بومی‌سازی هوش مصنوعی باید اولویت دانشگا‌ه‌ها باشد

بهروز معصومی عضو هیئت علمی استاد دانشگاه آزاد قزوین در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا در پاسخ به این سؤال که برای ایجاد فرهنگ‌سازی استفاده از هوش مصنوعی در جامعه، چه‌کار‌هایی باید انجام داد؟ گفت: هوش مصنوعی این ظرفیت را دارد که برای جامعه، مزایای زیادی را به ارمغان آورد. استفاده از هوش مصنوعی به سازمان‌ها امکان می‌دهد که بتوانند کارآمدتر شوند و به نظر می‌رسد طی ۱۰ سال آینده، ارزش اقتصادی جدیدی را به تولید ناخالص جهانی اضافه کرده و به بزرگ‌ترین فرصت تجاری در فضای کسب‌وکار در حال تغییر امروز، تبدیل شود.

معصومی بیان کرد: هوش مصنوعی درحالی‌که زندگی میلیارد‌ها نفر را بهبود می‌بخشد، در پس‌زمینه زندگی روزمره ما به‌طور مداوم در حال اجرا است. منفعت آن برای جامعه و افراد به‌قدری گسترده و عظیم است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. بااین‌وجود، همان‌طور که ظرفیت هوش مصنوعی روزبه‌روز بیشتر آشکار می‌شود، خطرات ناشی از اقدامات ناامن یا غیراخلاقی چنین فناوری‌هایی نیز بیشتر می‌شود. امنیت سایبری، حریم خصوصی و حاکمیت داده‌ها مسائل مهمی درزمینهٔ هوش مصنوعی هستند و بایستی به ایجاد یک جامعه اخلاقی مبتنی بر هوش مصنوعی اقدام کرد. 

وی افزود: ایجاد فرهنگ‌سازی و استانداردسازی متناسب با فرهنگ و اخلاق حرفه‌ای برای هوش مصنوعی، سیستم مدیریت، کنترل‌ها، طرح‌های حسابرسی و راهنمایی‌های خاصی را ایجاد می‌کند که با قوانین، مقررات و نیاز‌های ذینفعان در حال ظهور، سازگار است.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: توسعه استاندارد‌های بین‌المللی و ملی در زمینهٔ هوش مصنوعی می‌تواند به فرهنگ‌سازی در حوزه هوش مصنوعی کمک کند. استاندارد‌ها می‌توانند نقش سازنده‌ای در ترویج استفاده گسترده از هوش مصنوعی مسئولیت‌پذیر ایفا کنند.

معصومی تأکید کرد: با توجه به اینکه تأثیر هوش مصنوعی بر صنعت و جامعه هرروز شتاب می‌گیرد و ابهاماتی نیز در مورد نحوه مدیریت آن وجود دارد، ضروری است از این فناوری اطمینان حاصل کنیم تا در راستای منافع عمومی جهانی به‌طور اخلاقی استفاده شود. ازآنجایی‌که این فناوری تقریباً در همه جنبه‌های زندگی ما کار می‌کند، هوش مصنوعی به خاطر حقوق فردی، ایمنی انسان و رفاه اجتماعی نیاز به محافظت در برابر استفاده‌های منفی عمدی یا ناخواسته دارد.

این کارشناس حوزه هوش مصنوعی تصریح کرد: یکی از مواردی که بایستی لحاظ شود، فرهنگ‌سازی برای به‌کارگیری این فناوری است. بحث به‌کارگیری هوش مصنوعی بایستی به‌عنوان ابزار کمکی برای انسان و افزایش کیفیت زندگی باشد و نه اینکه جایگزین انسان شود. در صورت جایگزینی، انسان برده فنّاوری دست‌ساز خود خواهد شد. زمانی چنین اتفاقی رخ نخواهد داد که اساتید خبره، به فناوری به چشم یک ابزار کمکی نگاه کنند و نه به‌عنوان جایگزینی برای انسان. 

وی با اشاره به عامل دیگر فرهنگ‌ساز درزمینهٔ هوش مصنوعی عنوان کرد: پیشنهاد دیگر این است که ظرفیت‌های هوش مصنوعی برای به‌کارگیری در رشته‌های مختلف نظیر مدیریت هوشمند ساختمان‌ها، در کشاورزی و دام‌پروری، کمک به‌سلامت سالمندان، استفاده از ربات‌ها در حوادث غیرمترقبه و ... تبیین و معرفی شود. به‌عبارت‌دیگر، با معرفی این فناوری برای رشته‌های مختلف، بتوان در جهت صحیح نیاز‌های کشور از آن استفاده نمود.

معصومی متذکر شد: پیشنهاد دیگر، تولید ابزار‌های هوشمند متناسب با سبک زندگی ایرانی اسلامی، به‌منظور کمک به شناخت بهتر مشکلات است. مثلاً با تحلیل شبکه‌های اجتماعی نظیر اخبار جعلی، انتشار شایعات و.. شناخت بهتری برای انسان‌ها از واقعیات به وجود خواهد آورد. همچنین کمک به بومی‌سازی فناوری هوش مصنوعی و حتی اینکه بتوانیم خودمان، تولید تئوری‌ها و الگوریتم‌ها در این حوزه را انجام دهیم و این رویکرد باید در اولویت دانشگاه‌های کشور باشد البته در این زمینه تاکنون کار‌های خوبی توسط دانشگاهیان کشور صورت گرفته است. کلام آخر اینکه اطلاع‌رسانی دقیق و به‌موقع در مورد مخاطرات به‌کارگیری ناصحیح استفاده از فناوری برای دانشجویان و دانش آموزان صورت گیرد تا استفاده مفید، باعث پیشرفت و رفع معضلات شود.

قاسم شجاع