تحول سیستم آموزشی ژاپن و امارات با مسئولیت‌پذیری، نظم و نگاه به آینده؛
راهیابی فرهنگ سامورایی به مدارس ژاپن/ آموزش و پرورش امارات به رهبری آموزشی منطقه می‌اندیشد
آموزش و پرورش ژاپن و امارات به‌سرعت در حال توسعه هستند و افراد در سال‌های تحصیل؛ نظم، مسئولیت‌پذیری و مهارت‌های زندگی را می‌آموزند.
گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، آموزش و پرورش در کشورها رو به توسعه است، مدت‌هاست که دولت‌ها سیستم آموزشی را هزینه‌بَر نمی‌دانند؛ بلکه آن را هم‌راستای تولید ثروت ملی می‌دانند. دنیا نگاه سنتی و قدیمی خود به مدارس را به آینده‌نگری تبدیل کرده است. دانش‌آموز در کشورهای توسعه‌یافته فقط برای حفظ کردن چند کتاب و شرکت کردن در آزمون‌ها در مدارس حضور نمی‌یابد؛ چراکه قرار است با کسب مهارت‌های زندگی و آموزشی، در مسیرِ اقتصاد، سیاست و فرهنگ کشور خود گام بر دارد. کشورهایی که نگاهی غیرمسئولانه به آموزش و پرورش دارند، ناگزیر هستند در آینده، سرزمین خود را با متولیانی ناکارآمد اداره کنند؛ در مقابل دولت‌هایی که ارزش آموزش را درک می‌کنند در اندیشه تولید دانش و علم هستند. از نظر آن‌ها سیستم آموزشی هدفمند این قابلیت را دارد که یک کشور را نجات دهد.
در این مسیر بررسی نمونه‌های موفق می‌تواند افق دید مناسبی را برای آموزش و پرورش کشورمان ایجاد کند، تحقیقات نشان می‌دهد که در میان کشورهای آسیایی و همسایه، ژاپن و امارات توانسته‌اند نظام آموزش و پرورش منسجم‌تری را ایجاد کنند که به نتایج مناسبی دست یافته است.
آموزش و پرورش ژاپن
۹۹ درصد کودکان ژاپنی آموزش‌های پیش‌دبستانی را فرا می‌گیرند
آموزش و پرورش در ژاپن توسط وزارت آموزش، فرهنگ، ورزش، علم و فناوری این کشور اداره می‌شود. دوران تحصیل در ژاپن در 3 مقطع ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم تشکیل می‌شود. تحصیل در ژاپن در ۹ سال اول، اجباری است. سال تحصیلی از فروردین هر سال آغاز و در اسفند ماه به پایان می‌رسد. دانش‌آموزان ژاپنی ۶ هفته تعطیلات تابستانی، 2 هفته زمستانی و 2 هفته بهاری دارند.
فرایند یادگیری در مهدهای کودک ژاپن، بازی‌محور است. ۹۹ درصد کودکان ژاپنی آموزش‌های پیش‌دبستانی را فرا می‌گیرند و سپس وارد مدارس می‌شوند.
کودکان در سراسر دنیا حدود ۲۶ تا ۳۳ حرف یاد می‌گیرند، اما کودکان ژاپنی پس از ورود به مدرسه باید ۱۰۰۶ حرف (کانجی) را آموزش ببینند و تا سن ۱۶ سالگی و بعد از اتمام دوران تحصیل اجباری ۱۱۳۰ حرف را فرا می‌گیرند.
سوجی؛ زمانی مشخص بین کلاس‌ها که همه به تمیز کردن کلاس می‌پردازند
دانش‌آموزان مدارس ژاپن صبح خیلی زود از خواب بیدار می‌شوند و دیر وقت به خانه باز‌می‌گردند. تمامِ وقت دانش‌آموزان در روز‌های مدرسه به حضور در کلاس‌های درس و برنامه‌های فوق‌العاده می‌گذرد. پوشش دانش‌آموزان در مدارس باید یک‌دست و یک‌شکل باشد. بچه‌ها قبل از ورود به کلاس‌های درس کفش‌های خودشان را درمی‌آورند و از پاپوش‌هایی که از قبل در مدرسه آماده شده، استفاده می‌کنند. یونیفورم از ملزومات ورود دانش‌آموزان در مدارس ژاپن است. آرایش کردن دانش‌آموزان دختر در مدارس ممنوع است. مو‌های دانش‌آموزان دختر باید صاف و مشکی باشد. اگر هم دانش‌آموزی موی رنگی یا فِر دارد باید ثابت کند که موهایش از کودکی چنین بوده است!
هر کلاس در مدارس ژاپن به چند گروه ۵ یا ۶ نفره تقسیم می‌شود. این گروه‌های کوچک کارکرد‌های درسی، انضباطی و آموزشی دارند. در زمان‌های بین دو درس، مدرسه توسط دانش‌آموزان تمیز می‌شود. «سوجی» (پاکسازی مقدس) به زمان ۱۵ دقیقه‌ای در روز گفته می‌شود که فعالیت‌های کلاسی متوقف می‌شود و همه به تمیز کردن کلاس و مدرسه می‌پردازند. معمولاً معلمان و مدیران هم در نظافت مدرسه به بچه‌ها ملحق می‌شوند. در مدارس ژاپن به انجام کار به صورت گروهی و تیمی تاکید فراوانی می‌شود.
ژاپن به عدالت آموزشی شُهره است. دانش‌آموزان این کشور فارغ از اینکه از چه طبقه اجتماعی هستند در یک مدرسه درس می‌خوانند. چشم‌بادامی‌ها در کنار تدریس تاریخ و جغرافیا و ...، مدیریت خانواده، مسئولیت‌پذیری، مهارت‌های زندگی، نظم و ترتیب و در یک کلام درس زندگی را به دانش‌آموزان می‌آموزند. درس‌هایی که موجب می‌شود تا آن‌ها در آینده، شهروندی منظم و مسئولیت‌پذیر باشند.
هیچ دانش‌آموزی در ژاپن مردود نمی‌شود
سیستم آموزشی ژاپن از موفق‌ترین سیستم‌های آموزشی دنیا است. به‌طوری‌که به‌زحمت می‌توان فرد بی‌سوادی در ژاپن پیدا کرد. از دانش‌آموزان تا زمان رسیدن به سن ۱۰ سالگی، هیچ امتحانی گرفته نمی‌شود. فقط آزمون‌های بسیار ساده و کوچک برای آن‌ها تعریف می‌شود. هیچ دانش‌آموزی در ژاپن مردود نمی‌شود. اعتقاد سیستم آموزشی ژاپن بر این است که هدف از آموزش در 3 سال اول تحصیلی، قضاوت دانش کودکان نیست. برای ژاپنی‌ها، آموزش رفتار‌های صحیح اجتماعی و توسعه شخصیت کودکان در این سن، از اهمیت زیادی برخوردار است.
به کودکان و دانش‌آموزان ژاپنی آموزش داده می‌شود که به دیگران احترام بگذارند. با طبیعت و حیوانات مهربان باشند. آن‌ها همچنین یاد می‌گیرند که چگونه مهربان، متواضع و سخاوتمند باشند. علاوه براین، کنترل خشم و عادلانه رفتار کردن نیز به آن‌ها آموزش داده می‌شود.
دانش‌آموزان احساس تعلق‌خاطر به مدرسه دارند و هرگز احساس ناخوشایندی نسبت به مدرسه ندارند. براساس آمار ۸۵ درصد دانش‌آموزان ژاپنی در مدرسه احساس خوشحالی دارند. حدود ۹۱ درصد از دانش‌آموزان ژاپنی، هرگز سخنان آموزگاران خود را در طول زندگی نادیده نگرفته‌اند.
معلمان در قالب اردو دانش‌آموزان را برای کشت یا برداشت سیب‌زمینی و برنج به مزارع می‌برند
تقریباً تمام مدارس ژاپن دارای سیستم دسترسی به متخصصان بهداشت هستند. ۹۰ درصد از مدارس این کشور دارای مجموعه‌های ورزشی و ۷۵ درصد آن‌ها دارای استخر شنا هستند. بچه‌های ژاپنی در طول تحصیل معمولاً به اردو‌های آموزشی می‌روند. معلمان آن‌ها را برای کشت یا برداشت سیب‌زمینی و برنج به مزارع می‌برند. دانش‌آموزان حدود ۳۰ روز در هر سال تحصیلی، در اردو، جشن‌های فرهنگی و سایر مراسم‌ها هستند.
زبان انگلیسی درس اجباری در مدارس ژاپن است. در برخی از دبیرستان‌ها به غیر از زبان انگلیسی، دانش‌آموزان مجاز به گذراندن دوره‌هایی به زبان‌های دیگر نیز هستند. برای بهبود آموزش زبان انگلیسی گفتاری، دولت، بسیاری از جوانان انگلیسی‌زبان را به ژاپن دعوت می‌کند تا به عنوان دستیار در مدارس خدمت کنند.
علاوه براین، در مدارس ژاپن کلاس‌های استعدادیابی با موضوعات مختلف برگزار می‌شود تا مسیر استعداد و علاقه دانش‌آموزان از همان سال‌های ابتدایی ورود به مدارس مشخص شود.
دانش‌آموزان ژاپن به طور رایگان مورد آزمایش پزشکی قرار می‌گیرند. شنوایی، بینایی، و سیستم تنفسی و دندان‌های آن‌ها چک و مورد معاینه قرار می‌گیرد.
فعالیت‌های فوق‌برنامه؛ در کنار درس، جودو، گل‌آرایی و شمشیرزنی بیاموزید
فعالیت‌های فوق‌برنامه، شرکت در جشنواره‌ها و باشگاه‌های دانش‌آموزی، بخش جدایی‌ناپذیر مدارس ژاپن است. دانش‌آموزانی که به ورزش و فعالیت‌های فرهنگی و سنتی علاقه دارند تحت راهنمایی معلمان، پس از کلاس‌های درس، داوطلبانه در کلاس‌ها و باشگاه‌ها شرکت می‌کنند.
جودو، کندو (شمشیرزنی ژاپنی)، سادو (مراسم چای ژاپنی)، کادو (گل آرایی ژاپنی)، شودو (خط ژاپنی) از جمله کلاس‌های ورزشی و فرهنگی است که در مدارس ژاپن تشکیل می‌شود. سیستم آموزشی ژاپن تأکید فراوانی بر فعالیت‌های فوق‌برنامه دارد. فعالیت‌هایی که به نوعی «آموزش در سایه» شناخته می‌شود. این فعالیت‌ها برای آینده شغلی و موقعیت اجتماعی دانش‌آموزان مهم تلقی می‌شود.
بفرمایید ناهار/ ارائه وعده‌های غذایی مغذّی در مدرسه تأثیر خوبی بر سلامت دانش‌آموزان داشته است
تقریباً در تمام مدارس ژاپن، ناهار به دانش‌آموزان داده می‌شود. دانش‌آموزان ناهار را در کلاس درس می‌خورند. ایده سِرو ناهار به دانش‌آموزان و کیفیت بالای آن، توجه سیستم‌های آموزشی کشورهای دیگر را به خود جلب کرده است.
دولت ژاپن با هزینه کم توانسته است ناهار سالم به دانش‌آموزان ارائه دهد. ارائه وعده‌های غذایی بسیار مغذی در مدرسه تأثیر خوبی بر سلامت دانش‌آموزان داشته است. شاید بالا بودن نرخ امید به زندگی و پایین بودن آمار افراد چاق در بین ژاپنی‌ها بی‌ارتباط با غذای مدارس نباشد!
دانش‌آموزان ژاپنی مسیر منزل تا مدرسه را با پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری طی می‌کنند
در کشور ژاپن اتوبوسِ مدرسه، متداول نیست. اکثر دانش‌آموزان مسیر منزل تا مدرسه را با پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری طی می‌کنند. فقط درصد کمی از دانش‌آموزان از قطار، ماشین خانوادگی و یا اتوبوس برای رفت و آمد به مدرسه استفاده می‌کنند.
نمره‌دهی
مدارس ژاپنی تمایل دارند از اصول درجه‌بندی تحصیلی متفاوتی پیروی کنند. بسیاری از مدارس از موارد زیر برای ارزیابی نمرات استفاده می‌کنند:
شو (秀) = عالی
یو (優) = خیلی خوب
ریو (良) = خوب
کا (可) = میانگین
نین (認) [a] = قابل‌قبول
فوکا (不可) = غیرقابل‌قبول
پیش به سوی آینده
تعداد زیادی از دانش‌آموزان ژاپنی بعد از مدرسه در کارگاه‌های آموزشی شرکت می‌کنند تا بتوانند مهارت‌های بیشتری یاد بگیرند. بعضی از این کارگاه‌ها در خانه یا محل دیگری غیر از مدرسه برگزار می‌شود. دوره‌های حرفه‌ای که آن‌ها را متناسب با مسیر آینده خود آماده می‌کنند.
بسیاری از والدین کودکان و دانش‌آموزان، فرزندان خود را به مدارس خصوصی موسوم به جوکو می‌فرستند تا آن‌ها برای امتحانات ورودی دانشگاه آماده شوند. کلاس‌های جوکو معمولاً بعدازظهر‌ها پس از اتمام دوره‌های روزانه برگزار می‌شود.
آموزش و پرورش ژاپن در کنار تحصیل دانش‌آموزان به فکر پرورش شخصیت آن‌ها است. درواقع ساخت شخصیت دانش‌آموزان در کنار یادگیری اهمیت زیادی دارد و این یکی از رموز موفقیت سیستم آموزشی ژاپن است.
آموزش و پرورش امارات متحده عربی
افزایش مهارت‌های شناختی و زندگی در بین دانش‌آموزان اماراتی
خانواده‌های زیادی در امارات هستند که فرزندان خود را قبل از ورود به مدرسه به پیش‌دبستانی می‌برند. سن پیش‌دبستانی در امارات ۳ تا ۵ سالگی است. مدارس ابتدایی از ۶ سالگی شروع می‌شود. آموزش و حضور در مدارس برای همه اجباری است. هزینه آموزش برای اماراتی‌ها تا پایان دوره متوسطه، رایگان است.
در دوره مهدهای کودک درس‌های مختلفی چون: انگلیسی، عربی، ریاضیات، موسیقی و هنر تدریس می‌شود. در این سطح، «مباحث دینی» نیز بخشی از برنامه‌های درسی کودکان است و آن‌ها آموزش‌هایی را در مورد دین فرا می‌گیرند. سیستم آموزشی امارات در مرحله پیش‌دبستانی سعی کرده است با گنجاندن بازی‌های آموزشی در برنامه‌های درسی در انتقال مفاهیم، «ساده‌سازی» کند.
زبان عربی در کنار زبان انگلیسی از زبان‌های اصلی آموزش در اکثر مدارس امارات است. با این‌حال، مدارسی در امارات هستند که به زبان‌های هندی، فرانسوی و همچنین روسی تدریس می‌کنند.
دانش‌آموزان اماراتی بر اساس عملکرد و نمرات تحصیلی، پس از گذراندن کلاس نهم در یکی از مسیرهای عمومی یا پیشرفته قرار می‌گیرند. دانش‌آموزان در مسیر پیشرفته آموزش‌های عمیق‌تری در ریاضیات و علوم دریافت می‌کنند و برای تحصیل در دانشگاهی بهتر آماده می‌شوند. امارات تلاش می‌کند تا سیستم آموزشی این کشور مهارت‌های شناختی و زندگی را در بین دانش‌آموزان افزایش دهد.
دانش‌آموزان در امارات از امکانات متنوعی برخوردار هستند. یکی از این امکانات؛ برخوردار بودن از وب‌سایتی به نام «المنهال» است که به منظور ارائه مراقبت‌های بهداشتی به آن‌ها ایجاد شده است. همچنین بازدیدهای میدانی از مدارس توسط مسئولان اداره بهداشت و سلامت جامعه برای حفظ سبک زندگی سالم انجام می‌شود.
تحصیل در مدارس بین‌المللی دبی
تا سال ۲۰۰۱، دانش‌آموزان مهاجر نمی‌توانستند در مدارس دولتی امارات تحصیل کنند. به همین دلیل مدارس بین‌المللی زیادی تأسیس شد تا مهاجران بتوانند در این مدارس مشغول به تحصیل شوند. مدرسه انگلیسی هورایزن، کالج دبی، کینگز مدرسه دبی و مدرسه بریتانیایی دبی، از بهترین مدارس بین‌المللی هستند.
«طرح ملی آموزش» امارات به دنبال دستیابی به بالاترین سطح آموزشی است
در سال ۲۰۱۵، کابینه امارات متحده عربی دستوری را برای تهیه طرحی آموزشی و در سطح ملی صادر کرد. طرحی که امارات را به‌عنوان یکی از کشورهای خواستگاه فرهنگ و دانش به دنیا معرفی خواهد کرد. برنامه‌ای که به دنبال ایجاد و دستیابی به بالاترین استاندارد‌های آموزشی و علمی برای خدمت به نسل‌های آینده امارات است.
سال‌ها است امارات برنامه‌هایی برای سیستم آموزش و پرورش خود اتخاذ کرده، یکی از هدف‌های استراتژی امارات در سطح ملی این است که خواندن کتاب و بالا بردن سرانه مطالعه برای ۵۰ درصد از بزرگسالان اماراتی و ۸۰ درصد از دانش‌آموزان تبدیل به عادت شود. امارات می‌خواهد میانگین تعداد کتاب‌های خوانده شده توسط هر دانش آموز روندی صعودی داشته باشد و نیز نیمی از والدین اماراتی متعهد شوند برای فرزندان خود کتاب بخوانند.
برنامه‌های آموزشی امارات براساس آینده محوری، کسب مهارت و هوشمندسازی است
امارات براساس برنامه ملی برنامه‌های ویژه‌ای در دستور کار دارد. همه فرآیندهای برنامه آموزشی امارات براساس آینده محوری، کسب مهارت و هوشمندسازی است. یادگیری علوم پایه، فناوری و امور مالی، سواد شایستگی‌ها شامل: تفکر انتقادی، خلاقیت و ارتباطات و ویژگی‌های شخصیتی چون: سازگاری، رهبری، آگاهی‌های اجتماعی، داشتن ذهنیت در حال رشد، از جمله این مهارت‌ها است. برنامه ملی در مسیر یادگیری ابزارهای خودارزیابی دارد. به دانش‌آموزان این امکان داده می‌شود خود را ارزیابی و کشف کنند که به کدام یک از حوزه‌های آموزشی علاقه دارند و بعد به آن‌ها کمک می‌شود تا در بین علاقه مندی‌های خود پیشرفت کنند.
فراگیری فناوری در مدارس امارات
استفاده از فناوری در مدارس امارات فراگیر شده است. به‌کارگیری: ابزارهای دیجیتال، نرم‌افزار‌های آموزشی، کتاب‌های درسی دیجیتال، پلتفرم‌های یادگیری آنلاین، سامانه‌های مدیریت یادگیری با استفاده از زیرساخت‌های شبکه، ارتباطات از راه دور و خدمات اینترنتی ... به پیشبرد دانش‌آموزانی اماراتی کمک می‌کند.
امارات متحده‌ی عربی در یادگیری هوشمند سرمایه‌گذاری کرده و ابتکارات زیادی را در مورد نوآوری در آموزش و پرورش آغاز کرده است. امارات در تلاش است تا خود را برای تبدیل‌شدن به یک رهبر منطقه‌ای در ایجاد بستر‌های آموزشی معرفی کند. امارات با فراهم کردن زیرساخت‌های مورد نیاز و توسعه مهارت‌ها توانسته است بهترین سیستم‌های یادگیری هوشمند را برای دانش‌آموزان اماراتی فراهم کند.
«آینده» در بخش آموزش، اولویت اول امارات
وزارت آموزش و پرورش امارات گام‌های بلندی را در زمینه تغییرات اساسی سیستم آموزشی برداشته است. «آینده» در بخش آموزش به اولویت اول و رویکرد سیستم آموزشی امارات تبدیل شده است. آن‌ها می‌خواهند با پایداری آموزشی وارد بازار‌های کار در آینده شوند.
آموزش و پرورش امارات در راستای دستیابی به چشم‌انداز‌های ملی بیش از همه متوجه آموزش پایدار با تأکید بر یادگیری مادام‌العمر است. ارتقای نقش فناوری در فرآیندهای آموزشی و ایجاد نوآوری از ابتکارات امارات است. سیستم آموزشی امارات همچنین تلاش می‌کند تا برنامه‌های درسی خود را با الزامات بازار کار با هدف همگامی با برنامه‌های این کشور برای تغییر به اقتصاد دانش‌بنیان هماهنگ کند.
استراتژی آموزشی حاکمیت امارات به دنبال آن است تا مهارت‌های فنی و علمی لازم برای نسل‌های آینده برای پیشبرد اقتصاد در بخش‌های دولتی و خصوصی حاصل شود. علاوه بر این، هدف آن‌ها آماده‌سازی نسلی از متخصصان اماراتی برای حفظ رشد در بخش‌های حیاتی مانند دانش، اقتصاد، کارآفرینی و توسعه کلی بازار کار در امارات است.
انتهای پیام/
در گفت‌وگو با آنا مطرح شد؛
نقش کلیدی اتصال دانش‌بنیان‌ها به دانش جهانی برای حل مشکل نیروگاههای برق
بررسی ظرفیت دانش‌بنیان‌ها در صنایع کشور (۴۷)
پشت پرده ضعف تولید فناوریهای نوین ساختمانی
موقعیت اقتصادی منطقه برای ادامه تحصیل در دانشگاه چقدر اهمیت دارد؟
