چالش‌ها و ابهام‌ها در سنجش نوآوری؛
تناسب نماگرها با زمینه نوآوری در ایران
نماگرهای علم، فناوری و نوآوری مهم‌ترین منابع اطلاعاتی برای تصمیم‌گیری‌های کاربران مختلف از جمله سیاست‌گذاران هستند.
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری آنا، نماگرهای علم، فناوری و نوآوری مهم‌ترین منابع اطلاعاتی برای تصمیم‌گیری‌های کاربران مختلف از جمله سیاست‌گذاران هستند. طراحی مسیر حرکت به سمت هدف مطلوب بدون شناخت کافی از وضعیت موجود و ارزیابی اقدام‌های قبلی امکان پذیر نیست و نماگرها علائم راهنما و ابزار ارزیابی هستند.
پژوهشگران در مقاله‌ای با عنوان «چالش‌ها و ابهام‌ها در سنجش نوآوری: تناسب نماگرها با زمینه نوآوری در ایران» به بررسی نماگرهای نوآوری در ایران و تناسب آنها با نیاز‌های سیاست‌گذاری علم، فناوری و نوآوری پرداخته‌اند. در شرایط حاضر که پیشروی به سوی جامعه و اقتصاد دانش‌بنیان، خواست‌های همگانی برای کشور‌های در حال توسعه و از جمله ایران است، توجه به پیشبرد نوآوری ضروری است که موتور محرک در اینگونه جوامع محسوب می‌شود.
* نماگرهای علم، فناوری و نوآوری
نماگر‌هایی که به نحوی بـه تصمیم‌گیری‌های اقتصادی یا اجتماعی در سطح کلان مرتبط می‌شوند، به طور عمده توسط سازمان‌های فراملی یا بین‌المللی ارائه شده‌اند
به زعم این پژوهش نماگرها محصولاتی هستند که توسط سازمان‌های ملی، فراملی یا بین‌المللی برای استفاده گستر‌های از کاربران نظیر سیاست‌گذاران، دانشگاهیان و کسب‌وکارهـا برای کمک به تصمیم‌گیری‌هایشان طراحی و ارائه می‌شوند.
در این پژوهش آمده است که این محصولات در پاسخ به نیاز کاربران توسعه می‌یابند و در عین حال قادرند رفتار کاربران خود را تحت تأثیر قرار دهند و از آن طریق منجر به تغییرات درسطح جامعه شوند، نماگرها و کاربران آنها تأثیری متقابل بر یکدیگر دارند.
این پژوهش توضیح می‌دهد که اقدام‌های سیاستی معمولاً منجر به نتیجه مستقیم و قابل مشاهده نمی‌شوند، از این رو در بسیاری موارد، ارزیابی عملکرد فقط از طریق مقایسه امکان‌پذیر است. به همین منظور نماگر‌هایی که به نحوی بـه تصمیم‌گیری‌های اقتصادی یا اجتماعی در سطح کلان مرتبط می‌شوند، به طور عمده توسط سازمان‌های فراملی یا بین‌المللی ارائه شده‌اند.
از دیدگاه پژوهشگران این پژوهش نماگرها، با تعامل با کاربرانشان به مرور زمان تکامل پیدا می‌کنند ولی برخی کاربران، به خصوص کشور‌های در حال توسعه، در این روند نقش چندان فعالی ندارند. معمولاً این دسته از کاربران تنها استفاده‌کننده هستند و در اکثر اوقات سیاست‌گذاری‌ها و جهت‌گیری‌های کلان را برپایه تحلیـل و مقایسه نماگرها بنا می‌کنند و جامعه را از پیامد‌های تصمیم‌گیری منتفع می‌سازند.
* جامعه و اقتصاد دانش‌بنیان
تحقیقات این پژوهش بیانگر آن است که در شرایط حاضر که پیشروی به سوی جامعـه و اقتصاد دانش‌بنیان، به صورت خواست‌های همگانی برای کشـور‌های در حال توسعه و از جمله ایران درآمده است، توجه سیاست‌گذاران به پیشبرد نوآوری، که موتور محرک جوامع محسوب می‌شود، ضروری است.
این پژوهش توضیح می‌دهد که بدیهی است بدون شناخت کافی از وضعیت موجود و ارزیابی اقدام‌های قبلی، طراحی مسیر حرکت به سمت هدف مطلوب امکان‌پذیر نخواهد بود و نماگرها علائـم راهنما و ابزار ارزیابی هستند.
* نماگرها و دستنامه‌های نوآوری
از سویی دیگر در این پژوهش آمده است که برخلاف نماگرهای تحقیق و توسعه، نماگرهای نوآوری چندان خوب توسعه پیدا نکرده‌اند. به‌طوری کـه نمی‌توان در میان آنها شاخصی به استحکام و نفوذ نسبت هزینه ناخالص داخلی تحقیق و توسعه به تولید ناخالص داخلی در سیاست‌گذاری و هدف‌گذاری دولت‌ها یافت.
در این پژوهش به این مهم اشاره شده است که نماگر ایده‌آل و مستحکم، نماگری است که آزمـون‌های دقت، فقدان وجود پایداری طی زمان، قابلیت مقایسه بین طبقه‌بندی‌های مختلف و مقاومت در برابر دستکاری را گذرانده باشد.
در ادامه این پژوهش آمده است که توجه به تولید دانش رسمی از اهمیت بالایی برخوردار است، اما بدون توجه کافی به انتشار و کاربرد دانش، و به عبارتی توسعه نوآوری، امکان طراحی مناسب برای رسیدن به جامعه مطلوب دانشی امکان‌پذیر نیست، از این رو لازم است تا شکاف موجود در تأمین اطلاعات این حوزه از طریق طراحی نماگرهای نوآوری و پیمایش‌های منظم پر گردد.
این پژوهش نشان می‌دهد از آنجا که نماگرها در رفتار کاربران به صورت مسـتقیم و غیرمستقیم تأثیرگذارند، باید طراحی و انتخاب آنها با توجه به شرایط بومی نظیر ساختار اقتصاد، ساختار صنعت، فعالیت‌های غالب نوآوری بنگاه‌ها، شیوه‌های یادگیری و انتشار دانش صورت پذیرد.
در پایان یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که کمبود مطالعات و پژوهش‌ها در این حوزه، کندی و فقدان تکامـل نماگرها و به دنبال آن سیاست‌های مؤثر را به دنبال خواهد داشت.
این پژوهش به کوشش پریسا ریاحی (دکترای سیاست‌گذاری علم و فناوری دانشگاه تربیت مدرس) و شعبان الهی (دانشیار گروه مدیریت فناوری اطلاعات دانشگاه تربیت مدرس) انجام شده است.
انتهای پیام/
