رویکرد دوگانه قدرت‌های جهان؛ گام‌های ایران برای حذف دلار از مبادلات تجاری

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری آنا، سوم آبان ماه سال جاری (۲۴ اکتبر ۲۰۲۴) در حاشیه شانزدهمین نشست سالانه اعضا بریکس، عکسی خبری در رسانه‌های جهان به سرعت فراگیر شد؛ پوتین رئیس جمهور روسیه اسکناسی کاغذی در دست داشت که بر آن پرچم کشور‌های عضو بریکس از جمله جمهوری اسلامی ایران به چشم می‌خورد. این عکس نمایانگر اولین نمود فیزیکی اقدامات این سازمان در راستای دلار زدایی بود.

اهمیت این اتفاق به حدی بود که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا با تهدیدی مستقیم ادعا کرد که بر واردات کالا به خاک آمریکا از تمامی کشور‌هایی که موضوع مقابله با دلار دست داشته باشد، تعرفه ۱۰۰ درصدی وضع خواهد نمود. این تهدید در شرایطی صورت می‌گیرد که حدود ۳۰ کشور دیگر برای عضویت در سازمان بریکس اعلام آمادگی کرده اند.

اما مبارزه با نفوذ استعماری دلار در کشور ما پیشینه‌ای طولانی‌تر از این موضوع دارد و طی پیمان‌های دوجانبه زیادی بسیاری از مبادلات تجاری کشور با برخی از کشور‌های هم پیمان و برخی از همسایگان بر پایه مبادله با ارز‌های محلی و یا تهاتر کالا با کالا انجام می‌شود.

مدعیان مبارزه با هژمونی دلار، ذخایر ارزی خود را به دلار نگهداری می‌کنند

سید کمال سید علی معاون ارزی اسبق بانک مرکزی در این خصوص به خبرنگار اقتصادی آنا گفت: سال هاست مسئله دلار زدایی از اقتصاد مطرح است؛ اما موفقیت چندانی در این خصوص حاصل نشده است. دلیل این اتفاق را می‌توان به رویکرد دوگانه و عدم اهتمام دیگر قدرت‌های جهانی به موضوع دلار زدایی مرتبت دانست؛ به عنوان مثال چین به عنوان یکی از مدعیان مبارزه با هژمونی دلار، ذخایر ارزی خود را به دلار نگهداری می‌کند. 

سید علی گفت: ابزار و اقدامات زیادی برای شکست هیمنه دلار مورد نیاز است. اقدامات صورت گرفته برای شکست دلار در کوتاه مدت اثر گذار نخواهد بود و نیاز به گذر زمان متناسب برای توسعه ساز وکار است و ایران در این مسیر با قدرت در حال حرکت است.سیاست های اجرایی ایران در این مسیرشاید امروز نه اما در آینده ای نه چندان دور قابل اجراست.

بیشتر بخوانید

ایستادگی اقتصاد در برابر تحریم‌ها/۱

چالش واردات تجهیزات اکتشافی تا حفظ بازار جهانی؛ راهکار زنجیره فولادی چیست؟

وی ادامه داد: این رویکرد تا جایی ادامه دارد که چین حتی اوراق قرضه منتشر شده توسط دولت ایالات متحده را خریداری می‌نماید و با اینکار عملا به دولت آمریکا وام می‌دهد. البته این اقدام کشور‌هایی که به صورت سنتی در مخالفت با سیاست‌های امریکایی هستند به دلیل سیاست‌های اقتصادی این کشور‌ها است که سعی می‌کنند با نگهداری ارز به صورت دلار از ضربه اقتصادی به کشور خود به دلیل تبدیل وجوه خود به دیگر ارزها، ممانعت نمایند.

معاون ارزی اسبق بانک مرکزی تصریح کرد:مقاومت در برابر نفوذ دلار همواره وجود داشته است و کشور‌هایی مانند چین و روسیه سعی دارند تا حد امکان معاملات خود را به صورت توافقی و با ارز‌های محلی وتهاتر انجام دهند. تشکیل سازمان‌های همکاری مالی مانند بریکس و پیمان شانگهای نیز در راستای هدف تلاش برای مقابله با هژمونی دلار است.

وی در ادامه اظهار کرد: برای اثر مستقیم فعالیت‌های دلار زدایی بر هیمنه این ارز در بازار‌های جهانی نیاز به اقدامات مختلفی است. اما به هر جهت ارز هر کشوری که توان اقتصادی بالایی داشته باشد، طبیعتا با ارزش بوده و قدرتمند است؛ به همین جهت زمانی که تولید ناخالص داخلی ایالات متحده گاهی به ۲۵ درصد از کل تولید ناخالص جهانی می‌رسد، بدیهی است که پول این کشور نیز با ارزش شده و باقدرت خود برای سلطه بر دیگر کشور‌ها به کار گرفته می‌شود.

شکست دلار در کوتاه مدت اثر گذار نخواهد بود

سید علی تاکید کرد: درمجموع می‌توان گفت که اقدامات صورت گرفته برای شکست دلار در کوتاه مدت اثر گذار نخواهد بود و نیاز به گذر زمان متناسب برای توسعه ساز و کار است. به عنوان مثال چند دهه قبل ارز یورو در منطقه اتحادیه اروپا معرفی شد، اما هم اکنون پس از گذشت چندین سال همچنان یورو همان سهمی که جمیع ارز‌های قبلی کشور‌های اروپایی داشته اند را دارند و چندان بر سهم آنان اضافه نشده است. 

معاون ارزی اسبق بانک مرکزی اظهار کرد: به لحاظ سیستم بانکی جهانی، تبدیل ارز‌ها به یک دیگر وابسته به نرخ سود آنها و میزان مبادلات طرفین با رقبا است. این اتفاق تعادلی را بین ارز‌های جهانی ایجاد کرده و ارزش هر ارز را تعیین می‌کند. با تمام تفاسیر ذکر شده میزان اثر گذاری فعالیت‌هایی مانند توسعه ارز بریکس را در کوتاه مدت نمی‌توان چندان در نظر گرفت؛ اما برای وقوع تحول در این مورد باید به شیوه تعامل روسیه و چین با ایالات متحده نگریست.