طهرانچی: حکمرانی از خُرد تا کلان نیاز به علم و حکمت دارد/ ساده‌انگاری در حکمرانی مورد نقد دانشگاهیان است

به گزارش خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در اختتامیه سلسله همایش‌های علوم، حکمت و حکمرانی که امروز پیش از ظهر در سازمان مرکزی این دانشگاه برگزار شد، اظهار کرد: انتخابات موضوع اساسی است؛ در انتخابات بحثی که مطرح بود جدایی از عالم سیاست بود، نقدی به این مناظرات وارد است؛ این نقد ریشه در نوعی ساده‌انگاری در نظام حکمرانی جهان دارد.

وی ادامه داد: اینکه تمدن را منحصر بر اتفاق واقع و حاکم بداینم و خودمان را به آن بپیوندیم، در قفس ببینیم و پرواز در قفس. ماحصل عدم رشد این مباحث در دانشگاه‌هاست.

طهرانچی اظهار کرد: فارغ‌التحصیلان در نظام حکمرانی مسئولیت می‌گیرند، اینکه تصور کنیم و مادی‌گرایانه در نظام حکمرانی عمل کنیم و بگوییم با مشاور خارجی راه را از چاه پیدا کرد و امارات و قطر پیروز شدند، چون مشاور خارجی داشتند، اشتباه کرده‌ایم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: چگونه غفلت کردیم از پرداختن به موضوع حکمرانی و دو بال لازمش که حکمت و دانشگاه است؟

طهرانچی با بیان اینکه جریان ۲۰۳۰ ظلم به انقلاب اسلامی است، ابراز کرد: کسی که قرار است دولت را بپذیرد باید به این فراسازمان‌ها تن بدهد؛ غفلت از توسعه علم حکمرانی از مواردی است که باید به آن توجه شود.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی عنوان کرد: جامعه‌پردازی دانشگاه باید دانش حکمرانی را توسعه دهد. این دانش که رشد کرد، افراد با ویژگی‌های برتر می‌توانند این امر را پیاده کنند.

وی اضافه کرد: وقتی تصور می‌کنیم در منطق جهانی‌سازی باید کوتاه بیاییم و جریان جهانی را جریان غالب می‌شناسیم از ظرفیت خودمان غفلت کرده‌ایم.

طهرانچی با بیان اینکه غرب با عقب خودبنیادش مسیری را اتخاذ کرده است و نمی‌پذیرد که کسی در مقابل این مسیر مقاومت کند، اظهار کرد: مقابله با این جریان، دعوای با دنیا را نشان می‌دهد که ما دانشگاهیان کار اساسی نکردیم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: موضوعی است که ما دانشگاهیان از تولید دانش مرتبط با آن غفلت کرده‌ایم و چیزی که در مناظرات می‌شنویم کوتاهی ما را نشان می‌دهد و من به این نگاه نقد دارم.

وی با بیان اینکه مسئله جمهوری اسلامی، برجام یا مذاکره نیست، تصریح کرد: علم و حکمت لازمه جامعه‌پردازی دانشگاه است. حضرت امام(ره) برآمده از حوزه بود؛ اما دانشگاه را تعطیل نکردند و نظر ایشان این بود که دانشگاه منشأ همه گرفتاری‌های کشور و سعادت است؛ اما هم‌اکنون ما در گرفتاری هستیم، چراکه علم حکمرانی را پرورش ندادیم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه بایدن قانون حمایت از ازدواج همجنس‌گرایان را امضا کرد، بیان کرد: این قانون با مخالفت برخی از گروه‌های محافظه‌کار و مذهبی روبه‌رو شد. این اتفاق یک دعوای فرهنگی است. سایر حرف‌های سند ۲۰۳۰ بد نیست؛ اما این سند یک دال مرکزی دارد و آن هم این است که می‌گوید دنیا را زوج می‌بینیم یا تک؛ با این دال مرکزی فرهنگ خود را با سیاست و سازمان‌ها فراسازمانی به ما غالب می‌کند. حداکثر شدن رشته‌های مختلط و برابری جنسیتی از جمله مواردی است که در ورزش مورد توجه قرار گرفت.

طهرانچی با بیان اینکه نباید از بدعملی خودمان غافل شویم، اظهار کرد: این همه زنان و مردان در غزه کشته شدند؛ طوفان الاقصی را یک بحث عمیق می‌بینیم؛ اما این جریان یک جریان عمیق تمدن غرب است. انسان به یک معضلاتی رسیده و چالش های بزرگ اجتماعی توسط سیاستمداران حل و چالش‌های بزرگ علمی توسط دانشمندان برطرف می‌شود و حتی در برخی موارد یکی هستند. یک پاسخ در رفع یک چالش قدرت حل مسئله در دو ساخت علمی و اجتماعی دارد. در چالش‌های اجتماعی جامعه خلاق، قدرت حل مسئله پیچیده لازم است. چالش‌های عظیم علمی به وسیله جامعه علمی و چالش‌های اجتماعی به وسیله سیاستمداران پاسخ داده می‌شود.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: حکمرانان از گذشته در حمله به دیگر کشورها برای تسلط بیشتر در زمین، همواره از دانشمندان بهره گرفته‌اند. پس حکمرانی هرگز بدون علم نبوده است. حکمرانی مجموعه‌ای از تدابیر مبتنی‌بر ارزش و علم است. ارزش باید با علم دست به دست بدهد تا سعادت رقم بخورد. امام خمینی(ره) فرمود اگر وحدت حوزه و دانشگاه اتفاق بیفتد، سعادت کسب می‌شود.

طهرانچی ادامه داد: اگر رئیس‌جمهوری نتواند خود و جامعه‌اش را از آتش حفظ کند، نباید عهده‌دار کاری شود. دانشگاه نظام علمی تربیتی دارد؛ اما به جهت‌دهی نیاز دارد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه حکمرانی از خرد تا کلان نیاز به علم و حکمت دارد، افزود:  رکن اصلی تعریف دانشگاه علم است؛ البته در تعریف جامعه از جهت سیاسی و اجتماعی هم عناصری وجود دارد؛ اما عمده علم است.

عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: جهت از درون حاصل نمی‌شود؛ علم بازوی دومی به نام ارزش یا سیستم جهت‌ده می‌خواهد که غرب به این امر سیاست علم می‌گوید.

وی با بیان اینکه سیاست علم جهت‌ده به تولید علم و تربیت عالم نیاز دارد، اظهار کرد: علم ذاتا خوب است و علم مضر نداریم؛ آن چه خوب و بد است کاربست علمی تلقی می‌شود.

طهرانچی در پاسخ به سوال مبنی بر اینکه ارزش برای علم لازم است یا برای کاربست، اظهار کرد: قرآن می‌فرماید علم می‌تواند مضر و لازم باشد و کاربست علم هم می‌تواند نافع و مهلک باشد. علمی داریم که مضر است و در مقابل علمی داریم که نافع و فضل است.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی یادآور شد: علمی داریم که کاربست آن فایده ندارد؛ علمی که یادگرفتن آن نفعی ندارد، نیز وجود دارد. کاربست علم یا فضل و نفع است یا نفعی ندارد. سیاست علم بر چه مبناست، منافع علمی لزوما به منافع مردم  تلقی نمی‌شود.

طهرانچی با بیان اینکه سیاست‌گذاران و دانشمندان مسئول جامعه هستند، ادامه داد: حکمرانی شامل مبنای حکمرانی، سیاستگذار و دانشمند است.

وی افزود: رئیس دولت بر اساس حکمرانی باید برای اهداف آینده‌نگری سناریونگاری، سیاست‌پژوهس، سیاست‌گذاری و قانون‌گذاری انتخاب شود. ملک‌رانی متفاوت از حکمرانی است. ملک‌رانی یعنی ملک را وابسته دیدن.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: یک سند سیاست‌پژوهی به ارائه یافته‌هایی برای سیاست‌گذاران که به فرآیند تحقیق در باب مسئله اجتماعی مهمی تلقی می‌شود. سیاست‌پژوهی از جنس علم است و دارای خصوصیاتی مانند چند بعدی بودن محور تحقیق، تمرکز بر متغیرهای انعطاف‌پذیری، پاسخگویی بهره‌برداران، اعمال رویکرد تجربی‌استقرایی در تحقیق و گنجاندن صریح ارزش‌ها در فرآیند تحقیق است .

طهرانچی با بیان اینکه باید از مسیر حکمت به ارزش برسیم و گنجاندن ارزش‌ها در سند حکمران اینجا اضافه می‌شود، اظهار کرد: تعارضات بین علم و باورهای مذهبی، اخلاقی و مذهبی بر نیاز به دانش جدیدی که ممکن است منتهی شود به پیشرفت‌های علمی و فناورانه سودمند غلبه می‌کنند؟ و در نهایت، در چه نقطه‌ای توازن بین این دو جریان برقرار می‌شود؟

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: سیاست‌گذاری نوعی آگاهی هوشمندانه مبتنی‌بر علم و ارزش در زمینه انتخاب میان دو یا چند راه جایگیزین برای اداره جوامع است و مجموعه‌ای از فعالیت‌ها، طرح‌ها یا مجموعه‌ای از مقاصد سیاسی است که در مقابل امور اداری قرار می‌گیرد.

وی افزود: آموزش، بهداشت، رفته، مسکن و برنامه‌ریزی شهری و دفاع و امنیت همچی موضوع تنظیم با دخالت دولت هستند. هدف نهایی از سیاست‌گذاری عمومی، شکل‌گیری ارزش‌هایی است که می‌تواند توسعه تمام و کمال افراد و جامعه را در پی داشته است و حکومت دانش‌بنیان لزوما هدایت نمی‌شود.