در یک پژوهش بررسی شد؛

بررسی و شناخت وضعیت میدان علمی پدیده گرمایش جهانی

از آنجا که پژوهش‌های علمی از جمله در حوزه گرمایش جهانی از پویایی بالایی برخوردارند، در طول زمان همواره فضا‌های جدیدی از علم گسترش می‌یابد؛ بعضی از موضوعات با گذشت زمان اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند.

کد خبر : 933857

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری آنا، گرمایش جهانی و بحران آب و هوایی دو مسئله مهم هستند که در چند سال اخیر توجه جهانی را به خود جلب کرده‌اند، گرمایش جهانی اثرات ناخوشایند فراوانی را بر زندگی انسان‌ها و جانوران می‌گذارد.

با گرم شدن زمین، یخ‌های قطبی آب می‌شوند، سطح آب دریا‌ها بالا می‌آید و فصل‌ها شدت بیشتری می‌گیرند؛ یعنی زمستان‌ها سردتر از همیشه خواهند بود و تابستان‌ها گرم‌تر و خشک‌تر می‌شوند. این ماجرا بر کشاورزی که یکی از کلیدیترین فعالیت‌های تولیدی کره زمین است تأثیر ناخوشایندی می‌گذارد.

پژوهشگران در مقاله‌ای با عنوان «بررسی و شناخت وضعیت حوزه علمی پدیده گرمایش جهانی در ایران» به این موضوع پرداخته‌اند که نقش اساسی پژوهش‌ها به عنوان عاملی مهم و اساسی در راه پیشگیری از این پدیده‌هاست، اما از آنجا که پژوهش‌های علمی از جمله در حوزه گرمایش جهانی از پویایی بالایی برخوردارند، در طول زمان همواره فضا‌های جدیدی از علم گسترش می‌یابد؛ بعضی از موضوعات با گذشت زمان اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند، در حالی که برخی دیگر اهمیت خود را از دست می‌دهند.

* اهمیت مطالعه نقشه‌های علمی در خصوص گرمایش جهانی

در این پژوهش آمده است که در متون علمی ایران نیز گرمایش جهانی مورد توجه قرار گرفته و با توجه به اهمیت این موضوع، ترسیم ارتباطات میان این حوزه در قالب یک نقشه موضوعی، ضروری به نظر می‌رسد.

در ترسیم نقشه‌های علمی، نقشه گویای فنون تجزیه و تحلیل است

این پژوهش مطرح می‌کند که در چند دهه گذشته، مطالعه نقشه‌های علمی به عنوان یکی از مهمترین وجوه مطالعات سنجشی علم اهمیت بسیاری در حوزه‌های مختلف علمی یافته است. در ترسیم نقشه‌های علمی نقشه به عنوان یک عبارت، تنها به بخش‌های ترسیم شده برنمی‌گردد، بلکه گویای فنون تجزیه و تحلیل نیز هست.

نکته قابل ذکر در این پژوهش این است که تجزیه و تحلیل نقشه دانش یک حوزه، علاوه بر تکنیک‌های ترسیم اطلاعات می‌تواند شامل موضوع‌های گوناگونی مثل تجزیه و تحلیل شبکه وب، شبکه‌های اجتماعی و شبکه‌های بزرگ زبان‌شناسی، استخراج مفاهیم و موضوعات، تحلیل استنادی و شاخص‌های علم و فناوری آن حوزه باشد.

* شناسایی گرایش‌های موضوعی در حال ظهور

در این پژوهش آمده است که شناسایی گرایش‌های موضوعی در حال ظهور نشان داد که موضوعات در حال ظهور در این زمینه عبارت‌اند از: منابع آب زیرزمینی، مصرف آب، بهره‌وری آب، شوری‌زایی، بیابان‌زایی، ازدیاد برداشت، تجارت انتشار، همانطور که مشاهده می‌کنیم بیشترین موضوعات در حال ظهور مربوط به منابع آب است.

به زعم این پژوهش بررسی داده‌های هیدرولوژیکی و هواشناسی چند دهه اخیر نشان می‌دهد که گرمایش جهانی آثار قابل توجهی بر منابع آب و حوضه‌های آبخیز داشته است. در نتیجه این فعل و انفعالات، میزان روان‌آب‌ها و دبی رودخانه‌ها با کاهش محسوسی روبه‌رو بوده است و پیامد‌های مخرب آن در آیند‌های نزدیک نه تنها گریبان دنیا را خواهد گرفت، بلکه منابع آب کشور خشک و کم‌بارانی نظیر ایران را نیز با خطر‌های جدی روبه‌رو خواهد کرد.

نتایج کمی، به خودی خود حرفی برای گفتن ندارند و از بار ارزشی و معنایی خاصی برخوردار نیستند، بلکه تفسیر ما از این نتایج است که مالک ارزیابی‌ها قرار می‌گیرد

به طور کلی در این پژوهش به این نکته اشاره شده است که حوزه‌ها و موضوعات مختلف چه سیر تطوری را پشت سر گذاشته‌اند و احتمالا در آینده نزدیک چه موضوعاتی در کانون توجه پژوهشگران قرار خواهد گرفت.

در ادامه نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که در برخی حوزه‌های مهم و مرتبط با موضوع گرمایش جهانی، تحقیقات کمتری انجام شده که لازم است در این خصوص توجه بیشتری شود.

در پایان این پژوهش آمده است که نتایج کمی، به خودی خود حرفی برای گفتن ندارند و از بار ارزشی و معنایی خاصی برخوردار نیستند، بلکه تفسیر ما از این نتایج است که مالک ارزیابی‌ها قرار می‌گیرد؛ بنابراین در تفسیر این نتایج باید رویکردی چندجانبه داشت تا مشخص شود که معنی این اعداد چیست و آیا نوید آیند‌های روشن را می‌دهند یا اینکه بیانگر وضعیت نامطلوبی هستند؛ بنابراین لازم است خبرگان این حوزه به بررسی‌های دقیقتر نتایج و نقشه‌های حاصل از این پژوهش بپردازند.

در جمع‌بندی نهایی پژوهش حاضر آمده است که با توجه به متفاوت بودن موضوع پژوهش در پایان‌نامه‌ها و مقالات پیشنهاد می‌شود که دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی نظیر پژهشکده‌های اقلیم‌شناسی همکاری بیشتری با یکدیگر داشته باشند.

این پژوهش به کوشش فاطمه مکی‌زاده و محمد توکلی‌زاده‌راوری (استادیاران گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه یزد)، مرضیه دانا (کارشناسی ارشد علم‌سنجی دانشگاه یزد) و فرامرز سهیلی (استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه پیام نور) انجام شده است.

انتهای پیام/