ضرورت شناسایی موانع دستیابی به مرجعیت علمی/ لزوم شکل‌گیری نظام آموزشی متناسب با مرجعیت علمی

به گزارش خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، محمدرضا مخبردزفولی در ششمین نشست مرجعیت علمی که در محل فرهنگستان علوم برگزار شد، اظهار کرد: دنبال واقعی کردن صورت مسئله هستیم برای کشف مسئله باید روی موانع متمرکز شویم، شناخت مسئله از طریق شناخت موانع امکان پذیر می شود که هنوز بر طرف نشده‌اند. برای دستیابی به الگوی مرجعیت علمی باید صبور باشیم و نباید دنبال راهکارهای فوری باشیم، چرا که  سوالات و ابهاماتی وجود دارد که برای آنها پاسخ یافت نشده است.

وی با بیان اینکه نگاه نقادانه و صبوری شرط موفقیت است، ادامه داد: مرجعیت علمی رابطه جدی با تمدن سازی دارد، هدف گذاری در مرجعیت علمی باید مشخص شود و در این مسیر نگاه به سابقه تمدنی مهم است.

رئیس فرهنگستان علوم بیان کرد: در مسیر دستیابی به مرجعیت علمی توجه به موقعیت کنونی ضرورت دارد، اگر وضعیت امروز به درستی تحلیل نشود دچار اشتباه می‌شویم، باید مشخص کنیم وضعیت امروز چیست؟ و در نهایت نسبت مرجعیت با آینده ایران چیست؟

مخبردزفولی عنوان کرد: مرجعیت علمی یعنی ایجاد بنای مستقل علمی با استفاده از فرهنگ ایرانی اسلامی که در ذیل گفتمان پیشرفت علمی ایران مطرح شده و نقطه مرکزی برای شکل‌گیری ایران قوی است که نتیجه دستیابی به آن پیشرفت همه جانبه، ثروت آفرین، اقتدار آفرین (ملی، علمی، اقتصادی) و شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی است.

وی با تاکید بر چرایی مرجعیت علمی اضافه کرد: امروزه علم تنها به عنوان علم مورد تاکید نیست، بلکه علم به عنوان قدرت مدنظر است، باید بدانیم که غیر از معبر علم، کشور به پیشرفت نمی‌رسد. مسیر ایران قوی از علم و فناوری می‌گذرد، علم موتور محرکه پیشرفت، ضد سلطه، توسعه محور، فرهنگ پرور و باعث بالندگی اجتماع می‌شود. 

رئیس فرهنگستان علوم بیان کرد: برای رسیدن به مرجعیت علمی مهم‌ترین نقطه شروع مدرسه و پیش از مدرسه است و رویکرد آموزشی باید متناسب با آن طراحی شود، حال سوال مهم این است که چه نوع آموزشی باید در دستور کار قرار گیرد؟

مخبردزفولی در پاسخ به اینکه منظور از ایران قوی چیست؟ گفت: باید در این زمینه به فهم مشترک دست پیدا کنیم همچنین لازم است نسبت به پیشرفت به فهم مشترک برسیم، اگر به دانشمند بها داده نشود دیگر انگیزه‌ای برایش نمی‌ماند، پیشرفت‌های کنونی را با ایثارگری دانشمندان به دست آورده‌ایم و این رویکرد به خاطر عقبه دفاع مقدس در کشور ماست دانشمندان با نگاه ایثارگرانه برای کشور تلاش کردند. از طرفی اگر مقام معظم رهبری پای نهضت علمی نبودند موفقیت امروز علمی را نداشتیم.

بیشتر بخوانید

مخبر دزفولی: از ظرفیت جهانی برای مرجعیت علمی استفاده شود

مخبردزفولی: استقرار اقتصاد دانش پایه شرط مهم تحقق مرجعیت علمی است

رئیس فرهنگستان علوم ادامه داد: در مسیر مرجعیت علمی باید الگویمان را ارائه دهیم، اکنون به دنبال دستیابی به الگوی مرجعیت علمی هستیم ولی باید صبورانه اقدام کنیم. در این مسیر باید چارچوب‌های مفهومی، ساختاری، برنامه کلان، برنامه اقدام و تضمین یافتگی را مدنظر داشته باشیم.

موانع دستیابی به مرجعیت علمی چیست؟

در ششمین نشست مرجعیت علمی دکتر حمیدرضا جمشیدی، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گزارشی از موانع دستیابی به مرجعیت علمی ارائه داد. 

وی موانع مفهومی را نداشتن تعریف واضح از مرجعیت علمی دانست و گفت: عدم تعریف واضح می‌تواندمنجر به اهداف نامشخص و استراتژی ناکارآمد شود. 

دکتر جمشیدی نگاه تجهیزات محور به جای انسان محوری، نداشتن علم به عنوان دارایی راهبردی در مدیریت‌ها، نگاه به کمیت بجای کیفیت از دیگر موانع مفهومی دانست. 

وی موانع اقتصادی دستیابی به مرجعیت علمی را تخصیص منابع مالی ناکافی، بی ثباتی اقتصادی، عدم حمایت سازکار بازار از خلاقیت، عدم توجه به اولویت های ملی و منطقه ای، عدم حمایت از سرمایه گذاری های ریسک پذیر، توزیع ناعادلانه منابع علمی برشمرد.  

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی موانع سیاسی و قانونی را شامل محدودیت ها و تحریم ها، تنش های ژئوپولوتیک، ناسیونالیسم افراطی عنوان کرد. 

جمشیدی دیگر موانع دستیابی به مرجعیت علمی را اجتماعی و فرهنگی، آموزشی و نیروی انسانی، نهادی، محدودیت های زیرساختی، ضعف در مشارکت، محدودیت های زیست محیطی و بهداشتی دانست. 

این استاد دانشگاه گفت: باید مواظب بود که خود مرجعیت علمی به عنوان مانعی جدی برای مرجعیت علمی تبدیل نشود و به عنوان مانعی مخصوصا برای نیروهای نخبه جوان و غیره نشود و مرجعیت علمی تبدیل به برتری طلبی خودمحورانه نشود. 

نبود بستر فرهنگی مناسب برای دستیابی به مرجعیت علمی 

در ادامه جلسه دکتر علی اکبر صالحی، عضو فرهنگستان علوم بیان کرد: برای حل برخی از مشکلات بدیهی می‌توان از صدا و سیما و رسانه‌ها کمک گرفت تا آحاد جامعه متوجه اهمیت مرجعیت علمی شوند. تاریخ معاصر ما نشان می‌دهد که دوران برانگیختگی جامعه ایران از مشروطه شروع شد و تجلی آن در انقلاب اسلامی به وقوع پیوست، اکنون در دوران بالندگی به سر می‌بریم این دوران را باید به درستی سپری کنیم تا به دوران فرهیختگی دست یابیم، در دوران فرهیختگی همه عناصر جامعه درست در جای خود قرار دارند و همه آحاد جامعه از شهری و روستایی از جهان بینی مناسب برخوردار خواهند بود.

صالحی عنوان کرد: در این مسیر باید قوانین مجلس نیز مورد توجه قرار گیرد و قوانین و مقرراتی که در جهت پیشرفت علمی و مرجعیت علمی مانع ایجاد می کند برطرف شود.

ضرورت دریافت عمیق از مرجعیت علمی

در ادامه نشست سعید رضا عاملی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: در مسئله مرجعیت علمی نباید موضوع مرجعیت را به موضوعات مختلف مرتبط کنیم. متاسفانه هنوز به درستی وارد بحث مرجعیت علمی نشده‌ایم.

وی ادامه دا: مرجعیت علمی این است که به جایگاهی دست پیدا کنیم که به عنوان محل مراجعه دنیا شویم، نباید ذوب در مسئله باشیم، رهبر انقلاب نیز به موضوع مرجعیت تاکید زیاد دارند باید دریافت عمیق از مرجعیت علمی ایجاد شود.

محمدهادی همایون، معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی گفت:  هنوز مرجعیت علمی را بدرستی نمی‌شناسیم و با آشفتگی مفهومی  با آن مواجه شده‌ایم. برای عبور از این مرحله راه دشواری در پیش داریم، چرا که پس از این باید الگو و چارچوب برای مرجعیت علمی پیدا کنیم.

در ادامه محمدرضا شمس اردکانی، دبیر فرهنگستان علوم بیان کرد: باید فهم مشترک درباره مرجعیت علمی ایجاد شود ما پیش از این نیز در سابقه تاریخی خود سابقه مرجعیت علمی داشتیم باید به مسیرهایی که طی کرده‌ایم توجه کنیم.

سعید سرکار، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز در این نشست بیان کرد: زیر ساخت قوی برای مرجعیت نیاز داریم برای دستیابی به زیرساخت‌های باید موانع برطرف شود و در اولویت اول باشد.

استقرار مرجعیت علمی متناسب با ظرفیت های کشور

علی اکبر صبوری، استاد دانشگاه تهران نیز در این نشست گفت: مقام معظم رهبری مرجعیت علمی را به ظرفیتهای کشور گره می‌زنند، بنابراین باید بفهمیم که چطور می‌توانیم از این ظرفیت‌ها استفاده کنیم.  امکانات تحقیق بلا استفاده در ایران زیاداست. باید از همه امکانات بهره‌برداری مطلوب داشته باشیم

پیمان صالحی، معاون پژوهشی وزارت علوم نیز در این نشست عنوان کرد: باید دبیرخانه دائمی مرجعیت علمی ایجاد شود از تجربیات و تحقیقات مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور نیز می‌توان استفاده کرد.

وی ادامه داد:  برخی از مدیران ارشد اقتصادی نگرش یا اعتقادی به پیشرفت کشور از طریق علم و فناوری نداشتند. نمی‌دانیم اگر تاکیدات مقام معظم رهبری نبود چطور باید این اهمیت را نمایان می‌کردیم. برای دستیابی به مرجعیت علمی می‌توانیم بر اساس وظایفمان نیز تقسیم کار کنیم.

اعضای دیگر این جلسه  نیز بر چیستی و الگوی مرجعیت علمی و راهکارهای دستیابی به آن تاکید کردند.