آداب و رسوم کهن ایرانی؛

آیین پنجاه بدر در قزوین به چه صورت اجرا می‌شود؟

آیین پنجاه بدر از جمله آیین‌های باستانی شهر قزوین است که سالیان سال است توسط مردم قزوین در این شهر برگزار می‌شود.

کد خبر : 837968

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری آنا، استان‌ها و شهر‌های مختلف ایران آیین و آداب و رسوم بسیاری برای روز‌های خاصی از سال وجود دارد که مردم آن منطقه از قدیم آن را اجرا می‌کنند و برای آن اهمیت و ارزش خاصی قائل هستند.

یکی از این آیین‌ها سنتی در میان مردمان شهر قزوین آیین پنجاه بدر است، آیینی قدیمی که در آن پنجاهمین روز سال یا فصل بهار را بنوعی جشن می‌گیرند و به پاس بارش‌های بهاری این روز را در طبیعت سپری می‌کنند.

مردم شهر قزوین برای گرامیداشت این روز به مصلی قزوین می‌روند و جالب است بدانید که این آیین با شمارهٔ ۱۸۵ در فهرست آثار ملی ایران میراث فرهنگی ناملموس در همایش چابهار در تاریخ ۱۷ بهمن ۱۳۸۹ به ثبت رسیده است.

** نحوه برگزاری آیین پنجاه بدر

اما نحوه برگزاری مراسم پنجاه بدر به چه صورت است؟

مراسم سنتی پنجاه بدر تقریبا شبیه همان مراسم سیزده بدر است، اما نه به اندازه آن شناخته شده، در واقع جشن پنجاه بدر در ۱۹ اردیبهشت ماه و پنجاه روز بعد از سیزده بدر برگزار می‌شود و در این روز پختن و خوردن غذا‌هایی مانند آش رشته و دُیماج و تنقلاتی، چون آجیل و شیرینی باقی‌مانده از عید نوروز، بخشی از رسوم پنجاه بدر در شهر قزوین محسوب می‌شود، اگر از روز نخست سال تا پنجاهمین روز آن بارش باران فراوان باشد، مردم در آیین پنجاه بدر نماز شکر به جا می‌آورند و چنانچه سالی کم باران باشد از خداوند طلب بارش باران می‌کنند.

همانطور که گفتیم تنها مردمان قزوین هستند که مراسم پنجاه بدر را برگزار می‌کنند و در این مراسم پخت غذا‌های نذری نیز بخش دیگری از این مراسم محسوب می‌شود که حین اجرای آیین‌ها، میان شرکت‌کنندگان توزیع می‌شود؛ از جمله این غذا‌ها دیماج، هندوانه، آش و نان و پنیر و سبزی است.

** قدمت مراسم پنجاه بدر

براساس تحقیقات صورت گرفته و نظر بسیاری محققان و تاریخ پژوهان این مراسم که از جمله مراسم آیینی و مذهبی است در اعتقادات و باور‌های کهن مردم قزوین ریشه دارد و بااین‌همه، اما پژوهشگران در خصوص قدمت و زمان این آیین سنتی به اتفاق‌نظر نرسیده‌اند.

اما همگان از این موضوع آگاهی دارند که در زمان زرتشتیان مراسمی شبیه به پنجاه بدر مردمان قزوین انجام می‌شده است که با این تفاسیر می‌توان آن را رسمی تاریخی دانست که ریشته در تاریخ پیش از اسلام دارد.

** فلسفه پنجاه بدر

همانطور که گفتیم، پنجاه به در با سیزده به در متفاوت است، اما برخی فکر می‌کنند که پنجاه به در مانند سیزده به در روز طبیعت و جدایی با نحسی‌ها در سال جدید است در حالی که پنجاه به در، به معنی در گشت و گذار رفتن در پنجاهمین روز از فصل بهار برای شکر گزاری و تمنای باران است که در آن مردم تبریز راهی مصلای شهر می‌شوند.

در زمان‌های گذشته شهر قزوین دارای ۲ مصلی بوده است، یک مصلی در بیرون دروازه راه ری و یک مصلی در بیرون دروازه درب کوشک قرار داشت و امروز تنها مصلی دروازه راه ری باقی مانده است و هر سال قزوینی‌ها به برگزاری این آیین دیرینه در مصلای دروازه راه ری باغستان جنوبی قزوین که واقع در خیابان راه آهن واقع است، می‌پرداختند که این رسم تا به روز برجای مانده است.

از سوی دیگر با توجه به اینکه قزوین از داشتن رودخانه‌ها و جویبار‌های دائمی محروم است و از آنجایی که نیاکان ما بر این امر اعتقاد داشتند که آفتاب و باران اساس رزق و روزی مردم است، به همین دلیل مناسبتی برای طلب باران و نزول رحمت در قزوین در نظر گرفته شده است و حتی خواندن ۲ رکعت نماز و دعای باران و پخش نذورات از جمله آئین‌های مذهبی و معنوی مربوط به این مراسم سنتی است.

البته برخی بر این موضوع اعتقاد دارند که تنها آیین قزوینی‌ها در شکر گزاری و طلب باران نیست، بلکه قزوینی‌ها در کنار آیین سنتی پنجاه به در خود، ۲ آیین دیگر به نام‌های "کوسه گلین" و "چمچه خاتون" را نیز برای شکر گزاری از نعمت‌های الهی و افزایش رزق و روزی خود دارند که البته جزو آئین‌های فراموش شده به شمار می‌رود.