کسب مجوز نخستین مرکز دانش‌بنیان فناوری‌های نرم، مجازی، فکری و هوشمند کشور از سوی واحد نیشابور

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور با بیان این مطلب در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری آنا، با توجه به اهمیت این مجوز، آن را نقطه عطفی در افق توسعه و فناوری شهرستان نیشابور دانست و گفت: با در نظر گرفتن توانمندی‌های موجود و فرصت‌های محیط بومی و منطقه‌ای طرح ایجاد مرکز رشد واحدهای فناور و دانش‌بنیان فناوری‌های نرم، مجازی، فکری و هوشمند (SVIST) را دنبال کردیم و خوشبختانه با مساعدت مسئولان دانشگاه در سطح واحد، استان و سازمان مرکزی و نیز نگاه مثبت معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم و فناوری، مجوز فعالیت این مرکز توسط وزارت علوم و فناوری صادر شد.

دکتر علی‌رضا مهرآذین ادامه داد: وجود رشته‌های مرتبط تا سطح دکتری و نیز پیشینه واحد نیشابور در فعالیت‌های مرتبط به‌ویژه برگزاری منظم مسابقات کشوری رباتیک خیام و تجاری‌سازی برخی از دستاوردهای مرتبط در کنار موقعیت منحصربه‌فرد نیشابور و برخورداری از پیشینه افتخارآمیز علمی و تاریخی و نیز وجود ترکیب جمعیتی جوان و تحصیل‌کرده در شهرستان امید زیادی را برای موفقیت این مرکز فراهم کرده است.

مراکز رشد در بین 10 فناوری برتر سال 2014 قرار دارند

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور با توجه به ایجاد این مرکز رشد، آن را متشکل از واحدهای فناور فعال در زمینه فناوری‌های نرم مجازی، فکری و هوشمند دانست که همگی در بین 10 فناوری برتر سال 2014 قرار دارند. این فناوری‌ها کاربرد وسیعی از هوشمند سازی صنعتی، علوم پزشکی و بهداشت، فناوری‌های آموزشی، امور خدمات تجاری و دولتی و کاربردهای بخش عمومی را در برمی‌گیرند.

وی با توجه به توانمندی‌ها و ظرفیت‌های بکر شهرستان، نزدیکی به دومین کلان‌شهر کشور، شبکه گسترده خدمات مجازی و نزدیکی به بازارهای هدف به آنا گفت: با ایجاد این مرکز رشد تخصصی استعدادهای موجود و علاقه‌مندان کارآفرینی در این عرصه فناوری در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان مرتبط ساماندهی و هدایت می‌شوند.

مهرآذین تغییر رویکرد دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور به ایجاد مراکز رشد در برنامه‌های توسعه را یادآور شد و افزود: طراحی ایجاد این مرکز مبتنی بر یک کار مطالعه شده و گزارش توجیهی بوده است که اکنون این مرکز نخستین و تنهاترین مرکز رشد تخصصی در زمینه فناوری‌های نرم، مجازی، فکری و هوشمند در کشور محسوب می‌شود.

عضو هیئت‌ علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور اضافه کرد: به این منظور با تحلیل فرصت‌ها، تهدیدها، قوت‌ها و ضعف‌ها محیطی طرح ایجاد مرکز شکل گرفت.

محورهای تخصصی مرکز دانش‌بنیان فناوری‌های نرم، مجازی، فکری و هوشمند

مهرآذین با توجه به اینکه این مراکز جزء داغ‌ترین پهنه‌های فناوری در سطح دنیاست که مورد اقبال دانشجویان و استادان قرار می‌گیرند، درخصوص محورهای تخصصی مرکز به آنا گفت: وجود تنوع مخاطبان و بازار فناوری‌های حاصل از مرکز رشد، کم بودن زمان رشد و استقرار شرکت دانش‌بنیان، عدم نیاز به تجهیزات تولید و ایجاد کارخانه، عدم نیاز به مواد اولیه و عدم ایجاد آلاینده‌های زیست‌محیطی، وجود اینترنت و دسترسی به بازار و مشارکت‌کنندگان فراشهرستانی و فرا منطقه‌ای، تناسب با رشته‌های دانشگاه و پوشش حداکثری دانشجویان از مهم‌ترین محورهای این مرکز خواهد بود.

وی با توجه به اقدامات انجام‌شده برای عملیاتی کردن این مرکز تصریح کرد: اکنون با اختصاص فضای موقت مرکز به مساحت تقریبی 800 مترمربع در داخل مجتمع دانشگاه آزاد اسلامی مرحله تجهیز و نصب امکانات مرکز آغاز شده است، پیش‌بینی می‌شود در اردیبهشت‌ سال 94 با حضور مسئولان عالی‌رتبه دانشگاه آزاد و استان شاهد افتتاح فاز اول این مرکز باشیم.

مهرآذین ادامه داد: ساختمان اصلی مرکز اکنون در حال طراحی و کسب مجوزهای فنی ساخت است؛ این ساختمان مدرن با مساحت بیش از 5000 مترمربع فضای بسیار مناسبی را برای استقرار هسته‌های فناوری و شرکت‌های دانش‌بنیان مرتبط با مرکز فراهم می‌کند. فضای اداری ویژه هسته‌ها و شرکت‌های فناور، امکانات فنی و پشتیبانی انفورماتیک، سالن‌های چندمنظوره و سالن سمینار، سالن‌های استراحت و پذیرایی و آمفی‌تئاتر و سالن‌های جلسات ازجمله این فضاها است. با دقت نظری که در مورد طراحی این مرکز انجام‌شده است این نوید را می‌دهیم که علاقه‌مندان حداکثر تا نیمه سال 1395 شاهد بهره‌برداری از یک فضای مدرن و مجهز در مرکز فناوری‌های نرم، مجازی، فکری و هوشمند خواهند بود.

ایجاد بانک کارشناسان مرکز از طریق ارتباط و عضوگیری از ممتازترین متخصصان داخلی و خارجی

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور بیان کرد: طراحی و پیاده‌سازی وب‌سایت مرکز که یک پیشرفت فناورانه درزمینه بهره‌برداری از شبکه‌های کاربردی در منطقه و امکان دسترسی به مرکز و انجام تمام امور اداری مرتبط را از طریق وب فراهم می‌کند، اکنون آغاز شده است. ایجاد بانک کارشناسان مرکز از طریق ارتباط و عضوگیری از ممتازترین متخصصان داخلی و خارجی در زمینه فعالیت مرکز آغاز شده است و این مجموعه ارزشمند از متخصصان از طریق مجازی و در صورت لزوم به شکل حضوری در مرکز پاسخگوی نیازهای علاقه‌مندان خواهند بود. با توجه به چشم‌انداز ترسیم‌شده، در آینده این مرکز یک پایگاه علمی تخصصی و پیشرو در زمینه فناوری‌های مرتبط در کشور خواهد بود.

وی با تأکید به این نکته که این مرکز یک ظرفیت متعلق به شهرستان و کشور است از همه علاقه‌مندان به این زمینه فعالیت خواست تا با مراجعه به مرکز از خدمات مربوطه در زمینه حمایت از ایده‌های فناورانه خود بهره‌مند شوند.

این مسئول افزود: علاقه‌مندان و دانشجویان و استادان تمام دانشگاه‌های شهرستان، استان، کشور و حتی خارج از کشور می‌توانند در این مرکز فعالیت داشته باشند و لازم به تذکر است با توجه به امکان ارتباط مجازی و زمینه فعالیت مرکز رشد فناوری‌های نرم، مجازی، فکری و هوشمند این چتر می‌تواند به هر نقطه دنیا گسترش یابد.

مهرآذین با توجه به این مطلب که این مرکز با تأمین فضای تعامل و انتقال تجربیات بین متخصصان تراز اول فناوری‌های نرم، مجازی، فکری و هوشمند در سطح کشور و بین‌الملل می‌تواند کمک شایانی به ارتقاء دانش و مهارت‌های دانشجویان ارجمند دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور داشته باشد بیان کرد: در پایان وظیفه خود می‌دانم از حمایت‌ها و حسن نظر مسئولان عالی‌رتبه دانشگاه آزاد اسلامی به‌ویژه دفتر توسعه فناوری و ارتباط با صنعت و نیز همراهی و دلگرمی ریاست واحد نیشابور و اعضای هیئت‌رئیسه این واحد تشکر و تقدیر کنم. امیدواریم این مرکز با تلاش و اهتمام دلسوزان و علاقه‌مندان به‌زودی به مرکزی پیشرو و صاحب‌نظر در کشور درزمینهٔ فناوری‌های نرم، مجازی، فکری و هوشمند تبدیل شود.

اقتصاد دانش‌بنیان در توسعه کشورها جایگاه ویژه‌ای دارد

وی در ادامه با توجه به اهمیت مراکز اظهار کرد: امروزه اقتصاد دانش‌بنیان یا اقتصاد دانش‌محور در توسعه کشورها جایگاه ویژه‌ای دارد به‌ طوری‌ که آن را از مهم‌ترین کلیدهای موفقیت کشورها در هزاره سوم می‌نامند. ارزش‌ افزوده ایجاد شده از سوی این مراکز در فناوری‌های کاربردی متبلور می‌شود و یک مزیت رقابتی ویژه در بازار جهانی و ملی ایجاد خواهد کرد. برای درک بهتر این ارزش‌افزوده مثال ساده‌ای می‌زنم، دو محصول همانند گوشی تلفن همراه علیرغم شباهت‌های ظاهری و تولیدی ممکن است از نظر قیمت بسیار متفاوت باشند. دلیل این تفاوت چیزی جز ارزش‌افزوده ناشی از فناوری اضافی گوشی دوم نیست. این ارزش مازاد حاصل یک زنجیره از فعالیت‌ها و ساختارهایی است که سرانجام به شکل فناوری‌های ارزشمند و کاربردی در محصول نهایی تبلور می‌یابند.

این مسئول تصریح کرد: همیشه بخش اعظم کوه یخ در زیر قرار دارد که به چشم نمی‌آید و تنها بخش کوچک‌تر قابل‌رؤیت است، این همان قانون کوه یخ است که در مورد ارزش‌ افزوده نیز شما تنها بخشی از زنجیره تولید محصول را که همان محصول نهایی است، می‌بینید و بخش مهم‌تر زنجیره ارزش که فناوری اضافی منتج از آن بوده و از نظر شما معمولاً پنهان است و این نقطه‌ضعف اساسی اقتصاد ماست. در اقتصاد ما اهمیت این بخش چندان درست درک نشده است و شرکت‌های تولیدی نتوانسته‌اند از پتانسیل‌های موجود به نحوی استفاده کنند که این مزیت به محصول نهایی آنان منتقل شود.

مهرآذین با توجه به جمعیت جوان کشور بیان کرد: جمعیت کشور ما یکی از جوان‌ترین و آموزش‌دیده‌ترین جمعیت‌های دنیاست گرچه به سیستم آموزشی کشور انتقادات جدی و بجایی وارد است اما این جمعیت جوان اکثراً دانش‌آموخته دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی است و چون سیستم آموزش دانشگاهی ما یک رویکرد اقتباسی و ترجمه‌ای را دنبال می‌کند، در برخی علوم دانش‌آموختگان ما فاصله چندانی با دانشگاه‌های کشورهای پیشرفته ندارند. یک گواه این ادعا جایگاه تولیدات علمی کشور ماست که اکنون در جایگاه 16 دنیا قرار گرفته است و دلیل دوم اقبالی است که برای پذیرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی در کشورهای غربی به‌صورت عمومی نسبت به دانشجویان ایرانی وجود دارد.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور با توجه به این بخش از نقطه قوت اقتصاد کشور تصریح کرد: اما در این‌ بین رتبه تولیدات فناورانه ایران در جهان رتبه 107 را در کنار کشور بوتسوانا و پایین‌تر از کشورهایی هم چون قطر داریم، رژیم اشغالگر قدس در این رتبه‌بندی دارای رتبه 5 دنیاست، اینجاست که مجهول معادلات توسعه ما خود را نمایان می‌کند. این تفاوت رتبه مقالات علمی و رتبه اختراعات ثبت‌شده یک شکاف را نشان می‌دهد، این شکاف و نقطه‌ضعف تا حدی ناشی از رویکرد نادرست دانشگاه‌ها و مراکز عالی است که به اتلاف منابع ارزشمند انسانی یا همان سرمایه فکری منجر شده است.

وی با توجه به اینکه خروجی دانشگاه‌های ما فناوری نیست بلکه به‌صورت مقالات علمی خودش را نشان می‌دهد، اظهار کرد: این‌یک ضعف اساسی در رویکردها و ساختارهاست که بخشی از راه‌حل این مشکل در همین مراکز رشد فناوری نهفته و بخشی دیگر در اصلاح فرآیندهای پژوهشی و فناورانه در سطح دانشگاه‌ها و رویکرد مراکز صنعتی است.

مهرآذین پیش‌شرط این حرکت را ایجاد و تغییر انگیزه‌های پژوهشگران به سمت تولیدات فناورانه با استفاده از اصلاح نظام ارتقاء و پاداش دانست و تأکید کرد: مادامی‌که برای فعالیت‌های فناورانه مشوق‌های مادی و ارتقاء همچون چاپ مقالات وجود نداشته باشد انگیزه لازم برای ورود به این بخش در پژوهشگران ایجاد نمی‌شود. بخشی دیگر از راه‌حل با بهبود رویه‌های و ایجاد ساختارها و یا تقویت ساختارهای فعلی برای انجام تولیدات فناورانه ممکن می‌شود.

وی مراکز رشد را راه‌حل مناسب زدودن این شکاف دانست و ادامه داد: خوشبختانه مدل‌های موفقی در سطح دنیا وجود دارند که ما را در دریافت نقش و جایگاه این مراکز کمک می‌کنند. نمونه‌های موفقی چون دره سیلیکون در دانشگاه استنفورد،‌ مرکز تحقیقات اتومبیل مونیخ در دانشگاه مونیخ،‌ مرکز تحقیقات حیدرآباد هند و ده‌ها نمونه موفق دیگر در فرانسه، کره جنوبی و سایر نقاط دنیا گواه نقش ﻣﺆسسـات دانش‌بنیان به‌عنوان مــوتور محرکه اقتصاد صنعتی است. برای پی بردن به نقش یکی از این مراکز کافی است اشاره‌کنیم ارزش تولیدات فناورانه دره سیلیکون در آمریکا سالانه بیش از دو هزار میلیارد دلار است درحالی‌که کل ارزش تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور ما حدود سیصد و پنجاه میلیارد دلار است و بخش مهم آن نفت و گاز است که به‌صورت خام بفروش می‌رسد، یعنی دره سیلیکون به‌تنهایی توانسته هفت برابر اقتصاد ما تولیدات فناورانه داشته باشد.

مراکز رشد راه‌حلی آزمون شده برای برطرف کردن شکاف تولیدات علمی و فناوری است

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور با توجه به کشور نروژ که مانند ایران تولیدکننده نفت است، بیان کرد: معتقدم الگوبرداری مناسب از این کشورها می‌تواند راه خروج از اقتصاد نفتی ما و سرآغازی برای توسعه پایدار باشد. به‌هرحال مراکز رشد یک راه‌حل آزمون شده در دنیا برای برطرف کردن شکاف تولیدات علمی و فناوری است.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه بیشترین ریسک‌های شکست در مرحله طراحی و رشد شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا رخ می‌دهد؛ مراکز رشد یک محیط محافظت‌شده و امن را برای طرح و تجاری‌سازی تولیدات فناورانه هسته‌های پژوهشی فراهم می‌کند. این مراکز همچون رحم مادر محیط محافظت‌شده و امنی را برای رشد هسته‌های فناوری که بر پایه‌یک ایده فناورانه قابل تجاری‌سازی شکل‌گرفته‌اند ایجاد می‌کنند. هسته‌های فناوری در این محیط محافظت‌شده و کنترل‌شده ازنظر ریسک با دریافت حمایت‌های فنی و مدیریتی و مالی در یک فرآیند رشد به شرکت‌های دانش‌بنیان تبدیل می‌شوند. این مراکز تسهیل‌کننده فرآیند رشد شرکت‌های دانش‌بنیان محسوب می‌شوند.

عضو هیئت‌ علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور با توجه به نقش دانشگاه‌ها در این مراکز دانش‌بنیان گفت: امروزه صحبت از نسل سوم دانشگاه‌هاست که مستلزم گذار دانشگاه‌ها از دانشگاه‌های آموزش محور به دانشگاه‌های نوآور و کارآفرین است. در دانشگاه‌های نوین،‌ آموزش و پژوهش هدفمند و متمرکز بر ایجاد ارزش‌افزوده برای دانش هدف انجام می‌شود؛ یعنی در این دانشگاه‌ها آموزش یک دانش هدفمند با یک رویکرد مبتنی بر خلق فناوری‌های کاربردی صورت می‌گیرند از این‌رو فعالیت‌های پژوهشی کاملاً هدفمند است و بخش مهمی از خروجی مراکز تحقیقاتی و فعالیت‌های پژوهشی دستمایه طرح‌ها یا اید‌ه‌های فناورانه است.

مراکز رشد حلقه بعدی فرآیند تحقیقات هدفمند هستند

وی مراکز رشد را حلقه بعدی فرآیند تحقیقات هدفمند دانست و تصریح کرد: این مراکز ورودی خود را از تحقیقات و آموزش‌های هدفمند دانشگاهی دریافت می‌کنند، بنابراین استقرار مراکز رشد در جوار دانشگاه‌ها تکمیل‌کننده زنجیره تولید فناوری است.

مهرآذین با توجه به خروجی این مراکز ادامه داد: خروجی مراکز رشد ممکن است در قالب یک شرکت دانش‌بنیان به محیط تجاری وارد شود. شرکتی که مهم‌ترین مزیت خود را در ارزش فناوری خلق‌شده می‌بیند. به این شرکت‌ها اصطلاحاً شرکت‌های زایشی گفته می‌شود. از سوی دیگر مراکز رشد می‌توانند همچون مرکز صنایع اتومبیل مونیخ با تأمین فناوری‌های موردنیاز تولیدکنندگان خودرو به رشد این صنایع و افزایش قابلیت‌ها و مزیت‌های فناورانه محصول نهایی آن‌ها کمک کنند.