ویژگی‌های دانشجوی ایده‌آل در ادبیات جهانی آموزش عالی چیست؟

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، پژوهش‌های اخیر مفهوم دانشجوی ایده‌آل را به دلیل معانی متنوع آن در زمینه‌های مختلف آموزشی و فرهنگی مورد بررسی قرار داده‌اند. این مفهوم به دنبال کمال نیست، بلکه ویژگی‌های مطلوبی را تعریف می‌کند که محیطی برای رشد فردیت در جمعیت متنوع ایجاد کند.

پژوهشگران در پژوهشی با عنوان «در جست‌وجوی دانشجوی ایده‌آل از منظر جهانی» به منظور شناسایی ویژگی‌های مورد انتظار از دانشجوی ایده‌آل کارشناسی در آموزش عالی، به فراترکیب ادبیات جهانی پرداخته‌اند که هدف آن ترویج شفافیت انتظارات و کاهش نابرابری‌ها است.

این مطالعه به ادغام و دسته‌بندی ویژگی‌های ضروری دانشجوی ایده‌آل پرداخته و بینش‌های جدیدی در مورد تنوع دانشجو ارائه می‌دهد. هدف نهایی آن، هدایت تحقیقات آینده و ارائه دیدگاهی جامع درباره ماهیت در حال تحول دانشجوی ایده‌آل در آموزش عالی است.

این مطالعه در سپهر فلسفی تفسیرگرایی، با رویکرد کیفی و با استفاده از روش فراترکیب انجام شده است. استراتژی جست‌وجو بر اساس دستورالعمل پریزما در پنج پایگاه داده اصلی صورت گرفته است. جامعه آماری آن شامل کلیه مطالعات انجام شده در بازه زمانی ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۴ بود که در نهایت به ۱۸۷ پژوهش بوده است. فرآیند انتخاب مطالعات به صورت گام به گام شامل جستجو، انتخاب و ارزیابی کیفی مقالات انجام شده است.

بیشتر بخوانید

در یک پژوهش بررسی شد؛

حلقه مفقوده چرخه خلاقیت در آموزش عالی ایران

یافته­‌های پژوهش نشان می‌دهد که در نهایت، ۱۷ مقاله متن کامل به صورت هدفمند انتخاب شده است. نتایج حاصل از تحلیل محتوای کیفی این مقالات سبب شناسایی ۱۳۵ کد باز شد که در قالب ۱۴ مفهوم و چهار دسته ویژگی کلیدی فردی، اجتماعی، علمی و حرفه‌ای برای دانشجوی ایده‌آل دسته‌بندی شده است. این ادغام و تحلیل، تصویری جامع از دانشجوی ایده‌آل ترسیم می‌کند.

این پژوهش بیان می‌کند که دانشجوی ایده‌آل، نه تنها بر پیشرفت تحصیلی تأکید دارد، بلکه مجموعه‌ای گسترده از ویژگی‌های متنوع را در خود جای می‌دهد.

در این پژوهش پنج ویژگی برجسته شامل اشتیاق به یادگیری، تفکر انتقادی، انگیزه، خودتنظیمی و مسئولیت‌پذیری در ادبیات بیشترین تأکید را داشته و به عنوان ویژگی‌های کلیدی دانشجویان ایده‌آل شناخته شدند. 

یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که دانشجوی ایده‌آل باید توانایی‌های جامع و متنوعی داشته باشد که به رشد همه‌جانبه و تطبیق‌پذیری در محیط‌های مختلف آموزشی و حرفه‌ای کمک می‌کند.

بیشتر بخوانید

در یک پژوهش مطرح شد؛

نقش کلیدی «فرصت‌های مطالعاتی» در شکوفایی دانشجویان

نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که مفهوم دانشجوی ایده‌آل نمی‌تواند به یک الگوی منحصر به فرد محدود شود، بلکه به ایجاد فضای چند وجهی می‌­پردازد که ایده‌آل‌های مختلف را در خود جای دهد. این تصویر نشان‌دهنده تغییر پارادایم در آموزش عالی به سمت رشد فراگیر است و به شفافیت در انتظارات و نیاز به آموزش عادلانه تأکید دارد. به همین سبب ارائه محیط‌‌‌های یادگیری فراگیر و انعطاف‌پذیر برای دانشجویان ایده‌آل ضروری است.

این پژوهش می‌تواند به عنوان مبنایی برای مطالعات بعدی و توسعه رویکرد‌های آموزشی استفاده شود که بر تنوع و پذیرش فردیت تأکید دارند، به‌گونه‌ای که محیط‌‌های آموزشی فضایی را برای پرورش توانمندی‌های گوناگون دانشجویان ایجاد کنند.

در نهایت اینکه این پژوهش پیشنهادهایی را به شرح ذیل ارادئه می‌دهد:

1. بررسی تأثیر طولی ویژگی‌های دانشجوی ایده‌آل: پژوهش‌های آینده می‌توانند به بررسی تأثیر طولی ویژگی‌های شناسایی‌شده دانشجوی ایده آل در مسیرهای تحصیلی و حرفه‌ای بپردازند. مطالعه چگونگی تکامل این ویژگی‌ها در طول زمان و بررسی تفاوت‌های بین فرهنگی در تجلی آنها می‌تواند به درک عمیقتر از رشد دانشجو کمک کند.
2. بررسی نقش فناوری در توسعه ویژگی‌های دانشجوی ایده‌آل: بررسی نقش فناوری در شکل‌دهی ویژگی‌های دانشجوی ایده آل در عصر دیجیتال، زمینه‌ای مناسب برای تحقیقات بیشتر است. بهبود روش‌های فراترکیب کیفی نیز می‌تواند شامل یکپارچه‌سازی روش‌های کیفی مانند مصاحبه‌های عمیق یا بحث‌های گروهی متمرکز باشد که این امر به درک بهتر و جامع‌تر از ویژگی‌های دانشجوی ایده آل کمک می‌کند.
3. پژوهش‌های کیفی عمیق: با استفاده از مصاحبه‌های عمیق و بحث‌های گروهی متمرکز انجام شوند. انجام مصاحبه‌های عمیق با دانشجویان و اساتید به منظور درک بهتر از تجربه‌ها و دیدگاه‌ها در مورد دانشجوی ایده آل و برگزاری بحث‌های گروهی متمرکز با دانشجویان و مربیان برای جمع‌آوری داده‌های کیفی و غنی‌تر، به بهبود درک ما از ویژگی‌های دانشجوی ایده آل کمک می‌کند.

گفتنی است این مقاله برگرفته از رساله دکتری سعیده اسماعیلی در رشته مدیریت آموزش عالی دانشگاه خوارزمی با عنوان «طراحی الگوی دانشجوی ایده آل کارشناسی در نظام آموزش عالی ایران» در سال ۱۴۰۳ است.