چراغ قرمز سامانه جامع تجارت مقابل فساد

به گزارش گروه اقتصاد خبرگزاری آنا، ‌ از ابتدای انقلاب یکی از شعارهای انقلاب مبارزه با مفاسد بود. افراد مختلف در جایگاه‌های متعددی تلاش کردند با مفاسد مبارزه کنند و در بخش‌هایی نیز موفق عمل شد اما این تلاش آن‌چنان که باید موفقیت‌آمیز نبود.

برخورد با با فساد موفقیت آمیز نبوده است

یکی از دلایل عدم توفیق در مقابله با فساد، ‌ برخورد با مفسد است نه با فساد؛ البته باید با مفسد هم برخورد شود ولی اگر با فساد برخورد می‌شد، یعنی مدل آن فساد شناسایی می‌شد و راه‌هایش بسته می‌شد، مفاسد دیگر تکرار نمی‌شد. طی سال‌های اخیر افرادی با عنوان سلطان کالا، ارز و اختلاس شناسایی شدند و برخوردهایی نیز صورت گرفت اما اسامی جدید با پرونده‌های جدید معرفی شدند. زمانی که سناریوی فساد بررسی می‌شود، عوامل مختلفی در وقوع آن مشاهده می‌شود اما عامل مشترک که در بیشتر پرونده‌ها؛ کاغذی بودن فرایند و انسان‌محور بودن امور اجرایی و اقتصادی کشور است.

رشوه و جعل گلوگاه فساد در دستگاه اداری

البته عواملی زیادی را می‌توان برای فساد برشمرد. شاید تا ۶۰ مورد هم بتوان شماره کرد اما در اکثر پرونده‌های فساد دو عامل، تبانی و دریافت رشوه از سوی فرد، و جعل سند دخیل هستند.

در ارتباطات با ارباب‌رجوع مخصوصاً در نهادهای حاکمیتی باید این ارتباط به حداقل برسد و سیستم جایگزین آن شود، سیستم جعل نمی‌شود، اشتباه نمی‌شود و اگر اپراتور دست‌کاری کرد، مشخص می‌شود از طرف چه فردی این کار صورت گرفته است.

تجربه ثبت سفارش شبانه خودرو در (سال ۹۶-۹۵) اعتراض بسیاری را به دنبال داشته است اگر همان زمان ثبت سفارش به سامانه‌های دیگر وصل بود، نه‌تنها کشف می‌شد، بلکه از تخلف‌های آتی نیز پیش‌گیری می‌شد.

بیشتر بخوانید:

تحلیل عملکرد بخش خارجی اقتصاد ایران در سال ۹۹

قرائت گزارش تأخیر چند ماهه در ترخیص کالاهای اساسی

در موضوع یارانه‌ها سامانه نظارتی راه‌اندازی شد. نه فردی یک ریال بیشتر می‌گیرد نه کمتر. پس اگر جایی بخواهیم توانستیم و انجام دادیم. در برخی از قسمت‌ها نیز به دنبال ایجاد سامانه نظارتی بودیم که یا سوادش را نداشتیم یا نخواستیم. در این نخواستن متأسفانه دانش مبارزه با مفاسد در میان برخی از مسئولان پایین بوده و یا همتش را ندارشتند.

مدیری که یک سال در مجموعه فعالیت دارد عمدتاً به دنبال ایجاد تنش با اعضای سازمان نیست و بدون اقدام خاصی مبارزه با فساد را کنار می‌گذارد.

در بحث سیستمی شدن و دولت الکترونیک می‌توان از کره جنوبی یاد کرد، گرجستان نیز که در سال ۲۰۰۰ جزء بدترین رتبه‌ها در مقابله با فساد بود، با راه‌اندازی سیستم‌ها و سامانه‌های مربوط به دولت الکترونیک و اتصال آن باهم رتبه‌اش را تا حد زیادی بهبود داد.

سامانه جامع تجارت چیست؟

در راستای اجرای برنامه دولت الکترونیک و بهبود فضای کسب‌وکار مصوب سال ۱۳۹۰، سامانه جامع تجارت شکل گرفت. در بیانی ساده‌تر می‌توان این سامانه را واسطه‌ای برای تسهیل رابطه تجار و بازرگانان با نهادهای ذی‌ربط نامید. ایجاد سامانه جامع تجارت در سال ۱۳۹۲ به تصویب رسید و پس از بررسی‌ها و تصویب آیین‌نامه ماده‌های ۵ و ۶ قانون به مرحله اجرا رسید. در ابتدا چند گروه کالایی در این سامانه امکان ثبت داشت اما پس از گذشت زمان تمامی گروه‌های کالایی را در برگرفت.

ایجاد درگاه واحد برای بازرگان و فعالان تجاری برای رصد و رهگیری کالاها جهت جلوگیری از عرضه خارج از شبکه، افزایش بی‌رویه قیمت‌ها و مقابله با کمبود کالا در سطح عرضه به‌عنوان اهداف این طرح در نظر گرفته‌ شده است.

درحقیقت سامانه جامع تجارت بستری است که از طریق آن می‌توان کارت‌های بازرگانی، ثبت سفارش و عملیات ارزی اجرایی را کنترل و ساماندهی کرد. این سامانه بخش‌های مختلفی دارد و حداقل با ۲۲ نهاد در ارتباط است و باید میان همه آن‌ها هماهنگی و یکپارچگی به وجود آورد. از بخش‌های مختلف این سامانه می‌توان به سامانه جامع انبارها و مراکز نگهداری کالا، سامانه شناسه کالا، سامانه سنجش اعتبار و رتبه‌بندی اعتباری، پرتال ارزی یا نظام یکپارچه معاملات ارزی نیما، سامانه جامع حمل‌ونقل و سامانه جامع امور گمرکی اشاره کرد.

سامانه جامع تجارت متضمن همه فرآیندهای تجارت خارجی و داخلی

سامانه جامع تجارت متضمن همه فرآیندهای تجارت خارجی و داخلی است، به‌نحوی‌که بازرگان از فرآیند اخذ و صدور کارت بازرگانی، ثبت پرونده، استعلام ضوابط کالایی، ثبت سفارش، تخصیص و تأمین ارز و تشریفات گمرکی را در این سامانه انجام می‌دهد. در حوزه تجارت داخلی هم انتقال مالکیت مکان، سفارش و حمل هم در این سامانه انجام می‌گیرد.

در سال ۱۳۹۷ سازمان توسعه و تجارت ایران همه بازرگانان را مکلف کرد که برای ثبت سفارش کالای خود باید از طریق سامانه جامع تجارت اقدام کنند. منظور از ثبت سفارش سندی است که مجوز ورود کالا به کشور را برای ترخیص کالا از گمرک صادر می‌کند.

شفاف‌سازی سامانه جامع تجارت

از مزایایی که می‌توان برای ایجاد این سامانه متصور شد شفافیت تجاری، عدم حضور در ادارات و ارائه خدمات به صورت غیرحضوری عنوان کرد، با توجه به مزایای ذکرشده این سامانه هنوز معایب فراوانی دارد و بازرگانان و تجار از ناهماهنگی بخش‌های مختلف و پیچیدگی موجود در این سامانه ناراضی هستند.

تعدد سامانه‌ها و پایدار نبودن آن‌ها در دولت‌های مختلف از چالش‌های بزرگ تجار است. بسیاری از آن‌ها معتقدند که سامانه‌های مختلف وظایف بسیار مشابهی نسبت به یکدیگر دارند و در مسائل بسیاری یکدیگر را هم نقض می‌کنند.

وجود سامانه‌ای که بتوان شفافیت را گسترش داد و با قاچاق کالا، احتکار، رانت، فساد اداری، امضاهای طلایی و تبعیض اقتصادی مبارزه کرد اقدام مثبت و رو به جلویی است. اما در شرایط تحریم و پیچیدگی‌های بازرگانی و تجاری موجود در مراودات با سایر کشورها نیاز مبرم و ضروری به برخی از کالاها اقدامی درست و با برنامه را می‌طلبد. این موضوع که تجار و بازرگانان دچار سردرگمی شوند و از پیچیدگی‌های ساختاری رها نشوند قابل‌قبول نیست و انتظار می‌رود نهادها و بخش‌های ذی‌ربط به این اختلافات و بوروکراسی‌های ایجادشده در میان خود به‌زودی پایان دهند تا موانع تجاری برداشته شود.

انتهای پیام/پ