افزایش منابع بانک مهر ایران در سال پر چالش ۱۳۹۹

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری آنا از روابط عمومی بانک قرض‌الحسنه مهر ایران، دکتر مرتضی اکبری مدیرعامل این بانک، از ادامه روند افزایش منابع این بانک در سال جاری خبر داد و گفت: بانک مهر ایران موفق شد منابع خود را از ۶۰هزار میلیارد ریال در سال ۱۳۹۵، به حدود ۳۰۰هزار میلیارد ریال در سال ۱۳۹۸ برساند. به‌طور متوسط در طول این سال‌ها بیش از ۷۰ درصد در هر سال منابع بانک افزایش پیدا کرده است. خوشبختانه در سال جاری نیز بر خلاف چالش‌هایی که وجود داشت، این روند ادامه پیدا کرد و اکنون منابع بانک به ۴۱۰هزار میلیارد ریال رسیده است.
البته مدیرعامل بانک مهر ایران اظهار می‌کند موفقیت این بانک برای حفظ روند افزایش منابع در حالی اتفاق افتاده که سال ۱۳۹۹ با چالش‌هایی همچون شیوع بیماری کرونا و متأثر شدن کسب‌وکارها، امهال سه ماهه اقساط تسهیلات قرض‌الحسنه، رونق بازارهای موازی و... کار را برای فعالیت یک بانک قرض‌الحسنه دشوار کرده بود.
در ادامه مشروح این گفت‌وگو را که به مناسبت سیزدهمین سالگرد تأسیس بانک مهر ایران انجام شده میخوانید.
بانک مهر ایران در طول سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ در حوزه جذب منابع روند افزایشی قابل توجهی را تجربه کرده است. آیا در سال جاری نیز این روند ادامه پیدا کرده است؟ آیا فضای کلان اقتصادی و شیوع بیماری کرونا بر عملکرد بانک شما اثر منفی نگذاشت؟
همان‌طور که اشاره کردید، بانک مهر ایران موفق شد منابع خود را از ۶۰هزار میلیارد ریال در سال ۱۳۹۵، به حدود ۳۰۰هزار میلیارد ریال در سال ۱۳۹۸ برساند. به‌طور متوسط در طول این سال‌ها بیش از ۷۰ درصد در هر سال منابع بانک افزایش پیدا کرد. این رقم هنگامی اهمیت خود را نشان میدهد که آن را با رشد ۲۰ تا ۳۰ درصدی نقدینگی در طول این سال‌ها مقایسه کنیم. به زبان ساده، درصد رشد منابع بانک از درصد رشد نقدینگی به‌طرز محسوسی بیشتر بوده و بانک مهر ایران در طول این سال‌ها سهم خود را از بازار پول کشور افزایش داده است.
خوشبختانه در سال جاری نیز بر خلاف چالش‌هایی که وجود داشت، این روند ادامه پیدا کرد و اکنون منابع بانک به ۴۱۰هزار میلیارد ریال رسیده است. اما امسال با چالش‌هایی مواجه بودیم که به برخی از آن‌ها اشاره کردید. یک مورد بحث شیوع بیماری کرونا بود که برخی از کسب‌وکارها را متأثر کرد و به تبع آن در پرداخت اقساط خود دچار مشکل شدند. با این حال به همکارانم تأکید کردم که تا جای ممکن با مردم کنار بیایند، شرایط کنونی را در نظر بگیرند و مشتریان را برای بازپرداخت اقساط تسهیلات خود تحت فشار قرار ندهند.
فارغ از این، سه ماه امهال اقساط وام‌های قرض‌الحسنه که از سوی شورای پول و اعتبار به نظام بانکی تکلیف شد، برای ما چالش ایجاد کرد. در این سه ماه باید ۴۰هزار میلیارد ریال وصول میشد. برخی مشتریان با میل خود اقساط تسهیلاتشان را واریز کردند که ۷۰۰۰ میلیارد ریال بود، دو خط اعتباری ۶ماهه نیز از بانک مرکزی گرفتیم که مجموعاً ۱۰هزار میلیارد ریال بود. اما وصول ۲۳هزار میلیارد ریال باقیمانده به تعویق افتاد و این مسئله قدرت تسهیلات‌دهی بانک را متأثر کرد.
به‌علاوه در سال جاری با رشد بازارهای موازی همچون بورس روبرو بودیم و بخشی از منابع بانک نیز به سمت بازار سرمایه رفت. حتماً میدانید حساب کارگزاریها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بانک‌های تجاری متمرکز است و در بانک مهر ایران حساب ندارند. همه این چالش‌ها را در نظر بگیرید، اما با این همه به لطف خدا و تلاش همکارانم تنها تا این برهه از سال جاری منابع بانک حدود ۴۰ درصد رشد کرده و این موفقیت قابل توجهی است.
بانک مهر ایران برای حمایت از کالای ساخت داخل چه طرح‌هایی را اجرا کرده است؟
ما در بانک مهر ایران توجه ویژه‌ای به بحث حمایت از تولید داخلی داشتیم و دو طرح نیز در این زمینه اجرایی کرده‌ایم؛ حمایت از کالای ایرانی و کالاکارت. برای نمونه در طرح کالاکارت مشتری بدون اینکه نزد بانک سپرده‌گذاری کند، کارت اعتباری ۲۰۰ میلیون ریالی از بانک دریافت میکند. فروشگاه‌های متنوعی در سراسر کشور پذیرنده این کارت هستند و فرد میتواند کالاهای مختلفی را به‌صورت اقساطی خریداری کند. کارمزد این طرح نیز حداکثر ۴ درصد در نظر گرفته شده است. البته این طرح خدمات مختلف مانند آموزش، سلامت و... را نیز در برمیگیرد. در واقع یکی از اهداف این طرح کاهش فشار اقتصادی بر خانوارها است. به‌صورتی که نیاز نباشد یک‌باره مبلغ سنگینی را برای این موارد هزینه کنند و این مبلغ در طول زمان تقسیم شود تا فشار مالی بر آن‌ها کاهش پیدا کند.
به‌علاوه تفاهم‌نامه‌ای نیز با صندوق نوآوری و شکوفایی داریم و در چارچوب آن به شرکت‌های دانش‌بنیان تسهیلات میدهیم. تا کنون تعداد شرکت‌های دانش‌بنیانی که از تسهیلات بانک مهر ایران بهره‌مند شده‌اند، به ۵۵۰ شرکت میرسد. تقریباً ۶۵۰ میلیارد ریال در قالب بیش از ۲۰۰۰ فقره تسهیلات به آن‌ها پرداخت شده است.
بانک مهر ایران با اینکه تعداد تسهیلات بالایی پرداخت میکند، اما شاهدیم که معوقات آن چند سال است کمتر از یک درصد باقی مانده است. لطفاً درباره این موفقیت خود توضیح دهید.
یک نگرش کلی در بین بخشی از فعالان شبکه بانکی کشور وجود دارد که معتقدند دریافت‌کنندگان تسهیلات خرد به احتمال بیشتری اقساط خود را دیر پرداخت میکنند و این مسئله در سطح کلان میتواند باعث بروز ریسک اعتباری و به تبع آن ریسک نقدینگی برای بانک شود. با این حال عملکرد بانک مهر ایران، به‌عنوان یک بانک تخصصی قرض‌الحسنه که به‌طور ویژه کار بانکداری خرد انجام میدهد، نشان داد این فرضیه صحیح نیست. تنها تا همین برهه از سال جاری بانک مهر ایران یک میلیون و ۶۰۰هزار فقره تسهیلات پرداخت کرده است، اما همچنان معوقات آن کمتر از یک درصد است که واقعاً در سطح شبکه بانکی کشور بینظیر است. بخشی از این موفقیت از اینجا ناشی میشود که مردم نسبت به عقد قرض‌الحسنه یک باور قلبی دارند. وقتی فرد میبیند بانکی پیدا شده که تسهیلات با کارمزد بسیار پایین پرداخت میکند و این کار را هم خیلی سریع و بیدردسر انجام میدهد، یک حس قدرشناسی در فرد ایجاد میشود. چنین فردی با دیر پرداختن اقساط تسهیلات، امتیاز اعتباری خود را مخدوش نمیکند تا بتواند در آینده باز هم از چنین تسهیلاتی استفاده کند. بخش دیگری هم از این توفیق به عملکرد مطلوب کارکنان بانک برمیگردد که با رعایت بهداشت اعتباری درباره پرونده‌های تسهیلاتی و همچنین وصول به‌موقع مطالبات باعث شده‌اند این نسبت در بانک مهر ایران پایین بماند.
بعضاً در خبرها می‌خوانیم که بانک مهر ایران به مددجویان نهادهایی مانند کمیته امداد امام خمینی(ره) وام‌ قرض‌الحسنه پرداخت میکند. این وام‌ها بر چه اساس و با چه شرایطی پرداخت میشود؟
از آنجایی که بانک مهر ایران کار بانکداری خرد انجام میدهد. ما تفاهم‌نامه‌های متعددی با نهادهای مختلف داریم که کمیته امداد امام خمینی(ره) یکی از آن‌هاست. با بنیاد برکت و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی نیز تفاهم‌نامه داریم. همچنین در چارچوب همکاری با سازمان بهزیستی و معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری نیز تسهیلات قابل توجهی را پرداخت کرده‌ایم. همه این تسهیلات قرض‌الحسنه بوده و با کارمزد حداکثر ۴ درصدی پرداخت شده است. رویکردمان هم در پرداخت این تسهیلات توانمندسازی مددجویان بوده است. یعنی به جای پرداخت وام معیشتی که صرف مخارج جاری و خرید کلاهای مصرفی میشود، وام‌هایی برای خوداشتغالی پرداخت کرده‌ایم. بر این اساس افراد میتوانند با ایجاد درآمد پایدار، به‌تدریج خود را از تحت پوشش نهادهای حمایتی خارج کنند. بانک مهر ایران در مجموع ۸ میلیون فقره تسهیلات پرداخت کرده که ۵۰۰هزار مورد آن در این حوزه بوده است و این نشان میدهد یکی از اولویت‌های ما توانمندسازی این قشر از جامعه است.
شما در حوزه بانکداری نوین و عرضه خدمات بانکی به‌صورت غیرحضوری چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
یکی از رویکردهای اصلی بنده و اعضای هیئت مدیره بانک بسط خدمات بانکی بر بستر ابزارهای الکترونیکی بوده است. ما بانکی با ۵۳۰ شعبه و ۳۰۰۰ نفر کارمند هستیم. با این حال تعداد تسهیلات بانک از ۵۰۰هزار فقره در سال ۱۳۹۵ با رشدی قابل توجه به دو میلیون و ۳۰۰هزار مورد در سال گذشته رسیده است. حال این تعداد تسهیلات پرداخت شده از سوی بانک مهر ایران را با تعداد تسهیلات بانک‌هایی مقایسه کنید که چند برابر ما شعبه و نیروی انسانی دارند. مشخص است که فشار روی کارکنان بانک مهر ایران بیشتر است. از سوی دیگر مشتری چرا باید برای یک افتتاح حساب یا حتی دریافت تسهیلات با مبلغ کم به شعبه بانک مراجعه کند؟ ما ابتدا افتتاح حساب را روی وب‌سایت بانک و نرم‌افزار همراه‌بانک خود ارائه کردیم. یعنی مشتری در هر ساعت از شبانه‌روز، با تلفن همراه خود افتتاح حساب میکند و کارت بانکی نیز برایش فرستاده میشود.
پس از این، امکان درخواست تسهیلات را نیز به‌صورت غیرحضوری فراهم کردیم. یعنی مشتری درخواست را به‌صورت غیرحضوری انجام میدهد و تا زمان دریافت تسهیلات تنها یک بار و آن هم برای ارائه تضامین به شعبه بانک مراجعه میکند. البته در حال تلاشیم تا همین یک بار مراجعه را نیز حذف کنیم. علاوه بر این ما امکان مشاهده میانگین حساب را نیز روی وب‌سایت بانک فراهم کرده‌ایم تا مشتریان از وضعیت حساب خود مطلع باشند. همچنین نخستین بانکی بودیم که کارت هدیه مجازی را ارائه کردیم.
البته با راه‌اندازی سامانه میعاد، بسیاری از فرم‌های کاغذی شعبه نیز حذف شده و عملیات بانکی را بدون کاغذ انجام میدهیم. به این صورت که اگر فردی اصرار داشته باشد برای افتتاح حساب به شعبه مراجعه کند، تنها ارائه یک کارت ملی کفایت میکند و نیازی به ارائه کپی از مدارک شناسایی نیست. همچنین فرم‌ها الکترونیکی شده و امضای مشتری نیز به‌صورت الکترونیکی دریافت میشود.
ناگفته نماند خدمت احراز هویت دیجیتال که بانک مهر ایران برای افتتاح حساب غیرحضوری خود از آن بهره برد، مورد توجه نهادهای دیگر نیز قرار گرفت. ما نخستین بانکی بودیم که در همکاری با شرکت سپرده‌گذاری مرکزی این قابلیت را برای احراز هویت غیرحضوری سجام به کار گرفتیم.
مواردی را که اشاره کردم از چند مورد اهمیت دارد؛ هم بحث محیط زیستی و کاهش مصرف کاغذ مطرح است که بانک مهر ایران دارد تبدیل به نخستین بانک سبز کشور میشود. هم اینکه در وقت و هزینه مشتریان بانک صرفه‌جویی میشود و دیگر نیازی به مراجعات مکرر به شعب بانک نیست. به‌علاوه این خدمات در شرایط فعلی که جامعه با بیماری کرونا دست به گریبان است، اهمیت دوچندانی هم پیدا کرده است.
بانک مهر ایران اقدامات مختلفی در حوزه مسئولیت اجتماعی انجام داده است. آیا نگرش خاصی در سطح مدیریت بانک برای هزینه‌کرد در این حوزه وجود دارد؟
بالأخره هیچ یک از ما نمی‌توانیم نسبت به اطراف خود و مشکلات جامعه بیتفاوت باشیم. هر چند بانک یک بنگاه اقتصادی است و در وهله اول باید برای کسب درآمد و سودآوری فعالیت کند، اما میتواند در حد مقدورات خود، برخی منابع را نیز در جاهایی هزینه کند تا بخشی از مشکلات مردم مرتفع شود. ما در طول این سال‌ها اقدامات مختلفی را در حوزه مسئولیت اجتماعی انجام دادیم، از جمله ساخت ۱۰۰ واحد مسکونی برای سیل‌زدگان سه استان در سال گذشته و همچنین مشارکت در ساخت یک بیمارستان. با این حال مهم‌ترین اقدامات بانک در این بخش بیمه کردن ۵۰۰هزار خانه روستایی در سه استان محروم کشور و همچنین صرف منابع دریافت شده از محل جریمه دیرکرد در امور عام‌المنفعه بود که هر دو برای نخستین بار سطح شبکه بانکی کشور صورت گرفت. این اقدامات متوقف نشده و برنامه‌های دیگری نیز مد نظر است که هر زمان اجرایی شد، درباره آن اطلاع‌رسانی میکنیم.

انتهای پیام/ر