیه نهفته است، حال اینکه کجای کار هستیم باید با نگاه کمّی و سنجشی باشد که نیاز به مطالعه دارد.
انتهای پیام/
