آسیب شناسی مشکلات معرفی کتاب در ایران/ چرا مردم کتاب‌های خوب را نمی‌شناسند؟

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، کتاب یار مهربانی است که در تمام ایام سال مهجور مانده و مظلوم واقع می‌شود، خیلی به آن پرداخته نمی‌شود. تولیدکنندگانش غالباً به شهرت نمی‌رسند تا بتوانند برعکس هم‌رده‌هایشان در سینما و تلویزیون به‌سادگی در خیابان قدم بزنند. اینک هفته کتاب بهانه خوبی را فراهم کرده است تا به واکاوی مشکلات و مظلومیت کتاب در کشورمان بپردازیم و ببینیم چه شده که این ثروت ارزشمند این قدر مغفول مانده است. با ما در پرونده «کتاب مظلوم» همراه باشید.

نشر کتاب در ایران صنعت پرسودی نیست بنابراین نمی‌تواند با قواعد تبلیغات بازرگانی هماهنگ باشد و کنار بیاید؛ زیرا در صنعت تبلیغات و بازاریابی صاحبان و تولیدکنندگان کالا و خدمات باید آگهی را به رسانه‌ها بدهند اما در صنعت نشر این اتفاق نمی‌افتد.

داشتن نگاه فرهنگی از طرف ناشران بسیار ارزشمند است. اما باید پذیرفت وقتی کتاب به کتابفروشی وارد شد، از هویت فرهنگی خود بیرون می‌آید و هویت تجاری می‌گیرد. پس توجه نکردن به اقتصاد نشر و نگاه تجاری نداشتن از طرف ناشران و فعالان حوزه کتاب آسیب‌هایی را به وجود خواهد آورد. اولین گام برای فروش کتاب نیز تبلیغ و معرفی کتاب است.

اقتصاد حوزه کتاب اجازه هزینه برای تبلیغ را نمی‌دهد

کتاب کالایی فرهنگی به‌شمار می‌آید و به‌همین دلیل دولت باید به نوعی روی آن سرمایه‌گذاری کند تا در سبد مصرف خانوار قرار گیرد. در کنار حمایت‌های دولتی، صداوسیما با توجه به مخاطبان زیاد خود می‌تواند با تبلیغات در زمینه کتاب و کتاب‌خوانی گام‌های مؤثری برای آشنایی مردم با این مقوله بردارد.

مجید بدرکوهی مدیرعامل پخش کتاب فرهنگ در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا، درباره وضعیت تبلیغات کتاب گفت: اقتصاد این حوزه وقتی ارزان می‌شود شما نمی‌توانید در آن خرج کنیم. مثلاً در ترکیه از یک کتاب ۳۰ هزار نسخه فروش می‌رود ولی در ایران گیر ۳۰۰ نسخه‌ای که چاپ می‌کنیم، هستیم. در چنین وضعیتی ناشر و توزیع‌کننده چقدر می‌تواند سود داشته باشد که بخواهد تبلیغ هم بکند.

وی افزود: تلویزیون و رسانه ملی نشر را تبلیغ و حمایت نمی‌کند. تبلیغ به معنای حمایت از چند ناشر نیست؛ مسئله این است که صداوسیما چقدر فرهنگ کتاب‌خوانی را تبلیغ می‌کند. همین وضعیت در آموزش و پرورش وجود دارد. هیچ‌وقت در مدرسه دانش‌آموزان را تشویق به خواندن کتاب‌های عمومی نمی‌کنند اما در همان مدرسه سفارش به خرید و خواندن کتاب‌های کمک آموزشی می‌کنند.

سارا عرفانی از داستان‌نویسان جوان کشور نیز در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا، با انتقاد از وضعیت تبلیغ کتاب بیان کرد: متأسفانه تبلیغ یک خلأ جدی برای حوزه نشر است. بازار نشر و رسانه‌های جدی ما اصلاً بودجه و برنامه‌ای برای تبلیغ کتاب در نظر نمی‌گیرند.

وی همچنین دراین‌باره توضیح داد: امروز درباره تبلیغ کتاب، بجای اینکه صرفاً متکی به یک برنامه تلویزیونی خاص باشیم، چه‌بسا باید هر شبکه‌ای به سراغ تولید برنامه‌های حرفه‌ای و مختص کتاب و کتابخوانی برود تا لااقل کتاب خوب و نویسنده‌اش به کتاب‌خوانان ما معرفی شوند.

حمایت نکردن از کتب برگزیده به نویسنده دغدغه‌مند ضربه می‌زند

یکی دیگر از بسترهای مناسب برای تبلیغ و ترویج کتاب جشنواره‌های ادبی هستند. این جشنواره‌ها در معرفی و تبلیغ کتاب نقش مهمی دارند. در اغلب موارد برگزیده‌ها و نامزدهای جوایز ادبی با کمک رسانه‌ها مورد توجه مخاطبان و علاقمندان قرار می‌گیرد.

عرفانی درباره نقش حمایتی جشنواره‌های ادبی بیان کرد: دیده شدن در جشنواره‌های ادبی می‌تواند تبلیغی برای هر نویسنده و کتاب باشد و اتفاقاً باید این انتظار را از جوایز ادبی داشت که بخشی از کارشان را به تبلیغ درست از آثار برگزیده اختصاص دهند. در عین اینکه عمده ناشران ما از این امتیاز استفاده نمی‌کنند.

محمدعلی گودینی، نویسنده پیشکسوت نیز در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا با بیان اینکه جشنواره‌ها باید دست به حمایت از نویسندگان برگزیده بزنند، گفت: عدم حمایت‌ها قطعاً به نویسنده‌های با دغدغه‌ای که سعی دارند قصه باکیفیتی بنویسند، ضربه میزند. لااقل این همه نهادی که ادعای حمایت از فرهنگ دارند، با خرید کتاب‌های برتر، حمایت‌شان را نشان دهند.

این داستان نویس در عین حال گفت: امروز نه تنها در بازار نشر شاهد توزیع قابل قبول نیستیم، بلکه در همین خرید و جایزه دادن‌ها از کتب برگزیده نیز کوتاهی می‌شود. انگار کلاً کسی نویسنده و داستان نویس را تحویل نمی‌گیرد.

بسیاری از ناشران روابط عمومی ندارند

گستردگی فضای مجازی و دیجیتال و تغییر ذائقه مردم از کتابخوانی به شبکه‌های اجتماعی ضرورت تبلیغات در حوزه کتاب را هر روز بیشتر می‌کند. همین گستردگی استفاده از فضای مجازی می‌تواند بستر و فرصتی برای تبلیغ و ترویج کتاب و کتابخوانی باشد.

بسیاری از ناشران ساختار حرفه‌ای نداشته و فاقد روابط عمومی هستند. ناشران و کتابفروشان با برندسازی، ایجاد کمپین تبلیغاتی و تجاری‌سازی در فضای مجازی به کمک روابط عمومی آموزش دیده می‌توانند با هزینه کمی به صورت فعال آثار خود را تبلیغ کنند.

مهدی باقریان، مدیر انتشارات کارگزار روابط عمومی با بیان اینکه سرمایه‌گذاری نکردن بر رسانه‌های اجتماعی، یکی از عوامل دیگر نبود تبلیغات برای کتاب به شمار می‌آید، عنوان کرد: همه ما می‌دانیم طراحی یک استراتژی تبلیغاتی مناسب برای حضور مؤثر در شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی تا چه اندازه می‌تواند برای ناشران ارزشمند باشد و برای رسیدن به خوانندگان، علاوه بر ایجاد سکوهای تبلیغاتی و بازاریابی جدید، باید از فرصت‌ها و ظرفیت‌های موجود نیز استفاده کرد.

وی با بیان این که تدوین یک برنامه تبلیغاتی منسجم مستلزم وجود یک ساختار حرفه‌ای است، گفت: برای ناشری که فاقد یک ساختار حرفه‌ای است یا در ساختارش، روابط عمومی را لحاظ نکرده، قطعاً اختصاص بودجه برای تبلیغات و بازاریابی نمی‌تواند معنی‌دار و نتیجه‌بخش باشد. 

جلب حمایت‌های دولتی، تبلیغ جدی و پررنگ‌تر کتاب از سوی صداوسیما، افزایش تولید کتاب‌های باکیفیت، آموزش ناشران و کتابفروشان برای حضور و تبلیغ و ترویج کتاب در فضاهای مختلف، حل مسئله فقدان سرمایه و ساختار سازمانی مناسب برای تبلیغ کتاب با تقویت اقتصاد نشر و برگزاری جشنواره‌های ادبی قوی از راه‌هایی است که می‌تواند مردم را به سوی کتاب سوق دهد. موفقیت و اقدام مؤثر در اجرای این گام‌ها همت بلندی از سوی مسئولین مرتبط می‌طلبد.  

انتهای پیام/4028/