ضرورت درگیر شدن فضلا و طلاب با مسائل نوپدید

به گزارش آنا، مراسم اختتامیه جشنواره علامه حلی حوزه علمیه استان تهران با حضور حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد.

حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در این مراسم، به بررسی نقش بزرگواران حوزه علمیه در ترویج معارف قرآن و پیشرفت‌های علمی کشور پرداخت.

وی با یادآوری شخصیت‌های بزرگ حوزه، از جمله حضرت آیت الله امامی کاشانی، به تأثیرات مثبت ایشان در معرفی معارف قرآن اشاره کرد و گفت: ما با مطالعه نوار‌های ضبط شده مباحث ایشان به شهرستان‌ها فرستاده شده بود، با معارف قرآن آشنا شدیم. همچنین، آیت الله مصباح و تفسیر قرآن آیت الله جوادی در سال‌های ۶۲ و ۶۳ به ما در درک مفاهیم کمک کرد.

خسروپناه افزود: خدمات آیت الله امامی و دیگر شخصیت‌ها در امور خیریه و سلامت جامعه بر هیچ کس پوشیده نیست. امید داریم که این خدمات علمی و پژوهشی ادامه داشته باشد و از شاگردان خوب تربیت‌یافته در این مدرسه، انتظار می‌رود که در جشنواره‌های ملی شرکت فعال داشته باشند.

وی ضمن قدردانی از مدیران حوزه علمیه و اساتید بزرگوار، تأکید کرد: در سال‌های اخیر، با تلاش‌های مدیریت آیت الله اعرافی، جهش خوبی در اوضاع علمی کشور به وقوع پیوسته و نادیده گرفتن این زحمات بی‌انصافی است.

وی به مقایسه وضعیت علمی حوزه قبل و بعد از انقلاب پرداخت و گفت: قبل از انقلاب، خلأ‌های عجیبی در حوزه‌های علمی وجود داشت که امروز با تلاش مداوم پر شده است. همچنین، خاطرات آقای دکتر احمدی، رئیس موسسه سمت، از ستاد انقلاب فرهنگی بیانگر تأثیر تاریخ‌ساز این تجربه‌ها در روند توسعه علوم انسانی اسلامی است.

خسروپناه با اشاره به اهمیت همکاری میان حوزه و دانشگاه در بحث علوم انسانی اسلامی، خاطرنشان کرد: در ابتدای تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی، امام خمینی (ره) این مأموریت را به شورا دادند که همکاری نزدیک‌تری با حوزه در این زمینه داشته باشند. در این مسیر، جلساتی با شخصیت‌های برجسته حوزه همچون آیت الله مصباح برگزار شد که نتایج آن به تأسیس مجموعه‌های علمی و انتشارات سمت منجر شد.

تأکید بر نقش پژوهش و نوآوری در حوزه علمیه

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، وی به رشد قابل توجه فعالیت‌های پژوهشی در حوزه علمیه ایران اشاره کرد و گفت: امروز در حوزه‌های مختلف، نظریه‌های متنوعی در ایران تولید می‌شود که حتی مالزی، مصر، لبنان و عراق از آن فاصله دارند. بسیاری از کشور‌های اسلامی در حال حاضر به دنبال ترجمه و استفاده از آثار علمای ایرانی به زبان‌های مختلف هستند.

خسروپناه با اشاره به تأثیرات مثبت این رشد علمی، به بررسی زمینه‌های مختلف علمی و پژوهشی پرداخت و ادامه داد: ما در حوزه‌های مختلف مانند علوم اقتصادی اسلامی، فقه اقتصاد و فلسفه اقتصادی آثار قابل توجهی داریم که برخی از آنها به زبان‌های مختلف ترجمه شده‌اند. در این راستا، کشور‌های دیگر امید دارند تا از تولید اندیشه‌های ایرانی بهره‌مند شوند.

وی همچنین به چالش‌هایی که در دهه ۷۰ به وجود آمد و تأثیر شبهات کلام جدید بر جوانان و طلبه‌ها اشاره کرد و گفت: در آن زمان، شبهات جدیدی مطرح شد که برخی از آنها موجب گرایش به الحاد در میان جوانان و طلبه‌ها شد. اما با تلاش‌های صورت گرفته در حوزه، بسیاری از این افراد بازگشتند و به عقاید خود استحکام بخشیدند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامۀ سخنان خود را با تأکید بر ضرورت فعالیت‌های پژوهشی در حوزه علمیه ادامه داد: اگر می‌خواهیم وضعیت پژوهش و تحقیقات نو در حوزه‌های علمیه بهبود یابد، باید چند اقدام اساسی انجام دهیم. شرط اول این است که اساتید حوزه خودشان اهل پژوهش باشند. یک استاد باید نه تنها محتوای درسی را تدریس کند، بلکه خود نیز در زمینه پژوهش و نوشتن فعال باشد.

وی با ذکر مثال‌هایی از چهره‌های برجسته علمی، اظهار داشت: اساتید بزرگ مانند استاد حسن‌زاده آملی، استاد جوادی آملی، استاد مصباح و استاد سبحانی نمونه‌هایی از این نوع اساتید هستند که با تلاش‌های خود در راستای توسعه علمی و پژوهشی در حوزه گام برداشته‌اند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، به نقش بی‌بدیل استادان بزرگ حوزه در ترویج تحقیق و پژوهش اشاره کرد و با یادآوری خاطراتی از آیت الله سبحانی، گفت: اگر بزرگواران اهل تحقیق و پژوهش نبودند، ما هرگز به اینجا نمی‌رسیدیم. آیت الله سبحانی در اوایل دهه ۷۰، در همایشی که آیت الله‌العظمی گلپایگانی برگزار کرده بود، سه طلبه را تحت نظر خود به نوشتن مقاله‌ای مشترک تشویق کردند. این مقاله پس از تلاش‌های مستمر ما پذیرفته شد و آیت الله سبحانی ما را برای ارائه آن در جمع بزرگان دعوت کردند.

وی همچنین بر لزوم حمایت‌های مادی و معنوی از پژوهش‌های حوزه تأکید کرد و گفت: حوزه علمیه نیاز به مجلات علمی و پژوهشی دارد تا محققان بتوانند آثار خود را منتشر کنند. باید از مراکز علمی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، حمایت‌های لازم انجام گیرد.

خسروپناه در ادامه به ضرورت یادگیری روش‌های تحقیق و پژوهش برای طلبه‌ها اشاره کرد و تصریح کرد: طلبه‌ها باید مبانی علمی را به خوبی بیاموزند تا توانایی حل مسائل را داشته باشند. این موارد شامل مطالعه اصول فقه، قواعد فقهی، منطق و فلسفه است که ابزار‌های اساسی برای تولید علم به شمار می‌روند.

وی بر ضرورت درگیر شدن فضلا و طلاب با مسائل نوپدید تأکید کرد و گفت: مسائل نوپدید تنها مربوط به فقه و کلام نیستند، بلکه به موضوعات حکمرانی فرهنگی، سیاسی، و اجتماعی نیز مربوط می‌شوند. حوزه‌های علمیه باید در این زمینه‌ها فعال باشند و به چالش‌های جدید پاسخ دهند.

اهمیت پاسخگویی به مسائل فقه پزشکی و حکمرانی در حوزه علمیه

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در سخنانی به بررسی مسائل فقه پزشکی و حکمرانی پرداخت و اظهار داشت: در دهه ۷۰، به ویژه سال ۷۶، بسیاری از پرسش‌های فقه پزشکی همچون مرگ مغزی و پیوند اعضا پاسخ فقهی نداشتند و کار پژوهشی در این زمینه‌ها صورت نگرفته بود. خدا رحمت کند مرحوم آیت الله مؤمن که ما این مسائل را به ایشان عرضه کردیم و درس‌های خارج ایشان نیز چاپ شد و می‌توان آنها را مرجع خوبی برای پژوهش‌های فقهی دانست.

وی همچنین به پیشرفت‌هایی که در پاسخ به مسائل فقه پزشکی حاصل شده، اشاره کرد و گفت: امروز، مسائل حکمرانی به ویژه در حوزه حکمت و فقه حکمرانی از جمله پرسش‌های مهمی هستند که به شدت نیازمند بررسی و پاسخ‌گویی هستند. ما در چند سال اخیر برنامه‌ای با عنوان فقه حکمرانی برای طلبه‌ها طراحی کرده‌ایم که طی آن به تفصیل به مسائل روز پرداخته می‌شود.

خسروپناه با تأکید بر لزوم تسلط اساتید به منابع اصیل فقهی، مانند مکاسب، کفایه و جواهر، گفت: همان‌طور که شیخ انصاری به مسائل عصر خود پرداخت، ما نیز باید به مسائل معاصر بپردازیم. امروز مسائل حکمت حکمرانی و فقه حکمرانی نیازمند توجه و پژوهش‌های جدی هستند. با ظرفیت علمی و ارزشمندی که اساتید بزرگوار دارند، امید است که توانایی‌ها به فعلیت برسند و بخشی از بار مهم نظام اسلامی را کاهش دهند.