چگونه رتبه علمی ایران را ارتقا ببخشیم؟/ تقویت زیرساخت‌های پژوهشی راه دستیابی به مرجعیت علمی

سید احمد فاضل زاده حقیقی رئیس موسسه استنادی و پایش علم و فناوری ISC در گفت‌وگو با خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، درباره روش های دستیابی به مرجعیت علمی گفت: پژوهشگران، دانشگاه‌ها و استادان دو درصد برتر دنیا اشخاص مهم در ارتقای رتبه تولیدات علمی ایران هستند. 

وی افزود: در راستای تحقق مرجعیت علمی باید زیرساخت‌های پژوهشی کشور تقویت و امکانات آزمایشگاهی تحقیقاتی بروز شود، هم اکنون بی توجهی به این امر نقطه ضعف جامعه علمی شناخته شده است، در صورتی که با ایجاد ارتباط میان صنعت و جامعه می‌توان مشکل را حل کرد. 

فاضل زاده تصریح کرد: سامانه نظام ایده‌ها و نیاز‌ها با عنوان نان راهکاری برای دریافت نیاز‌های جامعه و مرتبط کردن آن با پژوهش است که بخشی از این سامانه در مدار استاد محوری پیش می‌رود و حدود ۵۰۰ عضو هیئت علمی از سراسر کشور برای این نیاز‌ها راه حل علمی ارائه داده‌اند. 

رئیس موسسه استنادی و پایش علم و فناوری ISC با بیان اینکه ۱۱ هزار نیاز و ۱۵۰۰ ایده در سامانه نان به ثبت رسیده است، تاکید کرد: دانشجویان استعداد درخشان و رتبه‌های برتر کنکور می توانند حل مسائل و دغدغه‌های مورد نیاز کشور را در قالب پایان نامه و رساله‌های دکتری در این سامانه تعریف کنند. 

فاضل زاده گفت: سامانه نان بانک اطلاعاتی خوبی برای موسسات دولتی و شرکت‌های دانش بنیان است تا با ثبت نیاز‌های خود پژوهشگران را در راستای رفع نیاز‌های کشور سوق دهند. 

رئیس موسسه استنادی و پایش علم و فناوری ISC اضافه کرد: طبق دو ماهنامه اخیر پایگاه شاخص‌های اساسی علم (ESI)، ۸۵۵۷ حوزه‌های موضوعی در دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی پراستناد برتر دنیا جای گرفته اند و سهم ایران در این زمینه ۱۱۵ تعداد است. 

اختصاص پر استنادترین موسسات پژوهشی ESI به حوزه مهندسی 

فاضل زاده ادامه داد: هم اکنون، تعداد دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی پر استناد برتر ایرانی در پایگاه شاخص‌های اساسی علم (ESI) ۱۱۵ عدد است، در صورتی که سال گذشته این رقم ۱۱۲ بود. مؤسسات پژوهشی پر استناد برتر ایران در ۱۹ حوزه موضوعی حضور داشته‌اند که بیشترین تعداد در حوزه موضوعی مهندسی با ۵۹ دانشگاه و مؤسسه پژوهشی بوده است.

چندرشته ای‌ها فاقد موسسات پژوهشی 

وی گفت: تعداد مؤسسات در حوزه‌های پزشکی بالینی ۵۷ و شیمی ۵۰، علوم مواد ۲۵، علوم کشاورزی ۲۳، داروشناسی و سم شناسی ۱۹، علوم گیاهی و حیوانی ۱۶، محیط زیست / بوم شناسی ۱۵، حوزه‌های علوم اجتماعی، زیست شناسی و زیست شیمی و علوم رایانه هر کدام ۱۳، علوم اعصاب و رفتار ۷، زمین شناسی ۶، حوزه‌های فیزیک و ایمنی شناسی هر کدام ۵، زیست شناسی مولکولی و ژنتیک ۴، ریاضیات و میکروبیولوژی هر کدام ۲، روانپزشکی / روانشناسی ۱ است و حوزه‌های علوم فضا، اقتصاد و تجارت و چند رشته‌ای در ایران فاقد دانشگاه و مؤسسه پژوهشی برتر بوده‌اند.

جایگاه ایران در رتبه تولید علمی پس از ترکیه قرار گرفت

فاضل زاده افزود: بر اساس پایگاه ESI در سال‌های ۲۰۲۲-۲۰۱۲، ایران با ۱۱۵ دانشگاه و مؤسسه پژوهشی پر استناد برتر دنیا، پس از ترکیه دارای بالاترین سهم در بین کشور‌های اسلامی است، ترکیه با ۱۳۶ دانشگاه و مؤسسه پژوهشی یک درصد برتر در جایگاه ۱۳ دنیا و ایران در جایگاه ۱۴ دنیا قرار دارد. 

وی بیان کرد: پس از ایران و در بین کشور‌های اسلامی، عربستان با ۴۱ دانشگاه و موسسه پژوهشی در جایگاه ۲۳ دنیا و مصر با ۳۹ دانشگاه و مؤسسه پژوهشی در جایگاه ۲۴ دنیا قرار دارد. پاکستان با ۳۷ دانشگاه و موسسه پژوهشی در جایگاه ۲۵ دنیا قرار دارند.

بیشترین آثار علمی ایران در اهداف ۱۷ گانه توسعه پایدار مربوط به سال ۲۰۲۱

رئیس موسسه استنادی و پایش علم و فناوری ISC ادامه داد: در بازه زمانی ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۲، در اهداف ۱۷گانه توسعه پایدار بیشترین آثار علمی در سال ۲۰۲۱ بوده است که بر اساس این مدارک، بهترین رتبه جمهوری اسلامی ایران نیز در همین سال به دست آمده است که رتبه ۱۶ بوده است. همچنین در سال ۲۰۲۲ ایران با انتشار ۴۸ هزار و ۱۵۶ مدرک علمی جایگاه ۱۷ را در سطح جهان کسب کرده است.

آمار تولیدات علمی ایران در مقالات بین المللی

فاضل زاده ادامه داد: کشور ایران مطابق دو نمایه بین المللی وب او ساینس و اسکوپوس در سال ۲۰۲۲ به ترتیب ۷۲۷۴۷ و ۷۸۲۰۹ آثار علمی را ثبت کرده است. 

جایگاه نخست ایران در زمینه تولید مقالات 

وی گفت: تعداد مقاله و استنادات پایگاه اسکوپوس نشان می‌دهد که ایران جایگاه اول را در ۵ سال اخیر کسب کرده و مطابق پایگاه وب او ساینس، در سال ۲۰۱۹، ۲۰۲۰ و ۲۰۲۳ رتبه نخست و در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ رتبه دوم را در بین کشور‌های اسلامی اختصاص داده ایم.

انتهای پیام/

نادیا عابد