دلایل ضعف تقاضای محصولات فناورانه ایرانی در بازار

کیارش فرتاش عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با خبرنگارگروه اقتصاد خبرگزاری علم و فناوری آنا می گوید:‌ فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان به دو بخش عرضه و تقاضا وابسته است. در بخش عرضه اینکه شرکت‌های دانش‌بنیان بتوانند کالاهایی باکیفیت و از نظر قیمتی قابل رقابت تولید کنند حائز اهمیت است و از سمت تقاضا نیز مشتری نهایی که شامل شهروندان،‌شرکت‌های بزرگ و بازار صادراتی است وجود داشته باشند تا بتوانند خریدار این محصولات دانش‌بنیان‌ باشند.

در بخش عرضه محصولات دانش‌بنیان مشکلات کمتر است

وی عنوان کرد:‌ در بخش عرضه مشکلات کمتر بوده و پیشرفت‌های خوبی حاصل شده است اما در بخش تقاضا با توجه به اینکه بیشتر اقتصاد ایران در دست شرکت‌های بزرگ شامل شرکت‌های پتروشیمی، پالایشگاهی، خودرو و فولاد بوده و نیازی به تغییر و تحول در کسب وکار خود احساس نمی‌کنند با ضعف در بخش تقاضا برای محصولات یا دانش شرکت‌های دانش‌بنیان مواجه هستیم.

استاد دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: به طور مثال خودروسازان این نیاز را احساس نمی‌کنند که خودروهای به‌روز و مطابق با دانش روز به بازار عرضه کنند. و این نگرانی را ندارند که اگر در پایان سال یک مدل جدید از خودرو به بازار ارایه ندهند با افت فروش مواجه شده یا ورشکسته ‌شوند به همین دلیل تمایلی به همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان نیز ندارند.

فعالیت اندک شرکت‌های بزرگ اقتصادی در بخش تحقیق و توسعه

فرتاش تصریح کرد:‌ شرکت‌های بزرگ که بخش اعظم اقتصاد ایران را در دست دارند در بخش تحقیق و توسعه نیز فعالیتی نمی‌کنند به همین دلیل بخش زیادی از شرکت‌های دانش بنیان به دلیل ارتباط کم با این شرکت‌ها با محدودیت فعالیت مواجه هستند.

باید برای محصولات دانش‌بنیان بازارسازی و بازاریابی انجام شود

عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی بیان کرد:‌ یکی دیگر از دلایل وضعیت موجود این است که باید از بازارسازی و بازاریابی برای محصولات دانش‌بنیان استفاده شود. با استفاده از فناوری نانو می‌توان مصالحی ساخت که قیمت بیشتر داشته اما از استحکام بیشتر و وزنی کمتر برخوردار بوده و عایق حرارتی است اما در حالت عادی مصرف‌کنندگان تمایل به استفاده از محصولات گران‌تر را ندارند. در این میان فرض کنید با استفاده از قواعدی استفاده از این مصالح الزامی شود، طبیعی است که بازاری برای محصولات شرکت‌‌های دانش‌بنیان ایجاد می‌شود.

دنیا مسیر دیگری را در استفاده از محصولات دانش‌بنیان طی کرده است

وی افزود: دنیا این مسیر را طی کرده است و محصولات ‌نوآورانه و فناورانه در بسیاری از خدمات ازجمله ساختمان و سلامت مورد استفاده قرار می‌گیرد. از محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان در بخش‌های خدمات نیز به خوبی استفاده نشده است.بحث بازار به رشد اقتصادی و حیات این شرکت‌ها کمک می‌کند البته این شرکت‌ها نیز باید تلاش کنند که بزرگ شوند و روی برندینگ خود کار کنند.

متناسب با ظرفیت وزارتخانه‌های اقتصادی از پتانسیل شرکت‌های دانش‌بنیان استفاده کنیم

فرتاش در پاسخ به این پرسش که بحث بازار برای محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان باید توسط چه‌ نهادهایی ایجاد شود، عنوان کرد:‌ بازارسازی و ایجاد بازار برای محصولات دانش‌بنیان به طور قطع تنها برعهده شرکت‌های دانش‌بنیان یا معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نخواهد بود. هر وزارتخانه‌ای متولی قسمتی از امورات اجرایی کشور است به طور مثال تقاضای زیادی در بخش نفت، گاز،‌پتروشیمی،‌پالایش و غیره وجود دارد که مربوط به وزارت نفت است و در وزارتخانه‌ای مانند راه و شهرسازی نیز تقاضاهای زیادی در بخش راه،‌ساختمان‌سازی و غیره وجود دارد و متناسب با ظرفیت، وزارتخانه‌های صنعتی باید از پتانسیل شرکت‌های دانش‌بنیان و محصولات آنها استفاده کنند.

وزارتخانه‌ها نخواهند قانون جهش دانش‌بنیان‌ها اجرایی نخواهد شد

استاد دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد:‌ قانون جهش دانش‌بنیان‌ها تلاش کرده با الزام‌هایی از ظرفیت وزارتخانه‌ها در بحث بازار استفاده کند اما اگر وزارتخانه‌ها خود مایل به این امر نباشند این کارشدنی نخواهد بود.