دانشگاه‌ها، آیین‌نامه‌ها و قوانین ما هنوز ظرفیت پذیرش چند فرهنگ را ندارد

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، مقصود فراست‌خواه، عضو هیات‌علمی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی در ابتدای جلسه آماری از وضعیت نظام علمی ایران در گذشته ارائه کرد و گفت: «در 8 دهه فعالیت دانشگاه در ایران 6 سرمشق متفاوت بر آن سایه انداخته است که عبارتند از: مدل آریستوکراسی علمی نخبه‌گرا از دهه اول تا دهه 30، مدل تکنوکراسی دولت‌گرا از دهه 40 تا 50، مدل میدان سیاسی چپ‌گرا در آستانه انقلاب، مدل بازوی کارشناسی در دهه 60، مدل تقاضای اجتماعی در دهه 70 و مدل بنگاه‌داری یا همان دوگانه دانشگاه و بنگاه در جامعه دانشگاهی ما مشاهده شده است.»

فراستخواه، نبود تفسیری مشترک درباره آینده و بین‌المللی شدن دانشگاه را در ایران از مشکلات اساسی در این مسیر ذکر کرد و گفت: «هزینه‌های زیادی از سوی خانواده‌ها صرف تحصیل جوانان ما در نظام آموزش عالی می‌شود و طبیعی است که نظام علمی و آموزش‌عالی ما هم باید دارای کیفیت مناسب باشد و برای رسیدن به این کیفیت نیازمند یک گفت‌وگوی اجتماعی هستیم.»

فراست‌خواه کیفیت دانش‌آموختگان، کیفیت استادان، به دست آوردن جایزه‌های بین‌المللی، انتشار مقالات پژوهشی در مرکز اطلس علم و در مجلات خاص، انتشارات مقالات با همکاری چند نفر از سایر کشورها را از معیارهای رتبه‌بندی دانشگاه‌ها دانست و گفت: «متاسفانه در رتبه‌بندی‌های معتبری چون شانگهای، تایمز و QF فقط دو دانشگاه از ایران حضور دارند، دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی شریف. در حالی‌که از آمریکا 146 دانشگاه، انگلستان 27 دانشگاه، آلمان 39 دانشگاه و از فرانسه 22 دانشگاه در این رتبه‌بندی‌ها حضور دارند.»

او گفت: «برخی روند‌های رشد چشمگیر مانند نرخ رشد تولید مقالات برای ما فریبنده و گاهی گمراه‌کننده است،ما با یک جرم بحرانی روبه‌رو هستیم به این معنا که کمیت ما بر کیفیت ما ارجحیت پیدا کرده است.»

عضو هیات‌‌ علمی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش‌عالی از تاکید بیشتر بر روی شاخص‌های کمی در ایران اظهار تاسف کرد و گفت: «توزیع جغرافیایی تولید علم در ایران، همکاری‌های علمی و بین‌المللی ما، سرانه اختراع و ابتکار، شاخص تاثیر اجتماعی علم، شاخص رجوع به علم در کشور برای حل مسائل ملی و سهم پژوهش در تولید ناخالص داخلی تعدادی از شاخص‌های کیفی هستند که باید تاکید جامعه دانشگاهی ما بر این موارد باشد.»

او گفت: «اینکه چقدر ما می‌توانیم علم را به فناوری و فناوری و علم را با هم به توسعه اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی تبدیل کنیم مهم است و این نیاز به نوآوری دارد. متاسفانه در دانشگاه‌های ما فقط ناهنجاری‌های اجتماعی و کجروی‌های علمی مانند فروش پایان‌نامه، برون‌سپاری کارهای علمی، سرقت و نسبت دادن اثر دیگری به خود و مواردی از این قبیل مشاهده می‌شود و اینها نشانه‌های نگران‌کننده‌ای در نظام علمی ما است.»

فراستخواه ارزش مطالعات موفق درباره آینده نظام علمی و دانشگاهی در جهان را بیش از پیش‌بینی فهرستی از اولویت‌های فناوری به آگاهی‌هایی دانست که درباره کلان‌روند‌ها و پیشران‌های شکل‌دهنده به آینده نااطمینانی‌های آن به دست می‌دهند.

او گفت: «در دانشگاه‌های ایران ما دانشجوی خارجی نداریم و آماری که اعلام می‌کنند مربوط به کسانی است که تحت سیاست‌های ما و سیاست‌های وزارت خارجه از کشورهای در سایه وارد کشورمان می‌شوند. مسئولین باید بدانند که دانشگاه‌های ما، آیین‌نامه‌های ما و قوانین ما هنوز ظرفیت‌ پذیرش چند فرهنگ را ندارد.»

فراستخواه پیشران‌های شکل‌دهنده به آینده دانشگاه در ایران را به پیشران‌های اجتماعی و فرهنگی، پیشران‌های علمی و تکنولوژیک، حکمرانی، اقتصادی و زیست‌بومی تقسیم کرد و گفت: «رشد فردگرایی در ایران و بازتاب‌های آن در عملکرد آموزش عالی تحولات عمیق در ساختار خانواده و ارزش‌های آن، فراگیر شدن آموزش عالی و تنوع رو به ازدیاد در قشربندی اجتماعی و جنسیتی، سنی و هویتی دانشجویان، جهانی شدن در عین محلی‌گرایی، چرخش‌ مغزها، افزایش ترددهای بین‌کشوری و شیوع گرایش‌های دموکراسی‌ شدن و گفتمان حقوق شهروندی و تاثیرات آن در مدیریت آموزش‌عالی و پردیس‌های دانشگاهی می‌تواند از پیشران‌های اساسی جامعه و دانشگاه ما در مسیر بین‌المللی شدن باشد.»